aua ra. Kaore ano nga hinengaro o nga matua Maori katoa kia tino watea atu i te hakiritanga a etahi whakapono Maori o te ao tawhito. Kaore kau! Kei te taukumekumetia taharuatia te hinengaro o etahi Maori e nga mea o nga ao e rua—e nga aria o etahi o nga atua Maori o te ao tawhito, ka tahi; e nga tikanga tauhou o te ao Pakeha, ka rua. Na te kaha o te weheruatanga o ona whakaaro e nga tikanga taupatupatu o nga ao e rua i pumau ai nga mano tini o nga Maori, i nga tau ka pahure atu nei, ‘hei tata wahie hei utuutu wai.’ Na te rongo wawara a nga hinengaro o enei tangata ki te ha o te matauranga maori o mua e hakirikiri nei, e kaniawhea nei i roto i o ratou hinengaro i pohewa ai nga whakaaro, i auau ai te kotiti ke i te ao hou, i tuturu ai mo te rawakoretanga. Na te pokaikahatanga nei o nga whakaaro i meinga ai kia tino roa rawa te putanga atu o te iwi Maori nui tonu ki te mutunga mai o te oranga ngakau i waenganui i te Pakeha. Heoi, ma te kaha whiwhi, ma te kaha taunga anake ki te matauranga a te Pakeha e taea ai e te Maori te mawhiti atu i enei tu ahuatanga whakamatemate. Ma tenei ara ano hoki e mama ake ai te riro mai i a ia nga mea papai o te ao hou, e manaakitia ai ia e te katoa. Ko te ao Pakeha he ao hihiko ki te mahi moni. Koia tonu nei te tino putake mai o nga whakahaere katoa, haunga te putake mai o nga kino katoa. Ka kore te moni, ka kore hoki nga mea katoa. Ka maumauria noatia atu te moni, ka pupuke ake ai nga tini taimahatanga hei pikaunga ma te tuara. Ma te nui o ana moni e mohiotia ai te turanga a te tangata i te ao Pakeha; nga kakahu papai, te whare pai, te ranea o te moni, te ingoa pai, te pukumahi—he tohu enei mea no te tangata rangatira, no nga Maori kua mohio nui nei ki nga tikanga o te ao hou. Te waha hakirara, nga kakahu kanukanu, te tinana paruparu, te mangere, te ingoa kino—he tohu enei mea no te koiwi kurapa, no te tutua, no te rawakoretanga. Ki te pirangi te Maori kia whiwhi nui ia ki nga mea papai i roto i te ao hou me mahi e ia nga tu ahua mahi totika e whiwhi ai ia ki nga mea pera. Heoi ano nga mea hei arai atu i enei taonga i a ia ko te kuaretanga ki nga tikanga Pakeha mo te noho pai, ko te ngakau huiki, ko te mangere, ko te kai kaha i te waipiro, ko te makamaka atu i nga moni ki te hoko mai i nga mea kaore nei e whai painga tuturu ana, ko te mau i nga kakahu poke, ko te haunga o te tinana paruparu. Koia nei nga tu ahua mea e putake mai ai, e pumau ai he tino raruraru mo te Maori. E kore rawa te Maori e noho-a-Pakeha rangatira ana e ekengia e te kupu a te Pakeha pai. Ko nga tangata whakaaro rangatira katoa o te ao, he iwi kotahi ratou ahakoa kiri parauri ranei, kiri ma ranei. Aua atu nga koroke pukungangare katoa, ahakoa he aha a ratou take. Tera etahi Pakeha kiripiro e ngakau kino ana ki te kiri parauri. Hei aha enei tu koroke! E kore te Maori whai whakaaro e waiho i enei tu tangata tokoruarua hei take a ngakau kore ai e haua ai ia i roto i te ao hou. Engari ka whakamau ke ia i tana titiro ki nga whakahaere a nga tangata whakaaro rangatira o te ao hei whakamana-wanui i a ia, hei tauira hoki ki a ia. Ma tenei huarahi pu tonu e meinga ai kia ngawari noa ake tana whiwhi ki nga mea papai e wawatatia nei e tona ngakau. Te tino mea nui hei awhina i te Maori pukumahi, e pirangi nei kia tonui i te ao, ko te whiwhi ki te matauranga o te Pakeha. Kei roto i te kuaretanga, i te powaiwai noa iho he tino mate mo te tangata ahakoa Maori ranei, Pakeha ranei. Ma te pukumahi e whiwhi nui ai te Maori ki te moni. Kaore he mea i tua atu i te moni hei kai whakaora mona i te ao Pakeha. Engari me tiaki marire! He koroke nunumi te moni—he uaua te whiwhi, he ngawari te ngaro atu. Kia tupato tonu kei moumoua makuwaretia. Ki te iti te moni a te tangata i te ao Pakeha, ka iti ano hoki tena tangata i te aroaro o te katoa. Ki te moumoua atu nga moni a te Maori ki te hoko kuare i nga mea e na ai nga puku nunui o nga huhua hoa koretake, e kore e roa ka kore e toe etahi mana hei hoko mai i nga taonga e tika ana kia hokona mai e ia hei whakarewa ake i tona ingoa, i te ingoa hoki o tona iwi. Ko te tikanga pai rawa atu ma te Maori whai whakaaro i te ao hou nei me tiaki, me tohu marire e ia ana moni e riro uaua mai nei i a ia i runga i te mahi, me whakapau tika pu ki te hoko mai i nga mea e tipu ai ia, e