He Tika ranei nga Mahi Maori.

Kopara, Issue 82, 30 November 1920, Page 3

He Tika ranei nga Mahi Maori.

Na R.T. K.

IWHAKATUPURIA an i roto ite maoritanga. Ka tekau •ma torn aku tan ka timata taku kura, ka tekau ma rima aku tau ka tae an ki Te Ante, engari i taku taenga tuatahi ki Te Aute iteki ote kura ka whakahokia mai au ki te kainga he kore noku kaore i mohio ki te Ei. Pi, Hi. I whakatupuria au i roto i te maoritanga. I aua ra he mea tino tauhou te pakeha ki toku takiwa, matakitakina ai e matau e nga tamariki. I rongo tonu aku taringa ki nga korero kehua, ki nga korero whaiwhaia, ki nga tapu huhua ote Maori. Ka kaumatua nei au, ka tata aku tau te eke ki te rima tekau, kua kore aku whakapono ki te kehua, ki te whaiwhaia ki nga tikanga tapu huhua ate Maori. E mea pea etahi tangata he korero whakahi enei naku penei me tetahi wahine i ki ko nga wahine e kore anae inu waipiro e haurangi he wahine whakahi. Ehara kau i te whakakahi engari he ahuatanga i ata tupu ake i roto i toku ngakau. Na te mea pea he ao hou tenei he wa hou i hou ai hold toku ngakau. Ko te whakapono kite kehua kite whaiwhaia kite tapu maori he tohu no -te maoritanga, no te kuwaretanga, no te pouritanga ote tangata. Ka piki haere te maramatanga, ka heke haere te whakapono ki enei mea nukarau. . Kahore ano au kia kite noa ite kehua. Kua haerea eau a waenganui.po ko au anake, kua titaha au i nga urupa, kahore ano he kehua kia puta mai ki a au. Mehemea e kite kehua ana tetahi tangata kei roto noa iho i tona hinengaro penei me te moemoea. Engari kua puta mai te maharahara mete mataku ki a au no te mea i whakakiia aku taringa me toku ngakau kite korero ote kehua ia au ano e tamariki ana. Me i kore ana au i whakaakona ki te kehua e kore au e mahara he kehua ano tetahi mea. He huhua nga tikanga ate Maori mo te hi ika. Kia kaua te mahe epa ki te ika, kia kaua e mau kai ki nga taunga. Kite takahia enei tikanga, eki ana ko te Maori, e kore te ika e kai. Kaore taku hinengaro o roto o te pakehatanga o te maramatanga e whakaae he tika enei, tikanga. He horihori noa iho. Ma wai e kawe te korero kite ika he kai kei roto o

te waka, a i pa ranei te make. He aha te ika i kore ai e mohio he matau kei roto i te mounu i mohio rawa ai he kai kei roto ote waka. Engari e whakapono ana au he po ika he po kore ika ranei notemea ko te ahua o te moana kei runga i te ahuatanga o te raarama i ia po i ia po. Kahore e taea e au te whakapono he po kai tenei ra ahe po kore kai ranei apopo, kahore hoki he rere ketanga ote Mane i te Turei, o te Ra Tom ranei i te Ra Wha. - Ka pai te tapapa i te mara, ka pai nga purapura, ka kore he taru, kite kore he paraite he po kai tena ; “ pai tu pai hinga,” he purapura kino, ka tupu te kai i roto o te taru, he po kai-kore tena. Kaore te pakeha e whakapono ana ki nga po kai ki nga po kai kore ranei engari nga marama, otira ko te pakeha e whangai nei i Niu Tireni ki te taewa ehara i nga po kai ate Maori. He tika titiro ai nga tupuna ki nga po tika hei rerenga mo te kumara, hei nga po kore ua no te mea kite rokojranga te kopura kumara-e te ua ka mate. I enei ra he tupu ke e poua ana ehara i te kopura, a ko te tupu puiaki he makuku he ua. Kua kore ano e taea e au te whakapono ki tenei mea ki te whaiwhaia, a he nui nga Maori o enei ra o te maramatanga kahore i te whakapono. Mehemea he mana whaiwhaia kai etahi Maori penei kua ngaro noa atu te tangata kite po. Ite mohiotanga o Hongi Hika he mana patu tangata kei aia ara ko tona pu pakeha ka haere ia ki nga wahi katoa o Aotearoa kite patu tangata. Mehemea ana he mana waiwhaia i a Ngapuhi he aha i tatari rawa ai kite pu ate pakeha ? Kahore nga mihinare i whakapono he mana whaiwhaia i te Maori. Ko Te Manene te pakeha i tino maori rawa a i whakaakona hoki ia ki nga mahi maori katoa otira kore ia i whakapono ki te whaiwhaia, engari ko tana i tuhituhi ai he maminga nga mahi tohunga. Kotahi te tohunga maori i tino mau iaia te maminga, no te tohunga tonu te reo ka kiia no te wairua. I rongo au i whaikupu tetahi minita Maori ka mate ia ia te tangata te whaiwhaia. No te ao pouri rawa tenei tu reo. I te rongonga o tetahi Maori i te korero a te minita nei ka ki taua Maori me i rongo tonu ia ki te waha 6 taua minita ka tono ia kia whaiwhaiatia ia e taua minita i taua wa pu ano a kia mate ia i roto i nga haora e rua tekau ma wha. He korero whanui a Nikora Tautau kaore ia i mate i nga tohunga whaiwhaia o Waikato. Ko te tikanga ote korero a Nikora he tito noa te makutu. Engari e whakapono au ka mate etahi tangata i te wehi i tona mahara kua whaiwhaiatia ia. Ehara ite whaiwhaia i patu engari na te nui o te wehi he nui hoki nga tangata e mate ana ite wehi ite whiti. Ko tenei ke te kino ote whaiwhaia he patu i. nga tangata ngakau-rahirahi i te nui oto ratou wehi a na konei hoki, ki taku whakaaro, i whakahengia ai te makutu ete Paipera. Tetahi ko te ahua o nga tangata

o era ra no te wa tonu e mau ana te whakapono ki nga mahi maori. E kore e roa rawa ka kataina e a tatou taraariki, e a tatou mokopuna ranei, to tatou whakapono ki nga mea horihori noa, ki nga mahi o te kuwaretanga.