HAERE RA KI AOTEAROA.

Toa Takitini, Issue 90, 1 February 1929, Page 930

HAERE RA KI AOTEAROA.

Mo te awangawanga o Wi Repa e man ake nei i Te Reo o Aotearoa Nama 89 o te Hanuere tata nei ara mo te ingoa nei o Aotearoa, mehemea ra ia mo tenei motu anake taua ingoa

e inoi nei ia kia rite te whakaaro ara kia tau atu ano ki tera motu. Kaore au e whai i tana matohu. Ona whakamarama mo kupe kei te whakaingoatia i nga taha tika o te moana o Te Tairawhiti taea noatia tenei ra kei te man hoki taua Kupe i roto i nga waiata nunui o Te TairawMti, me nga tangi apakura mo nga rangatira. Kei Akitio, wahi o Povangahau ko Matin ko Makaro, kei te one e tu ana he pohatu. Kei te apakura enei kupu:— Tahurihuri ai ko Matiu ko Makaro Ko nga uri taua e hika O Kupe raua ko Ngake tera motu, aranga tonu iho ko Mataketake taea noatia tenei ra. Kei te takiwa o Wairarapa ko te matakitakitanga o Kupe ki Kei reira ano ko nga waka o Kupe, e? rua, he maunga e taupoki ana. E kiia ana he moutere kotahi enei e rua, na Kupe i tapahi ka terete moana i waenganui, ka kiia ko *te moana a Kupe. Kei taua moana te tuahiwi ki Raukawa. I whaknohia ki reira nga Taiore a Kupe ara te tumatakuru te taraongaonga, te horetiti, te horetata, ara te patu whenua, te whakaara moana, e patu ana ite tangata, kaore he morehu. Tahuri atu he waka. Otira no te wa i a Whakarewa-i-te-Rangi ka orate tangata. E mau ra nga kupu i te waiata. Nohou anake ra nga putanga ki te tonga. Ko Whakareiva-i-te-Rangi na ana i tiki atu. Ko Poutini, ko Arahura Ko te wa i tere ai te toki. I mohiotia hoki me kopare nga kanohi ina eke ki Raukawa kei te waiata ra: Whilfikia ai ra Tuwhena Koparetia Raukawa Kei te waiata 44 A0 ma-uru” e man ana enei kupu. Kia koparetia te rerenga i Raukawa Kia huna iho kei kitea e nga whatu Kia hi pa ki muri ra Ka titiro kau au Kia noho taku iti Te koko hi kararupe Ngd mahi a Kupe E topetopea iho. He mea nui te poroporoaki na nga mea i mahue ki nga mea i haere i te heke ahakoa i Hawaiki pa mamao, i Hawaiki patata ranei. Koia tenei ko nga kupu poroporoaki:— “Haere ra ki Aotearoal Horohia te tau ki runga i a Marereotonga i a Tumuwhakairia.

Ko tona tikanga tenei kia kaua nga mahi kakari e mauria mai. Engari horahia te pai ki runga i Aotearoa. He nui tonu nga korero mo Kupe engari kua ngahoro. Tera pea kei “Nga kete pntuputu a Rakatauri.” e Manaakitia ana. Mo Maui Potiki ara Tikitiki-a-Taranga Muriranga Whenua I Taranga l, Maui Potiki He mahi tino tapu te whakaeke, te takiri i nga tauranga ika. Ka mate te tangata whakatoi ahakoa i uta, i runga ranei i to toka. Pera tonu te kaharoa. Te mahi nui a Maui Tikitiki he whakatoitoi ki ona tuakana, na reira kaore e mauria kite moana. Otira i tona ngakau nui, katahi ia ka huna kite punaki ote waka. No te ekenga ki runga tauranga ka puta ake, ka riri nga tuakana, kaore e hoatu he mounu ma ana, ka kurua nei tona ihu kia toto, ka pania kite matau, kaati ka mau ake Te Tka-a-Maui. Koia tenei ko nga korero o tona hiinga:— I runga tonu te aho e heke ana kua kahakina ete ika. Ka whakatonihi tona aho i te Taumanu o te waka arra i te niao, ka whiua kite riu ote waka, ka whakatotohu. Ka karanga tuakana tukua ka mate tatou. Ka karanga tera Waiho ra kia kahaki ana te ika a to koulou taina. No te tuawha o nga karangatanga kia tukua, ka karanga tera Waiho kia pau nga hau e wha. I reira tonu ka ea te ika ki runga, ka tau ite taha ote waka. I runga ite nui o te whakamoemiti mete koa o nga tuakana ka peke ki runga ite ika nei umere ai, pekepeke ai. Ka karanga atu te taina kia pai ki to ratou tupuna, kaore hoki i rongo, pekepeke tonu koia i awaawai ai, i puke puke ai, i kino noa iho ai te whenua. Koira te waahi o tetahi waiata e me a ra: — Ka ea te whenua nui ka ea. He aha te manu e he titi te manu He aha te manu e, he takahi karera Ka tau ki tahunatapu Te huki toto e te taha toto e Paia ake te whakatikatika i nga kupu e mataporehurehu ana i te whakatikatika i nga kupu kua karaipiture kua kohatu kei roto i Te Paipera Tapu he mea whawhao na Te Wairuapono i te wa i whiti ai te ra kite Whenua mete Ao o tatou tupuna. Kia kaha te kimi i nga kupu nunui ko to koutou ora tena kaua hei moumoutia. Na to koutou morehu : koroaua, Ihaia Hutana.