TE WHAIKORERO A TE TUMUAKI I TE PIHOPATANGA O AKARANA.

Pipiwharauroa, Issue 169, 1 June 1912, Page 2

TE WHAIKORERO A TE TUMUAKI I TE PIHOPATANGA O AKARANA.

KI aku tamariki e arohaina nei i roto i a Ihu Karaiti, e nga Minita, e nga Mangai Reimana o te hui nei, tena koutou. i . Hone' Papahia. — Kua huihui mai tatou i tenei tau i roto i te atarangi o te pouri mo te matenga o to tatou hoa aroha o Hone Papahia, o te tangata mohio rawa kite whakatakoto tikanga e ora ai e lupu ai te Hahi i roto i te iwi Maori, o te tangata i whakaritea nei hei kai-tirotiro mo te taha Maori i roto i te Pihopatanga nei. Nui rawa atu te pouri mo te ngaronga atu o tenei tangata maia i

roto i nga pakanga ate Atua. E tika ana te rarangi nei kia korerotia mona, " Kei te ata noho, kei te whakawhirinaki te kaha rnou." Kite waiho a ia hei tauira mo tatou mo a tatou tamariki hold ka tika nga kupu a te Karaipiture, " Ahakoa mate ia e korero ana ano ia." Ma te Atua ia e manaaki, mana e tuku tona maramatanga ki a ia.

2. Te Matenga. — Otira ko Hone Papahia me te hunga tapn katoa i roto i te iwi Maori he tukunga iho ratou no nga mahi a nga kai-kauwhau tuatahi o te Rongo-pai ki Niu Tireni nei. Ko te mea tuatahi o ana tangata maia koTe Matenga, i tae mai nei i te ra o te Kirihimete 1814, a te ra o te Kirihimete 1914 ka pau te kotahi ran tau i muri i tona taenga mai. Ko te hiahia kia tu tetahi hui nui ki Oihi i taua Kirihimete, ki te wahi i kauwhau ai aTe Matenga. E whakaaro ana an me huihui nga taha e rua o te Hahi, te taha Pakeha me te taha Maori ki reira noho ai mo te wiki kotahi, kia tu etahi karakia nunui, etahi ngahau o rnua, etahi korero e pa ana ki nga Maori o enei ra, a, a te ra tonu o te Kirihimete me whakatakoto te Hapa Tapu hei whakawhetainga kite Atua mo aua tini atawhai ki a tatou i enei tau kotahi rau kua pahure ake nei.

E whakaaro ana ano hoki au kia mahia e tatou etahi mea hei whakamaharatanga ki nga taenga o enei tangata nunui tokotoru ki etahi motu e toru ki te kauwhau tuatahi ite Rongopai ki aua motu, ara, o S. Columba kite motu o lona, o S. Augustine ki te motu 0 Thanet, o Te Matenga ki tenei motu. E whakaarohia ana kia hanga tetahi whare hui nui ki Oihi a taua wa, ko te nuinga o taua whare kia hanga kite raupo ki te nikau me era tu mea, ko tetahi wahi ia o taua whare kia hanga ki te papa hei wahi tapu mo te whare, a, kia mutu te hui ka tu tonu taua wahi o te whare hei whare karakia tuturu mo reira. Ko taku inoi ki a koutou, ki nga Maori o tenei pihopatanga, kia kaha koutou kite awhina i a matou kia tutuki rawa tenei mahi a tatou.

A te timatangao te tau 1915 me noho tetahi hui nui ki Akarana hei rapu tikanga e kaha haere ai te whakapono. Ka haere mai ki taua hui ko nga Pihopa katoa o Niu Tireni me etahi Pihopa me etahi Minita ingoa nui i nga takiwa katoa o te Hahi puta noa i te ao. Na, he aha nga hua e kitea i roto i te iwi Maori a taua wa ? He tini nga mea e whakawhetai atu ai tatou kite Atua, ara, ko te hokinga mai kite whakapono o nga tangata i whakarerea nei e ratou te whakapono i mua ; ko te maha o nga kuwaha e tu puare, ara,

ko te maha o nga whare karakia, ko te tokomaha o nga Minita, o nga kai-karakia hold i roto i te taha Maori. 3. Pk Karakia.—Ki toku whakaaro ko tetahi mea nui inaianei kia mohio nga Minita Maori kite reo Pakeha kia mahi tahi ai te Minita Pakeha mete Minita Maori i roto ite takiwa kotahi, kia mohio ai a koutou tamariki reo Pakeha kite karakia Pakeha ina tae ratou, kia whakakotahitia paitia ai nga iwi i ona 1 roto i te whakopono. Na reira, e inoi kaha ana au Id a koutou kia tukua mai ko a koutou tamariki papai anake kite mahi Minita i roto ite Hahi, nga mea kakama ki te ako, nga mea noho tika, ngakau pai, nga mea mohio ki nga reo e rua, kia taea ai e ratou nga matauranga nunui ate Pakeha. Kite tukua mai nga tamariki pena tera pea etahi o ratou e tae Id Hone Kareti, katahi ka rite te whakaaro o Pihopa Herewini, ko te Maori kia haere ki reira whakaakona ai.

4. Pe hakau.—Ko tetahi mahi nui ate Pihopa ko te whakau. Kia kaua tenei e waiho hei tikanga kau noa iho, engari kia tika rawa te whakaako o tenei, o tenei, o nga mea e whakaukia ana kite nui o tana mea, kite inoi takitahi kite Atua, kite whaki takitahi i o ratou hara kite Atua, kia haere mai ratou mete matauranga mete ngakau tika, ki tana karakia.

5. Oranga Minita.—Ka orate ngakau i te kaha o nga Maori kite mahi i nga" mahi e whiwhi ai ratou kite moni, ki nga mea papai hold o tenei ao. Ko te hiahia Ida kaha hold te Maori kite whangai i ona Minita. He maha nga whare karakia kua oti nei ia koutou. E toru nga whare karakia kua whakapuaretia eau i roto ite Pihopatanga nei. Engari, he mea noa iho te whare karakia kite kahore he Minita. Ko taku kupu ki a koutou kia nui atu to koutou kaha kite kohikohi oranga mo o koutou Minita, " Kahore oti koutou e matau, na, te hunga e mahi ana i nga mea tapu e kai ana i nga mea o te temepara, me nga kai tiaki o te ata ma ratou ano tetahi wahi o to te ata ? Pera tonu ano ta te Ariki i whakarite ai mo nga kai-kauwhau o te Rongo-pai kei runga i te Rongo-pai he oranga mo ratou. E kaha ana te taha Pakeha kite awhina i a koutou i roto i tenei mahi, engari ko te nuinga o ratou e whakaaro ana inaianei kahore e metia ana e te Maori nga mea katoa e taea ana e ia. Ko enei kupu aku e puta mai.ana i te ngakau aroha ki a koutou, e aku tamariki, kei aiho tena whakaaro ate Pakeha hei whakama i te koutou.

6. Nga Whare Karakia. —l te mea ka hanga e koutou he whare harakia ko toku

hiahia kia rite Id to te whare Maori te ahua o te hanga mete whakairo, kia puritia ai i roto i te Hahi te matauranga tuturu 6 te Maori. I au i nga whenua o te Rawhiti i kitea e ahau i reira etahi whare karakia e tino rite ana te whakairo i roto ki to te Maori. He tino pai, he tino ataahua tana mahi a era iwi; ka taea hold e koutou te mahi peraio koutou whare, karakia. Puritia tonutia to koutou matauranga tawhito kite hanga kite whakairo whare, kei ngaro. 7. Nga Kai-Tirotiro.—E hiahia ana ahau kite whakawhetai atu ki aTe Hokena raua ko Makewiremu mo to raua kaha kite tirotiro i nga mahi a te Hahi i roto i nga Maori o te Pihopatanga nei. Kua whakaritea e ahau ko Te Hokena hei Atirikona mo Te Waimate, 8. Nga Neehi.—E tino hari tahi ana tatou, ahau te Pihopa, me koutou te iwi, mo te main aroha a nga Neehi mihinare e mahi ana, e noho ana hold, i waenganui i a koutou, e awhina ana i o koutou tinana, i o koutou wairua. Ma te Matua i te rangi koutou e whakakaha, raana hold koutou e arahi. Roera Akaraxa.