TE HUI KI TE KAWAKAWA.
I waimarie a ‘Tipi-whenua’ kite tae ki te hui i Te Kaha i a Hanuere nei, i waimarie ano ia kite tae kite hui i Te Kawa Kawa i a Pepuere, engari i tae whaka-wheuaua i te mate. E rua enei hui he pai katoa, he hui ngahau. I te 14 o Pepuere ka tuku nga mana maha ki raro i te taumarumarutanga o Te Pohutu, i te ra kawanga o tona whare karakia o Tipene. Ko tenei tetahi o nga whare karakia tawhito atu i tenei takutai, no te tau 1857 ka whakaarahia, a ko te tuatoru tenei o nga whakahounga, o nga kawanga he pou whenua no te whakapono ki tenei kainga. Kei te piri tonu nga papa o te whakaarahanga tuatahi o tenei whare. Ko te tihi he tiketike, i tawhiti ano ka kitea atu, otira te mea pai rawa o tenei whare ko te wini nui, he mea whakairo na te pakeha ki nga whakaahua o nga Apotoro Te Kau-marua ; e kiia ana e te utu. No te ata o te 150 nga ra ka kawangia tuatorutia a Tipene, i a Rev. Hakaraia Pahewa te kauwhau. I konei ano a Revs. Mohi Turei, Hone Waitoa, Aperahama Tamihere, me Timutimu Tawhai. Te kohi e /T34 155., ko te moni i whakaritea mo te wero a Te Wiremu kaore ano kia whakatuturutia. He nui nga mana, me nga iwi i tae mai; k r te mea tino nui ia o tenei hui ko te taenga mai o Tuhoe, arao Te Urewera ; tama-tuatahi tonu tenei iwi kite haere a-matua ki nga hui penei. Kaha atu te manaaki a Tuhaka-iriora ara a Ngatiporou katoa i ta ratou raanuhiri. He nui te ope o Tuhoe. 1 haere mai tetahi o ratou rangatira kaumatua, me ta ratou peene. 1 haere tahi mai a Tuhoe, a Ngatiawa, te Whanau-a-Apanui, me era atu iwi o te taiwhakararo. Na te peene i arahi mai to ratou ( pe ki waenganui o te pa, ko ta ratou Iraki ano ki mua tonu tare haere ai. Te taenga mai kite marae ka tu te haka a te tangata whenua, e toru nga matua; e rua nga matua wahine, kotahi na te tane. Te pohiri tuatahi i a nga wahine o Te Pohutu. Ka pai, engari p u atu pea te haka a nga wahine o Kahukura. Te taenga kite tane, haruruana te haere, he iiaka taparahi tonu te haka. Ka tae mai he t pe ka haere te peene a Tuhoe kite arahi mai. He mea whakamiharo ano tenei, ara te riro r.iwa ma te Urewera te peene tuatahi ki roto o te Whetu-matarau tiorooro ai. I nga po he powhiri, he waiata, he whaikorero te mahi. No te ra i tuwhera ai te pereti ka whakapaua nga mahi ngahau, nga waiata, nga haka, mete poi, ka whakauruurua ki enei ko te tangi o te peene a Tuhoe. “Me
te poi.” Ae, i reira ano taku hemonga te poi —te poi, e hika ma e, te taonga ataahua! Kotahi ano te kapa o te poi, no nga tanrariki wahine oTe Kaha. E rima rawa pea o ratou turanga kite marae, a mete popoke tonu ote mano ote tangata kite matakitaki te tanrariki, te kuia, te korua, te pakeha. Ko te poi tuatahi tonu tenei kite tae mai kite rohe o Ngatiporou, a ko tenei te mea i tino mihia e nga tangata katoa i tae ki tenei hui. Kaati nei he haka ma te tamariki wahine ko te poi. I rongo au i tetahi o nga rangatira o te Pohutu e ki ana, “No taku whanautanga mai a, katahi ano au ka kite i te mea pai atu i te ao nei. Kei te rere te poi, makere mai nga whatu, ka kino te haere.” Ite kaha ote mihi ote tangata, rere ana te moni ki nga waewae o te hunga poi. Nga mea whakatangitangi ote poi, he koriana, he whira. Te wahine i tino mihia ko Tauoha, ko te kai-whakahaere o te haka-poi, he ngawari, he rawe kite ngangahu. Tena tai o tamariki tane kei te hoki manrae atu te poho ki tona kainga ki tona kainga i te mahi a Tauoha. O nga hui katoa a Ngatiporou i kite au, ko tenei kei runga atu mo te ngahau. He maha te pakeha i reira, i reira ano te tangata whakaahua, mete ponokarawhe, te mihini korero a te pakeha. Tera ano aku tino kupu, otira i te roa rawa 0 enei o aku korero me pupuri pea mo tetahi wa. He maha nga take hei whakamanamanatanga ma te Pohutu mo tona hui, ko te hunga 1 kite e mohio. Na tenei hui ka maunu a Tuhoe ki waho o tona rohe, ara na te kaha o Apirana Ngata kite whakahaere. E Ngatiporou, kua marenatia koe ki a Tuhoe; tauherea o korua ngakau kite here ote aroha.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/PIPIWH19000301.2.16
Bibliographic details
Pipiwharauroa, Issue 25, 1 March 1900, Page 12
Word Count
814TE HUI KI TE KAWAKAWA. Pipiwharauroa, Issue 25, 1 March 1900, Page 12
Using This Item
For material published 120 or more years ago, to the best of the National Library of New Zealand's knowledge, under New Zealand law, no copyright exists in that material.
For material published fewer than 120 years ago, copyright may still exist. Please see our copyright guide for information on how you may use this title.
In both cases, the National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.