KEI TE AHUWHENUA TE ORA.

Pipiwharauroa, Issue 99, 1 June 1906, Page 4

KEI TE AHUWHENUA TE ORA.

ME hold ake tetahi kupu maku mo te whakaaro o te Kawanatanga kite awhina ite iwi Maori kite miraka kau, kite tuku kau, hipi, ranei ki nga Maori, ka nui te pai, engari, ko ahau tonu nei tetahi tangata i tuku hipi ki oku whanaunga Maori hei whakatuputupu, heoi kaore i tae kite rua tau hokona atu ana nga hipu rongo rawa ake an kua riro nga hipi i te pakeha, otiia ko te pai o ta te Kawanatanga ko te whenua tonu ote Maori hei punga mo te tinihanga rawa ake a ka riro te whenua, engari ko te kino ka noho kore whenua nga tamariki, a ka whanako i nga kai a etahi a ka kohuru no reira ki taku mahara he pai rawa me wehewehe nga whenua kiia whanau kiia whanau, ka whakatu ratou hei ropu kaporeihana, mehemea ka nama moni ratou i te Kawanatanga kati me ahei te Kawanatanga kite whakatu i tana tangata i pai ai hei kaitiaki hei kai whakahaere mo nga ritenga o te paamu a te Ropu Kaporeihana, engari hei te tangata hold kai runga atu i te rima mano pauna tona punga mo tona kaitiakitangata kaiwhakahaeretanga mo taua take, kia hopohopo ai, kia wehi ai, kia kaha ai, kia tupato ai. E kore e mutu taku korero i tenei kupu ko te mahi ahu whenua te tino oranga pai mo te iwi Maori, ko te oranga tena e kore te pawa auahi o tou whare e rereke engari ka kakara tonu i nga wa katoa ko te oranga tena e kore te whakama e tata,

ko te oranga tena e ahei ai koe kite karanga aroha atu kite rawakore mete pani e haere hemo kai ana i te huarahi kia peka mai ki tou kainga noho ai moe ai, kai ai, e pai ai hoki te reka o tou manawa kite awhina kite tautoko i nga ritenga o te whakapono karaitiana o te Karaiti, e ahei ai hoki te matua te tuku i ana tamariki ki nga kura ako mahi ringaringa ako matauranga, hei oranga ano hoki, otiia ko te mahi ahu whenua te tino oranga e kore te tinana e honohono te pangia e nga tini mamae ko te take ka maringi te werawera i nga ra katoa, ka korikori tonu te tinana, me nga uaua, ka pai te haere ate toto o te tinana ina mapua e te manawa ki ona huarahi, e tino whakapono ana toku nga kau mo tenei. Kua maha nga marama nga tau i haere ai ahau kite tirotiro haere i nga kainga me nga hapu me nga iwi Maori a kua kite ahau i te mangeretanga i te kuaretanga, o etahi Maori. Na te kuaretanga mete mangere te take i ma emale ai nga tamariki Maori, e kite ana au i te tini o nga tamariki e whanau mai ana i o ratou whaea engari na te kuare na te mangere kite whakariterite i nga kai e rite ana kite kaha o te puku o te tamaiti heoi ka whangaia ki nga kai e rite ana ma nga pakeke tona tukunga iho he mamae kite puku o te tamaiti, a i tetahi wa he kai mataotao tona tukunga iho ka pangia te puku e te matao waiho tonu atu hei take mate a hemo tonu atu, ko tetahi pohehe o te maori he hoatu kia nui nga kahu mo te tamaiti maringi ana te werawera ahakoa Raumati. Koia tena, no tetahi rangi he matao kino rawa kua tukua noatanga te tamaiti, heoi ka pangia e te maremare waiho tonu atu hei take mate. Ko tetahi i kite ahau kei etahi rangi e wha e rima kainga kai, kei etahi rangi e rua ano a kotahi, e mohio ana au e ngahae ana nga puku o etahi i te tino kaha rawa o te hemo kaitanga e mohio ana au kei etahi rangi kua kore e kai heoi kua tahuri te puku kua kauoro kia ia ano a ka waiho hei putake mate engari mehemea ka rite nga haora o te kai i te ata i te awatea i te ahiahi, ka rite hoki nga kakahu mete mahana o te tinana, mete tu kite mahi e kore rawa he tangata e pangia hohorotia e te mate, ko etahi mea i pohehe te maori ko tona paru, me tona mimi, kai etahi wa ka papuni te paru mete wai heoi ano ka kiia he mate maori, ka ahu nga whakaaro kite rapu tohunga maori hei mahi kia ora ai, kaore e mahara he rongoa whakatikotiko tonu a te maori mo nga mate pera, heoi ano ka noho noa iho titiro atu titiro mai, ka takahurihuri te turoro ka aue, ahua porangi tonu atu heoi ano kua kiia e te maori he mea makutu. E hoa ma kite takoto pai nga kai i roto i te puku ka pai nga wahi

katoa ote tinana, kite kino ka kino ano ; titiro ki tetahi ika kai te moana, he wheke,' kite ora kite pai tona puku ka kaha ona wahi katoa, engari kite hopukia tona puku heoi ka ngehe katoa ona wahi katoa. Engari kua mohio au he iwi pakeke rawa atu te maori, ara nga whakaako kite titiro ki enei ahua korero e mohio ana au tera ano etahi tangata kua korero mai ki au, ko ia me ona ritenga katoa he tuturu no te tikanga maori engari no taku tirohanga i tona kainga e puareare noa ana nga pakitara o te whare e haumaku ana a roto ara te vvhenua e nohoia ra e moea ra e ia ka haere au ki nga taha o waho titiro ai kaore he paepae tikonga ; kaore he wai manawa whenua, engari he wai kopiro noa iho, he tiko kora noaiho ; katahi au ka mea atu e hoa ehara koa i te maori ehara hold i te ritenga pakeha, notemea kai te tuanui te matapihi putanga pawa au ahi, mamaoa tangata, kai ranei, he maroke a rato he waimanawa whenua te wai, he paepae tikonga ata hanga kite rae o te pari ko tenei e rite ana koe kite heihei kite kararehe, heoi ano ka pouri te tangata nei otiia, kauaka tenei panui hei pouritia engari rapua he painga mo te iwi maori. Na to koutou hoa. Na Eruera te Kahu.