TE KOTAHITANGA O AHITEREIRIA.

Pipiwharauroa, Issue 36, 1 February 1901, Page 12

TE KOTAHITANGA O AHITEREIRIA.

[Na Tetahi Hoia Maori i tae ki reira. | Ko a matou korero mo te ra nui i Poihakena i to whakakotahitanga o nga kawanatanga o Ahitereira ki raro i te kawanatanga kotahi na Tare Wherehi, he hawhe kaihe no Turanga nei, i haere i roto i te ope o nga hoia i tonoa e to tatou Kawanatanga kite whakanui i tana ra. He tino ra nui rawa tana ra, i tae mai nga mano hoia o Ingarangi, 0 Inia, me era atu wahi; i tae mai hold nga rangatira o nga wahi katoa i raro i te maria o Kuini Wikitoria. He mauo mano pauna i pan i nga mahi ngahau, i te tataitanga i te taone i nga tiriti 1 nga whare. Nga rangatira Maori i haere ko Tamahau Mahupuku, ko katana no Rangitikei, ko Nireaha no Hamua. I te unga mai o Tare Wherehi i runga i a te Moura ka uia atu nga korero o ta ratou haere, ko tona whakahoki mai tenei: “Nui atu te ngahau o ta matou haere. E kore e taea ete kupu te whakaatu nga mea i kite matou. Ko nga mea i kite matou, ko te haerenga o nga matua i nga tiriti, ko nga huihuinga i waho, ko nga mahi tahu ahi i nga po, ko te tini whaioio o te tangata, he mea hou katoa enei ki a matou, a e kore rawa e wareware i roto i o matou ngakau. I pai to matou rerenga i runga i a te Tutanekai, engari i mate etahi o matou ite anini ite ruaki. Kotahi te Maori i mea ka hoatu eia e £2O kite tangata mana ia e pupuhi kia mate, ite nui rawa o tona mate ite tima. I tino whakamiharo matou ki tc wahapu o Poihakena

te pai o te hanganga a te Atua, whakapiri atu hoki ta te taiigata ka tmo pai rawa. I tu to maton tima kite waapn nui, he mano te tangata’ i hui Id te powhiri i a matou. Ma te taramuwe to matou haerenga kite puni o nga hoia ite tere rawa o te haere ka pohehe etahi o matou kei runga tereina matou. I mate matou nga hoia ite kai, me kore ana te ngawari o te utu o te hua rakau kua mate rawa pea etahi o matou ite hiakai. I tae mai a te Hetana raua ko Timi Kara kia kitekite i a matou. E kore e taea e au te korero nga mahi o te ra nui ; i kiia i nui ake tenei ra ite Tiupiri ote Kuini. I rite tonu kite haere ate karaka te whakahaerenga i te mano o te hoia, rite tonu, te makenu te aha. Ta te pakeha pai ! I te ata tu ano ka kiki nga tiriti i te tangata ; tini, tini iho te tangata ki nga tiriti i haere ai nga hoia, kapi tonu nga whakamahau, nga matapihi, nga tuanui o nga whare, a taupe ana te rakau i te nui o te tangata ki runga piri ai ano he heke pi. I umeretia nga hoia o Niu Tireni, ko te Pirimia tonu ki mua, ko nga hoia Maori rga kai tiaki o tona kareti. Ano he rere wai te haruru o te reo ote tangata kite powhiri kite umere. I rere tonu mai etahi tangata ki te kukume i nga hoia ki raro 1 o ratou hoiho. I marama ta matou matakitaki i te tuhinga a Rore Hopetana, a te Kawana Tumuaki, ite pukakuka kaupapa ote kotahitanga. E kore rawa e wareware i nga kanohi te nui o te tangata, i nga taringa te tangi a te peene, a era atu hanga whakatangitangi a te pakeha. I te po ka matakitaki matou ki nga mahi alii, ki te rere a te rakete me era atu tini raweke a te pakeha. Iki tetahi o nga Maori he rangi hou, i mahara ia kua whakatuwhefatia e nga rangi o ratou kororia. Ite po pena tonu te ahua o nga tiriti me te peene hipi te apiapi, otira apiapi ke atu. I tino whakamihia o matou kakahu, ergari ko rga Maori nga mea i tino whaia e te tangata, i mahara nga tangata o Ahitereiria he rite te Maori ki a ratou na maori te pangopargo. He mea tauhou rawa te Maori ki nga pakeha o tawahi. Kata ai ratou kite korero Maori matou. Ko tetahi o a matou pakeha ko Mira o Turanga nei, tipatipa noa ai tana korero Maori; whakahuahua ai ia i nga ingoa kainga o Turanga, i Tiniroto, i Waerenga-a-Hika, i VVaerenga-o-kuri, i Mangatu Naina I, kaati ka pohehe te pakeha he korero Maori tika. Tetahi ra nui ko te whakatututanga o nga hoia, i whakatutu ai nga hoia o Ingarangi, o nga koroni, me nga hoia maori o luia ; kanapa ana te kakahu. Kaore e rite mai te pai o nga ngahere o Ahitereiria ki nga ngahere o kouei he puru-kamu anake te tino rakau o reira. Mehemea ana kei reira etahi o nga rakau o nga ngahere o konei tera e hargaia ki ro whare tu ai. He nui o matou hakanga, engari i te tuatahi kaore etahi i mohio, tena ki te pakeha he pai katoa. I etahi hakanga ko Timi Kara te kai tataki. Ko te tamahine tonu a te Pirimia kite ngangahu, a tera tonu e raruraru etahi wahine Maori, i taua naxrakia. Mataku ana te pakeha ite mahi ate haka. Na te mate ano i runga tima i takakino to matou hokinga mai, otira ahakoa he nui nga mea i kitea e matou, hari ana matou ite taeriga mai kite wa kainga.