Page image

One of the lecture courses often given by the late Dr Maharaia Winiata was about the Coming of the Maori. Without taking any particular view himself of Maori origins, he used to stimulate discussion among the people and he used a Maori text, written by himself, for a course of six lectures. This course is now being reprinted by permission of Mrs Winiata and the Auckland Council of Adult Education. After each section of his story, Dr Winiata put a number of questions for discussion with his groups. These questions have been left in the text. TE HAERENGA MAI O TE MAORI (He mea kohikohi i nga korero a Te Rangihiroa me era atu matauranga na M. Winiata, M.A. Dip.Ed.).

TE KAUPAPA KORERO TUATAHI—TE TUPUNGA MAI O NGA PORONIHANA (POLYNESIANS) TE HANGANGA O TE TANGATA He patai tuturu enei, e pataingia ana e nga Iwi katoa o te ao, I tupu mai te tangata i hea? He aha tana mahi i tenei ao? E ahu ana ia ki hea? Tenei etahi whakautu mo te patai tuatahi “I ahu mai te tangata i hea?” TA TE KARAIPITURE Me timata mai ta tatou korero i te hangahanga mai o te ao, me te tangata. Kei te Pukapuka tuatahi o te Paipera ara kei a Kenehi ko enei korero—“He mea hanga na te Atua i te timatanga te rangi me te whenua. A kahore he ahua o te whenua, i takoto kau: he pouri ano a runga i te mata o te hohonu. Na ka whakapaho te Wairua o te Atua i runga i te kare o nga wai. Ka hanga te ao e te kupu a te Atua. Tenei ano hoki “Na ka whakaahuatuia te tangata e Ihowa, e te Atua, he puehu no te oneone, a whakahangia ana e ia ki roto ki ona pongaihu te manawa ora; a ka wairua ora te tangata.” Ka kimi a Arama i tetahi hoa mona i roto i nga Kararehe i hanga ra e te Atua, heoi kaore i kitea he mea e rite ana. “No ka mea a Ihoa, te Atua, kia au iho te moe a Arama, a moe ana ia: na ka tango ia i tetahi o ona rara, a tutakina atu ana te kikokiko hei whakakapi mo reira; na ka hanga a Ihoa, te Atua, i te rara i tangohia e ia i roto ia Arama hei wahine, a kawea ana e ia ki a Arama. A ka mea a Arama, katahi ano ki tenei te whenua o roto o aku wheua, me te kikokiko o roto o aku kikokiko; me hua ia he wahine, nona hoki i tangohia i roto i te tangata. Ka kite tatou na te Atua i hanga te rangi me te whenua ki tana kupu, nana i pokepoke te tangata i te oneone rite tonu ki tona te ahua, ka hangia iho te manawa ora ki a ia tu tonu ake he tangata, ko te wahine he mea tango i te rara o te tangata ka hanga e te Atua hei wahine. Na nga Hiperu te Karaipiture, no te taenga mai o te Pakeha ki Aotearoa nei ka tae mai hoki te Paipera ki tenei motu. TA TE MAORI He Karaipiture ano ta te Maori. He kiminga, he rapunga, na ratou i te tupunga mai o te rangi, o te whenua, me ona mea katoa, i te tupunga mai hoki o te tangata ki runga i te mata o te whenua. Ko Io te kaupapa tupunga mai o nga mea katoa, i te rangi, i te whenua, i te wai. Tekau marua nga ingoa o Io-ara: Io nui, Io roa, Io taketake, Io te wananga, Io matua, Io matua te kore, Io mata ngaro, Io mataaho, Io te waiora, Io tikitiki o rangi, Io matakana Io te kore te whiwhia. Ko te kainga o Io kei te Toi o nga rangi, te tekau ma rua o nga rangi. He maha nga huarahi whakapapa a te Maori mai ia Io tatu iho ki te rangi, me te whenua, me te tangata. Tenei tetahi waahi o tetahi o aua whakapapa:—