Ko te whakarapopototanga o te Karaipiture a Te Maori penei: “na Rangi raua ko Papa nga take o mua: ina hoki i pouri tonu te rangi me te whenua i mua; ko Rangi raua ko Papa e pipiri tonu ana, kaore ano i wehea noatia; a te rapu noa ana a raua tamariki e huna mai ra i waenganui i a raua, i te ahuatanga o te po, o te ao; e whakaaro ana ratou kua maha nga tangata, kua tini, a kaore ano i marama noa, e pouri tonu ana. No reira enei kupu, “Ia Po, i te Po-tuatahi, tae noa ki te Po-tuangahuru, ki te rau, ki te mano. Koia tenei kaore ano hoki i whai ao noa, a pouri tonu ana ki te Maori. Ka whakaaroa nga ana a Rangi raua ko Papa, “Tena tatou ka rapu tikanga mo Rangi raua ko Papa, kia patua ranei kia wehea ranei.” Ka mea mai a Tumatauenga “Ae, tatou ka patu i a raua.” “Ka mea atu a Tanemahuta.” Kauaka engari me wehewehe raua, ki runga tetahi, ki raro tetahi, kia kotahi hei tangata ke kia ratou, kia kotahi hei matua kia ratou. Ka whakaae ratou tahi. Ka aroha a Tawhirimatea ki te mea i wehea ai raua; tokorima i pai kia wehea, tokotahi i aroha. He whakapapa ano tenei no nga Tama a Rangi raua ko Papa. Ranginuietunei = Papatuanukuetakotonei 1. Rongomatane 2. Tangaroa 3. Haumiatiketike 4. Tumatauenga 5. Tawhirimatea 6. Tanemahuta Na, whakatika ana o Rongomatane ki te wehewehe i a raua, kore ake i mawehe. Na ka whakatika ko Tangaroa, ko Haumiatiketike, ko Tumatauenga, pena tonu. Na, katahi ano ka whakatika ko Tanemahuta, ka whawhai, kihai rawa i taea e ona ringaringa, na katahi ka panga tona upoko ki raro, ko ona waewae ki runga. No, katahi ka mawehe a Rangi raua ko Papa, aue noa ana. “Hei aha i kohurutia ai, mo te aha tenei hara I patua ai maua, i wehe ai?” Hei aha ma Tanemahuta, koia te pepeha nei. “Na Tane i toko, ka mawehe Rangi raua ko Papa; nana i tauwehea ai, ka heua te Ao.” Ka puta te tini, te mano e huna nei ki roto i te areareatanga o nga poho o Rangi raua ko Papa, Ko te putanga mai tenei ki nga mea katoa i te rangi, i te whenua, i te wai. Ko te maoritanga o nga ingoa o enei tamariki a Rangi raua ko Papa: ko Tangaroa, he ika; ko Rongomatane, ko te kumara; ko Haumiatiketike, ko te aruhe; ko Tanemahuta, ko te rakau, ko te manu; ko Tawhirimatea ko te hau; ko Tumatauenga, ko te tangata. He atua enei tupuna, kaore ano te ira tangata i puta. Ka rapu ratou i te uha, kia puta ai te ira tangata. Kimi no kaore i kitea. No te haerenga ki Kurawaka ka pokepokea e Tane te oneone kia rite kia ia te ahua. Ka mutu ka hangia iho e ia te manawa ora ki nga pongaihu, ki te waha, ki nga taringa. Tihe Mauriora! Ka maranga ake, ko Hineahuore tena ko te whaea o te uri tangata. Ko te manawa ora, ko te wairua, ko te toto, me ona whekau na Io mai ano. Koianei te Karaipiture a te Maori whakaatu i te tupunga mai o te tangata: He Patai ki nga kaumatua— (1) Pehea atu ano nga korero o te tupunga mai o te tangata kia koutou? (2) Ko ehea nga waahi o enei whakamarama e ahua tauriterite ana? (3) He hononga ano ranei o nga korero o te Paipera, ki nga Karaipiture a Te Maori? (4) Pehea te tikanga o tenei whakatauki “Ehara he tuakana kumara.”

TA TE MATAURANGA PAKEHA He maha tonu nga korero whakamarama a te matauranga Pakeha i te tupunga mai o te Rangi, o te whenua me nga mea katoa. Tenei tetahi. I makere mai tenei ao he maramara no te Ra, ka porotiti i te takiwa. No te mataotaotanga o te maramara nei ka kapi katoa i te wai. Ka noho tetahi kakano moroiti iti rawa i roto i te wai, ko tona ingoa he Amoeba. Na te manawa ora, na te wairua ora i roto i taua kakano ka tupu haere, a ka puta nga otaota nga rakau, nga manu, nga kararehe, me te tangata kia ki katoa te ao i aua mea. He patai? (1) No hea taua kakano? (2) Na wai i whakanoho ki reira? Heoi he kimihanga, he rapunga na te Matauranga Pakeha i te tupunga mai o nga mea katoa. Engari ka ahua rite ano ki ta te Maori—he whanau kotahi nga rakau, nga manu, te ika me te tangata. Ko tetahi whakamarama ano a te Matauranga Pakeha—ko te kohanga o te tangata kei Ahia. Ko te ingoa tawhito o taua waahi ko Paparonia (Babylon): ko Peketete (Baghdad) te ingoa i tenei ra. (Tirohia te Mapi). Kei raro i te mana o Pahia (Persia) inaianei. Kei reira etahi awa ko Iuparaiti (Euphrates), ko Taikinihi (Lignis), kei te taone o Peketete te hononga o aua awa. Ko te kohanga i tupu mai ai te tangata kei te koawawa e piri atu ana ki Iuparaiti awa. I kona e noho ana te tangata, e whakatupu ana i a ia mo etahi whakatupuranga maha tonu. No te tupunga ka timata te wehewehe haere o nga momo tangata. Kaore e tino marama ana he aha ra i wehewehe ai te momo tangata.