TE AO HOU ME TE AO TAWHITO.

Toa Takitini, Issue 61, 1 September 1926, Page 456

TE AO HOU ME TE AO TAWHITO.

Na R. T. K.

HE kupu enei e man tonu ana i nga ngutu o te tangaia i enei ra —te ao hou me to ao tawhito; engari ko te tino

tikanga ia o enei kupu kaore i te ata marama. He nui nga tangata e whakaaro ana kei te whawhai te ao hou kite ao tawhito, kei te tukinotia to ao tawhito e te ao hou. Na konei etahi tangata ka whakahopu to ratou ahua, ka mea, e, te whakahi ra o te tamariki ki to whakahe, kite tohutohu i nga koekc.

Na Tamahau Mahupuku te kupu kua huri to wa o nga kaumatua no nga tamariki enei ran tau, ara, kei te mate haere te ao tawhito kua timata te ao hou. Ko to mutunga o te ao tawhito mete timatanga o te ao hou e kore e taea to ki no to mea o nga ra, no to mea ranei o nga tau. IT mai ana te whakapono lei enei motu roro ana to ra o te ao lion ; kua pou-tu-maro inaianei, ko to ra o te ao tawhito kua taan. Kite whakaritea to alma o te iwi Maori i enei ra ki to ahua ito tau 1814, ka marama noa he ao ke tera he ao ke tenei; he ao

tawhito tera lie ao lino hou tenei. Ko to tangata ko to iwi, koi te piki tonu, kaore ilc tu. Ko to tu he ngingio, he mate.

Ehara i to mca me ata patu rawa to ao tawhito e mate ai. ko to kai patu ko to taima. Kua rewenatia enei whakatupuranga e nga whakaaro, e te mataurauga o to pakeha, na konei ka matemate haere nga whakaaro me nga tikanga tawhito; ko to ao tawhito hold ko nga tikanga ko nga whakaaro o nehc pera me to ao hou ko nga tikanga ko nga whakaaro o to pakeha o to maraniatanga.

Ehara i te mea ko nga tangata to ao tawhito to ao hou ranoi, no te mea he imi nga kaumatua he nui a ratou tikanga no to ao lion, he nui hold nga taitamariki kei to ao parauri tonu atu nga whakaaro.

K marama ai to ao hou mo to ao tawhito me whakataki etahi tikanga a to ao tawhito e korc ana o whakaaetia e to ao hou.

Kite ao hou kaore he tapu (haunga ia to tapu o to Atua), kaoro he whaiwhaia, kaorc he; kehua, kaore lie tohu mate, kaoro he po kai he po hua ranei o te kai, kaore he taniwha, kaore he kore o to kore noa iho.

Kite ao tawhito he tino tangata te tangata c haoro ana ki nga hui, ki nga tangihanga; kite ao hou ia he tangata mangoro tenei, he whai ngahau, he rapa ingoa, he rapa kai. Ko to tino tangata kite ao hou, ko te tangata e u aua ki tana main : he kutete kau ranei, he tiaki hipi ranei, he hanga taiapa ranei, he tiaki kainga he tiaki tamariki ranei. Kei te hapai tenei tangata i te Tominiona, ko (era koi te whakataumaha, kahorc ona painga. Kahore a to ao hou whakahe i te tangi ki nga tupapaku, i to aroha, i te pouri ongari me whakangawari, kaua c tukuna Ida whakararuraru i nga main tuturu, i nga main tika.

Kaore te ao hou e whakaae kite tikanga e tapac moni noi. taonga nei, ma te manuhiri, a, mete talari ano kite wa e utua ai aua moni aua taonga ranei. Eki ana te ao hou lie tikanga rorirori rawa tenei. Me he mca he aroha Ida motuhake kite aroha.

Ko ta to ao hou tikanga ma to tamaiti ano e titiro tana tane tana wahine ranei. numa hoki to pai to ram ranei. Kaore te ao hou e whakaae ma nga matua to whiriwhiri tuatahi. Ko re marena tika koi runga anake i te aroha. Ko ta te ao hou tane pai ko te tangata ma. te tinana, te reo, nga whakaaro—ko te tangata puku main, whai-oranga. Ko te wahine, hei to wahine ngawari, ma, ponapena taonga, mohio ki to tunu kai kite tapuhi tamariki.

E ki ana te ao hou ka marena to tamaiti ka welio ia i ona matua, ka momolu he kainga inona, kia puta ai ana tikanga, ana whakahaore, kia noho ai raua ko tana wahine kaore he whakararuraru, he whakahuiki. He [intake no te noho kino te noho huihui i to wliare kotahi. lie tore tuturu na te pakeha kia whai orange raiiu to tangata ka moo ai i to wahine. Ko ta te ao

tawhito tikanga ko te wahine i tuatahi ko te whare liei muri mai, hei kore noa iho ranei. E eke ana ano enei kupu ki nga main e whakamooti nei i te kai i nga matenga tupapaku, e tuku nei ite waipiro. Ho pai pea enei tikanga hei whakangata i te ngakau whakahi engari ko te mutunga he taumaha he raruraru, Kaore e tika enei tikanga mo enei ra kua taupipiri nei te haere. Titiro atu kite pakeha e haere atu ra, e am ; kaati te inomnou taima, te moumou taonga e kore hold te pakeha e tatari ki a tana. Kaore to ao hou e pai ki nga mahi tohunga— main maminga, he mahi koroke; he mahi whakataumaha i te tangata, whararorirori. Ko nga mahi tohunga he tino hoa riri no te ao hou. Ko nga tangata e tautoko ana i nga mahi tohunga he hoa riri kino no te iwi no te mea ko ta ratou he whakahoki i te iwi kite pohehetanga. He tokomaha nga tohunga kua whakaea ake i waenganui o te Iwi Maori i ram ai te tangata, a, e ram nei. Ahea ano to tangata whai whakaaro ai? Kia hia rawa rarunga ka tupato ai? * (Ta.via te manga) .