NGA TURE HOU.

Pipiwharauroa, Issue 34, 1 December 1900, Page 10

NGA TURE HOU.

NO tenei tau ka oti etahi ture nunui e pa ana kite iwi Maori o enei moutere, “Te Ture Whakahaere Whenua Maori, 1900,” me “Te Ture Kaunihera Maori, 1900.” Kaore e nui ake nga kupu mo te tuarua o enei ture, he ture hoki e ahu ke ana mo te oranga o te tinana o te tangata, ehara i te mea e Kou ana kite whenua whakakorikori ake ai i raro, engari te mea tuatahi o enei ture. Kua oti enei ture, heoi te mea e toe ana ko te whiriwhiringa i nga tangata mo nga Kaunihera, ko te whakamahinga hoki i nga ture kia wawe te kitea nga ahua, he pai ranei, he kino ranei. Ka poroporoaki te Kooti Whenua Maori ki muri me ona kino huhua, te korero teka, te tahae, te whakapau moni, te whakaako i te tangata kite kai waipiro me era atu main kino katoa, te wehewehe i te tangata, e riri ai te matua kite tamaiti, te tamaiti hoki kite matua. Kua mahue enei mea katoa ki muri. Kei te mau tonu i a Ngatiporou te kupu a Te Mokena Kohere i ki ai tera kia tahuna kite ahi te Whare Kooti i Wai-o-matatini, te whare kooti tuatahi i ara ki roto ki a Ngatiporou. Otira ko wai ka hua, ko wai ka tohu, akuanei pea ka taumaha ke atu ta Rehopoama whaka-

haere ita Horomona. Me tatari tonu ake me titiro tonu. Ahakoa pai nga ture, kite kino te kingi ka taea eia te whakakino ana ture, a kite mea he kino nga ture, a, ko te kingi e pai ana, ka taea e ia te whakapai nga kino o aua ture, waihoki, te mea nui hei whakahaerenga ma te iwi ko te kowhiri i etahi tangata pai, whaka-aro-u, e nui ana te whakaaro kite painga mo te tangata ite hiahia kite moni mo te pakete. Ehara i te mea ko te matau o te tangata ki nga tikanga pakeha te mea tino nui, tokotoru rawa hoki nga pakeha o te Kaunihera hei main i nga mea e hiahiatia ana te mohiotanga 0 te pakeha, engari ko nga tangata whakaaro pai, hui atu kite matauranga ; ehara hoki ko nga rangatira ; pai atu te whakaaro rangatira 1 te toto rangatira. Kia tupato hoki ki nga tangata e kaha ana a ratou kupu kite kukume i nga whakaaro o nga mema pakeha o te Kaunihera, nga tangata ranei e whakarongo kau ana ki nga kupu a nga pakeha. Kia kaha rawa nga iwi kei te takoto papatipu, kei te takato mangere o ratou whenua, ko enei hoki nga whenua hei whakahaerenga ma te Kaunihera. Kua kite matou i nga panui a Wi Pere, a Hone Heke, a Te Heuheu, a Apirana Ngata. He reta ta Apirana ki a Ngatiporou, i whakaingoatia ai e ia etahi tangata e tika ana ki tana whakaaro mo nga kaunihera. Kei te iwi te tikanga, kite pai enei tangata ki ta ratou titiro, ko enei e whakatu. Ki ta matau whakaaro ia me whakatu tetahi tangata o tawahi 0 W'aiapu, kei reira hoki te nuinga o nga whenua e takoto papatipu ana. Kaore hoki matou ite whakaae kite kupu a enei tangata matau, e mea nei, kia kaua e pootitia he tangata mo nga kaunihera, kei whakapau moni. E pai ana ano tenei whakaaro mehemea kua roa te whakahaerenga o tenei ture, kua kitea hoki te ahuatanga. Otira i te tau tuatahi e mea ana matou, me tuku nga taha katoa o te ture kia haere, kia wawe te kitea nga painga, nga kinonga ranei; kite kitea hoki nga kinonga, hei aha kia wmiho hei taputapu. E mea ana matou kia pootitia nga mema mo te Kaunihera Whenua, a kia kaua e whakamutua i runga 1 te whaka-ingoatanga, kei kitea nga he i muri mai ka nanu hoki te Maori. Engari pea nga mema mo te Kaunihera Marae, me whakaingoa noa, hei nga tangata tu tamariki, matau, wawata ki nga tikanga a te pakeha, ngawari hoki kite whakahaere tikanga, kite whakatakoto kupu. He tokomaha nga tangata pai e tika ana hei mema kei waho atu i era kua whakaaria ra e Apirana, me ata whiriwhiri ka whaka-ingoa ai. R. T. M. Kohere.