TE HUI O TE WAIROA.

Toa Takitini, Issue 90, 1 February 1929, Page 927

TE HUI O TE WAIROA.

Te reo i paaha ki nga taitamariki o Te Tairawhiti katoa no te peka ki Te Wairoa o te Ropu e kiia nei ko “The Wairoa branch of the Kahungunu Welfare League,” i hui mai ai nga taitama o nga kopua hohonu, o nga Whare Wananga, o nga whare Maihi kua tu ki roto i nga pa tu-watawata o te wa, kite whakawhituwhiti i nga mahara epa ana kite whakanohonoho whenua mo nga ra e heke iho nei. He reo nui tenei no te wa, a, e whakamiharo ana hoki ki tenei taonga, ki enei putake karangaranga notemea rite pu tenei kite reo tuturu o te wa, te whakatinanatanga o nga mahara o nga ra kua hurl ki muri, kia akona nga tikanga mo roto i nga ra kei mua. Ina kua tae mai. Haere mai! Haere mail! Haere mai!!!

No te taha kawanatanga ko Te Minita mo te taha Maori Hon. Sir A. T. Ngata, M.P., raua ko tona hekeretari Mr Railmoa Balneavis. No te Tari ora ko Dr. Pohau Ellison, M.D. No te Haahi Maori ko The Right Rev. Bishop Bennett o Aotearoa. No Te Tari Kooti whenua Maori ko Judge H. Carr me J. N. Harvey, Esq., Registrar o Te Tairawhiti Land Board. Ko Capt. Pitt raua ko Henare Ruru me Rein Kara o Turanga Ko Dick Leach raua ko Dave Hinaki, o Whangara. Ko Milner o Tatapouri. Ko Eru Moeke raua ko Waikari nga kaumatua o Ngati Porou me nga taitama, Tamepo, Len Ngata, Pete Mulligan, me te nuinga o tera ope tata kite rima tekau he hunga mahi paamu katoa. No Te Whakalohea ko Apanui. No Heretaunga ko Jhakara Boh Tutaki, ko Rolia ko Nikera me Tomoana. No muri o te tina ka u mai nga manuhiri o Nga Porou i tata kite 60. No Turanga e rua tekau. Ko te ope o Te Ko te marae i Waihirere ko nga whare he Marguee e rua. Ko te whare nui i a Ngatiporou—ka pai hoki te takoto ora nga tangata ote marae mete whare kai, me nga poai o nga raid me nga puripurri-a-ringa. Te tangata whenua, i runga i te whakaara kotahi, timata mai i Te Mahia, Nuhaka, Whakaki, Wairoa, Mohaka. Kaore i kitea atu te wehenga i nga haahi, ano te ahua kotahi tonu, me nga mihi ki Te Pihopa o Aotearoa, me te whakahuahua i nga kupu a Te kooti, me era atu o nga poropiti Maori pai tonu. Ano te ahua he Wairua pai, ko Te Wairua Tapu kei te arahi i taua hui. Nga whakamoemiti mo tenei karangatanga me tenei waimarie e tika ana kia nui noatu. E tika ana kia riro i te peka o Ngati Kahungunu ki Te Wairoa te utu honore mo te hui whai-tikanga. 4 Ka mutu pea’ e hoa ma! Ko nga take enei o te hui: — Tuatahi: — He mihi ki Te Pihopa o Aotearoa. Nga tumanako kia tupu nga manaaki-tanga, mete whakapono i runga i tenei homaitanga, whakanukunga ake i te mana o Te Haahi ki te Iwi Maori. Tuarua:— He mihi kia Hon. Sir A. T. Ngata, M.P. mo te rironga mai iaia oTe Minita Maori, mete tono atu hoki kia puta i a ia etahi manaaki i lona Iwi Maori, e maharatia nei he whakanohonoho whenua tetahi mea pai. Tuatoru: — He mihi kia Te Raumoa mo te mau ona kite turanga hekeretari mo Te Minita mo nga Mea Maori ka tekau

ma whitu nga tan e noho ana i taua nohoanga teitei, me tona kaha ki te manaaki, kite tohutohu mai, mo nga putake e mauria atu ana kite Kawanatanga. Tuawha: — He mihi kia Dr. Pohau Erihana te kaiarahi i Te Iwi mo te taha ki Te Ora. Tuarima: — He mihi kia Tiali Ka raua ko ReMta Haawi o Te Kooti Whenua Maori me Te Poari o Te Tairawhiti me te tono kia pai raua ki te whiriwhiri mai i nga take meake nei hoatu ki o raua aroaro. hei putake e mama ai nga whakaaro whakanohonoho whenua o te ropu, ma raua hoki e taea ai nga wahi e puta mai ai te kaha moni mo enei tu mahi. Tuaono: — He mihi ki nga ropu taitamariki o tena rohe, o tena rohe, kua huihui mai nei mo runga i nga take whakanohonoho whenua, me nga take mahi, te men uui rawa ia mo te ropu taitama o Ngatiporou. Tuawhitu: — Te whakamahara mo Ta Timi ki Te Waihirere (Wairoa) ara kia whakaturia Te Whare Whakairo a Takitimu me tona marae atahua. Tuawaru: — Te Kohatu whahamaharatanga mo Ta Timi ki Turanga a Maehe te torn o nga ra. Tuaiwa: — Te haere ki Waikaremoana kia kite whenua, me te Whare Hiko ara a “Haumapuhia.” Tuangahuru:— Ko tenei putake no muri ka whakarilea kia whakakolahi te Iwi Taitama o Te Tairawhiti katoa, hei tohu mo ta ratou tautoko i nga kupu tohutohu a Ta A. T. Ngata, No waenganui po i muri o te hapa ka nukuhia te nui mo te po ote Ratapu, kia watea te ra mo te karakia me te haere o nga mea watea kia kite whenua, a, kia watea hoki te Minita Maori mo nga take takitahi a te Iwi Kainga. No te ahiahi o te Ratapu ka whakatakotoria nga whenua kua marama hei tononga. Ko Kauhouroa (Wairoa) „ Hereheretau (Nuhaka). „ Opoutama (Mahia). „ Horohoro (Taupo-Rotorua) . E 70 nga ingoa o nga taitama whakatapoko mo te tono whenua. He mea ata kohiri i nga tama maia, pakari nga tinana me nga

whakaaro. E 50 no roto o Te Wairoa me Te Mahia, e 20 no Ngati Porou, a, kei te puare tonu taua rarangi ingoa, hei kohiri ma te Komiti Tumuaki. I whakamarama Te Minita Maori ko nga mea kua tuku ne j i o ratou ingoa kia tino mahara me ata poroporoaki te wa ka inga, katahi ka haere, notemea ma te manawanui mete kahame te whakamomori ka taea ai nga puke teitei e kurupae ana mai i mua o te aroaro o te ngakau ‘ahuwhenua.’ I tonoa atu e ia te ope m|ahi paamu o Nati kia ata korerorero ai ratou ko nga taitama e whakaaro ana kite tua huaraM mona. mona, mona, hei whakaatu, hei whakakaha, i te hua kua kitea e ratou ote manawanui te ngakau kaha, marama kite mahi. No ana kupu m!ihi kia Turi ma te ropu taitama ka puta enei kupu i a ia “Kia kaha ake koutou i muri nei. Kia marama hoki. Ko te huarahi tenei e ora ai koutou mete Iwi ko nga wawata o nga tau maha kua whakatinana i tenei ra. Te reo 0 te kaha o te manawanui, o te pono.” “Whitiki i koutou kite whitiki o te wa “Haere whakamua!” “Kaua hei warewaretia to tatou taonga Te Pihopa o Aotearoa!” I tautoko a Waikari (Ngatiporou) he kaumatua i runga 1 nga tohutohu kite hunga taitama. I whakaatu ia ite taumaha mete ua ua i nga ra ote taitamarikitanga. Na te uki te mahi, kite manaaki ite taonga ka taea paitia mai enei ra. I pera ano a Em Moeke (Ngatiporou) he kaumatua. I whakaatu ia, he ngohe noa ia i tona taitamarikitanga. Ehara ia. Ara ano nga tangata rangatira, engari i mahara ia na tona piri me tona kaha kite pupuri i nga kupu ote whakapono, ka manaakitia ana mahi me tona tinana katoa. Kia pera hoki te hunga e tupu ake nei. I whakaatu a Tamepo, Renata Ngata, Wirihana, Peta Marikena, Hirini Heeki, Milner, Kewshaw, nga “Farmer” taitamariki o Nati ite pai ote whakamomori kite mahi, mete tiaki Taonga, kua ngawari i roto i enei ra. He whaka hauhau i te hunga taitama kia kaha kia maia, kia toa! I whakahautia kia kohiritia he komiti tirotiro, ui ui hoki nga ahuatanga me nga wariu, me nga wawahi pai mo aua wkakanohonoho. No muri i enei ka puta nga kupu mihi mo nga rangatira o Te Marae, me nga kuki i te motini a Te Pihopa o Aotearoa me Te Raumoa, paahitia ana kite umere. Ka mutu te nui pai nei.