Page image

ahua rite ai ia ki to te ahua o nga tangata noho rangatira. Ko te tukunga iho o te whakapau kuare i nga moni ki te hoko mai i nga mea e makona ai te puku Maori anake he rawakoretanga ma reira nei e tata mai ai nga tu ahuatanga kikino katoa hei whakaheke i te ingoa o te iwi Maori. I nga tau timatanga o te ao hou ki Nui Tireni nei i whiwhi nui te Maori ki te moni i runga i te hokohoko atu i ona rawaka whenua ki te Pakeha. Inaianei ia, kua iti rawa nga whenua e toe ana ki a ia hei hoko atu mana, no reira kua kore rawa e taea e ia te whiwhi ngawari ki te moni hei utu i nga huhua mea e paingia ana e te ngakau pukutakaro. Ki te pirangi te nuinga o nga Maori o naianei kia whiwhi ratou ki te moni me ma runga i te heke anake o te werawera e riro mai ai. No konei ra, me matua whakaaro nui nga Maori kia kaua e whakapaua katoatia atu a ratou pakupaku moni ki te hoko mai i nga mea kore whai kiko, e uaua ai ta ratou whiwhi ki nga mea e whai painga tuturu ana mo ratou. Ara, me hoko mai nga kakahu papai, te whare pai, te hopi hei horoi i te tinana, nga pukapuka ako matauranga Pakeha, me era atu mea katoa hoki e tau ana i enei ra hei awhina kia purero ake te ingoa o te iwi Maori i roto i te ao Pakeha. Ma tenei huarahi anake e whiwhi wahi totika ai te Maori ki waenganui i nga tangata papai. Ma te huarahi ia o te kuaretanga, o te whakaaro kore ki nga mea i kino ai te ingoa o te kiri parauri i te ao, e pumau ai ia hei kai ma te pouritanga ngakau anake kei nga ra e takoto ake nei. Me whai ki konei etahi kupu mo te ‘Maoritanga’. Ko te Maoritanga tetahi taonga e tino whakaaro-nuitia ana e te Maori, puta noa nga hau e wha. E tika ana ano kia manaaki ia i etahi o ana ake tikanga ataahua e kaingakautia ana e te iwi Maori—ki te kore raia e hapa i a ia era atu mahi katoa e tika ana kia mahia e ia i enei ra. Kaua rawa e tuku kia kowaowaotia nga whakaaro mo te Pakehatanga e te Maoritanga, kei ngoikore haere nga putake o te Maori i roto i te kahu o te ao Pakeha e kore ai ia e whiwhi wahi totika mona hei whakapakari i tana tipunga ake i roto i te ao hou. Kia u ki te Maoritanga hei pa tuwatawata mo te hinengaro Maori. Kia u ki te Pakehatanga hei kaupapa oranga tinana. Ki te pirangi te tangata, ahakoa Maori ranei, Pakeha ranei, kia whiwhi ngawari ia ki nga mea papai mana, me noho tino tupato ia ki nga tikanga e pa nei ki te ahua o nga kakahu, o te tinana, o te whare, o era atu mea whai take hoki i te ao hou. Kaua rawa te tangata e rapu nei i te oranga ngakau mona e noho whakaaro kore ki te kaha kino o te paruparu, o te mangere hoki hei whakakino i a ia, hei whakaheke i a ia i te aroaro o te katoa. Ehara te kiri parauri o te Maori i te mea i ngakau kino ai etahi tangata ki a ia, penei me etahi Maori e pohehe ana. Engari, ko te take ke i kino ai he paruparu no nga kakahu, no nga tinana, no nga whare o etahi Maori. Na tenei ahua, me nga mahi kikino a enei tu Maori i meinga ai kia tuturu te ngakau kino o nga Pakeha kiripiro ki te iwi Maori. Kia mohio ra, he tokomaha ano hoki nga Pakeha e penei ana, e paruparu ana, a e kinongia ana e o ratou hoa Pakeha whakaaro rangatira. No reira kaua e pohehe te Maori kei te whakapihangaititia nga taimahatanga o te ao katoa ki runga ki a ia anake. Kei pohehe ia ko ia anake e riro ana hei kai ma te kupu whakahe, ma te kupu taunu. Ki te hiahia te Maori kia tino makere atu te ngakau huiki a te Pakeha ki a ia me whakamutu rawa te waiho e ia ko nga Pakeha taurekareka hei tauira ki a ia. Me whai atu ratou i te tauira a nga Pakeha papai. Mahia nga tu ahua mahi e tonui ai i te ao. Whakarerea nga mahi a te hore e whakama ai, e iti ai. Whakahoa atu ki nga tangata whakaaro rangatira, hei tohu ki te katoa atu he tangata whakaaro rangatira ano hoki koe. Kia mahara ki te whakatauki a te Pakeha ara, ‘Ma nga hua e mohiotia ai te rakau’. Waihoki, ma te ahua me te tu o o hoa e mohiotia ai ko koe. Ko tetahi o nga mahi tino porangi na etahi Maori tokomaha noa atu i nga ra o mua ko ta ratou tikanga waiho i nga Pakeha hianga hei tauira ki a ratou. I whakahoa atu ratou ki aua tu tangata, a, uru ana ki a ratou mahi hakirara, mahi kohuru. Ka ahua rite enei Maori ki to te ahua o etahi iwi mohoao o tawahi e tino kinongia ana e te iwi Pakeha. Na tenei tikanga kuare a nga mano tini o nga Maori o mua i meinga ai kia mau roa te ngakau tupato a nga Pakeha whakaaro rangatira ki te iwi Maori. Ahakoa te roa rawa o te wa e mana ana nga ture a te Pakeha ki enei motu, kei te kaha tonu te mahi whakakuare a etahi Maori tokoruarua i te ingoa o to ratou iwi Maori i te aroaro o te ao Pakeha, i runga i a ratou mahi tutu. Ko nga mahi kaingakau a nga koroke nei he kakari, he kai porangi i te waipiro, he mahi hianga, he mangere, he tutu ki

Log in or create a Papers Past website account

Use your Papers Past website account to correct newspaper text.

By creating and using this account you agree to our terms of use.

Log in with RealMe®

If you’ve used a RealMe login somewhere else, you can use it here too. If you don’t already have a username and password, just click Log in and you can choose to create one.


Log in again to continue your work

Your session has expired.

Log in again with RealMe®


Alert