TE PUKE KI HIKURANGI.

Puke ki Hikurangi, Issue 15, 30 September 1899, Page 1

TE PUKE KI HIKURANGI.

[PEREHI.]

Kereitaone Hepetema 30th 1899. Waahi Tuawaru O Te

NGAKAU POURI.

Te «.tArrgft 0 Te Koroni 0 ,4 Niu Tireni. ] Koi wareware koi wareware koi wareware kia matau. £ teAtua e noho kia matau, koi wareware koi wareware koi 'Wareware matau. E rua en& tapu hei whakaarot&nga ma tatauno nio i te reo o tatau taina, kua hangaiahei Tcrtma nohangamo ratau mo tataa boki; inaaua impue L eneilrttpu e we an* te 'Btt€T te ApitihW*. '• te Apitihana i tenei kupri e tn ngatikanga oteneikupu Konahaw§ta. aiahi. He pupuri i te mana. Tuartia. He pirilri nga tikangiaTjua tu i mua atu. Tuatora. He whakatete ki nga tikanga hou e puta ake i roto i te Paremete. Hi para {Liberal) E toru ona> tikanga, o tenei kupu. Tuatahi. Ko te ngawari kite kasoa. Tuarua. Ko tc afoha kia tukua i runga i te ngakau ngawari.' Tuatorc. Ko te Whakaaro whanui, me korero ake e tataa ko te fcupu Konihaweta. 33 tu bm te AjiHibana i runga pupuri ai i te matis o tina Ture, me ana tikanga i rwktii ju i roto i te" Paremete o te Koroni o ngatauioiaha fca taha ki'muri, he pupuri i ngaTure kuatu« kore e whakaae kia whamrftiwi. He pupuri tonu i te mana kia ratau antlb.' '' ' Te xxmrama kia tatau enei kupu meonaritenga k2toa kua wb akam arapiatia i runga ake nei frrqrigo nei o tatau taringa, t&tau koiiohi. e pootitia nei nga Rangatira moni,. Baagatira Hipi, Bangatira Kmiiibtoe Ktfgmke, 'me "era afo Bangatira pupuri i tend Konahaweta (Cbnaeroliy*)B koreratan e whawiki mghemea ka maSiy etabi atu Tore hei pamga mote bung* iti o torataulwi tie mai how 'kia tatau, la nobo tonu ratau ara te Apifflifi» T ti iga;To» *iia oti ahakoa*is*fceraflai kito tatau nei titiro atu. Iwi tenei abua te oatafcm 1 i bojce, ai erirdhia i enmiaii inaba ka iaba rua ki tuuri, r te iQ6& e tu Eawlnatangy. o mua hei aaake mo te jito|i, ban * tixoi&fc ?fi, beci ano to titiro matopi abe iti kii ib% #> Mw^iaiga. Ka UJirtifco fa fei r Xwr ngi Kflloni i nga Tore e iatt>ata mai i te tau o

to tatau Ariki 1856 tae noa mai ki tenei ra e kowhetewhete nei nga morehu o Dga Motu nei, e whakahehe nei e arataki k'e 4}ei nga kai-wbakabaere o te Iwi Maori kr% Motu ; o te ora kua" tukua mai nei kia tatau, koia tenei ko te Pire Poari. E mohio nei boki aua kai-wbakabaere nga tangata matau whakaaro nui, ko nga Bangatira motii kai muri ia ratau e aki ana i nga wbakabe i nga korero tapuke i nga konohi kite kirikm, kia rite ai kite lka nei kiteMimiha, i baere atu te Ttfimih* ki uta kite kimi kai hei oranga moona ka kite kopi ka moe, katahi ka tukua ino toona kiri biei arai i toona ibu, e mobio ana boki te Ika nei ko toona waabi tdra.e tere ai toona mate, kai te baere atu te tangata me toona maUuranga, me onahoa ano kai inori e karanga taai ana whak&rabia kia boki Je kiri e übi na kite ibu kia titiro boki ng& konobi, no te marangatanga o te Borne nrob» toon? oca tuoata te.pttfo ktoioa-itffjtai 11 ringa toonfc tinaiia,'to wbai ate tea matauranga ko te ibu o te Ika nei, heoi tana ko ona ringfkringa potopoto. hei arai i toona ibu, heoi ka kore noa' e mate, katahi ka kuanga atu ona hoa tapukea nga konobi kite kirifan Via, pitta kia kore ai e mobio kite waahi e oma ai ia, katahi ka tapukea nga konohi ki te kirikiri, i runga i te whakahau a ona hoa e tu wehi mai ra i tawhiti o te ratau Ika, he tika i pura ano nga konohi i te kirikiri. CHira" me pewbea boki. nga- taringa e rongo tonu ana i te haruru o te Moana bci tohutohu mai ki a ia i roto ito matapotanga ona konohi, mobio tonu ake toona whakaaro ma to haruru e rongo nei ona taringa ia e arahi atu ki toona Whenua tutpru hei oranga TOOOftft, me pewhea bold te ibu o te Ika nei hei bongi i te kakara d to Mioana-nui-akiwa, hei ara atu mOOUa o tae atu ai ki toona waiu 0 toona whaaltutanga mai, i roto i to kapoona>batu i nga mahi a te toa matauranga me onalxoa heoi i roto i enei katoa ora atu ana to Ikik nei, 'i a ia ka on .ltt toe ki tprtrm. Wbare katahi ano ka tahnri -kite wihakatakatika i toona ftinana, ki to boroi i to kinkiri i roto i ooa whata, kite tahutahu ki to wai-wera i 6na patunga. No muri i te pdtanga o to Ika nw, i»tabikahttihui to toa nei me ona hoa.' ka Id atu'to boa Atih kflutou i mai kia parua eau nga taringa .mete ibu peoei kore anb e puta ta tatau Ika. Katahi xiga hoa kalri atu, eboa bemataku atonomateu 1 'nibo me to nni ote .mAia mei tibnn pQa iatou ki to puru i t)ga lar*nga jne to ibu, pofifti kuarirotonu ntttpnun tonu e atu e aid atu tt xoto i infc.te jhu ponu kua ngiseo alhi i a kpe, lto nunui mai o nga hibo te tongitoki wto. ki lfi la ona boa e ta %ha ioxiloo mat ai> na. kotttoft niei wt&tfj&lnirifci In to noibu awike an-so toikW n* i £ firiJgfl, i malnra hd& an kaafo inadca ko to paiti mete ma kontoa hoki e puru

nga taringa me teihu. Ka ki atu nga hoa, he matakutaku no matau i nga niho m© te waha e hamania mai ra. Waiho me ki atu kite Apitihana ma ratau e puru nga taringa mete ihu, ka ki atu te toa matauranga kua ora nei hoki, e kore ano e hoki mai, ka karanga atu nga hoa ka tata rate ra pooti e tu ai koutou e hinga ai te ariki o te Ika nei, ka ma koutou e too-mai ano te Ika i ora nei ki uta nei patu ai mate atu. Heoi ano te mahi nr>ft koutou he whjikapuehu i nga marae me nga huarahi matua-iwi haerenga o te Iwi, ma. matau e hoatu he peeke raima kotakota hiei rui haere ma koutou ki nga ndhanga tangata, me o koutou Whare korero, engari e tilfflL ana te fire Poari nei na te Kuim 1 whak&hau mai ki ana Minita e tu nei i roto i te Eorooi o Niu Tirenl, kia ata whakaarohia e ratau he ora mo te IwiMaor*, e tika ana kaota felwiMaori i~ teMfrT-tflsef frijitai ktmnitamM* -»"«»•' X tetao" IQSOkii puta-te- Tur«* t&BusiaitLlu*' oramfc ironfoil TTHiten t T" ' tena Ture, e ruateu e ora AnR koutou kaore te wai e puta mai ki roto i to koutou Waka, engisuri i piri _ tonu atumatau kite faunga whakahe turaki i tena Tare whakapuehu ai i nga matua-iwi iika pono hei ora mo te Iwi tangata-Whenua» no te tau 1888 ka turakina tena ora nui o koutou |ca hinga, ko taua.Turei puta mai i te ngakau aroha o te Paramhi i a ia e tu Miinta ana mo te taha Maori i taua wa, mo nga foii ir»i.nn Pitihana a te Iwi Maori e pukai ana i te o te Whare Paremetej ano i nga tini Kawanatanga o mua ata 1 fr>nna ra, ka tahia atu e ia e te Paramhi "ki roto i te waahi maru kua maktL kua pakaru kua kore e kitea nga reta o etahi, kua wera etahi. waahi i te ahi, katahi ka huihuitiae ia ka puta toona ngakau aroha na nga Maori ft"" ipatu, he= aha hoki kei to matau piii atu ki a KOatou whakahe tahi ai, ko te tika i riro ipfti mo matau i mun mai o te hinganga o te aroha nui o te Parariihi. Kdtahi tekau nga cniribna eka o to koutou oneone kai a matau i tenei wa, ko te Hetana e wh&kahoki nei i etahi eka Id nga tangata kore Whenua o koutou o te Pakeha, iriro te Kawanatanga, engari ko nga eka o te tekau X0,00P,000 i riro mai ia mataui nga moni kaore e hoki atu tetelii para Ida koutoq, hei tuarua tenei mo nga koha a tengakau aroha, ka whakahe nei ano koutou aekapiriata ano mated, hoi hoa mo koutou, ngakau aroha ki nga Iwi, kai two i mana, ko te Kawanatanga mfe te Kawana tonik ahaa i nga Koroni, hei pupuri i aanature me tona mana me anakupu tftfttffigi iaPßi. ; kia haere ta koufou ko koutou te Iwi pakuiti 1 takamai ki raroite mana hmhuioKuiDi WUQt&fc, i te roa o niateft e korero atu nei i enei knpu lpi* pute ake hoki he aroha np matau, kna ota hokita tatau Ika. Ki te mtaitia tenn koutou, kaati ki& ta koutou mahi kite txooxo o nga iti, ko t» matau .kupu tenei kia ko&tdu engatefk kite mate utou, ki ta matau m&hara tika pono ka mutu

te whai koha, kua Jakahia e koutou te whakahau a te Kuini raeana Miriita,hei tuatahi .tenei mo nga mahinga tureriuimo koutoni tukua ai kia tirotirotahitelwi MMri£pi£tti nga vrhakiahe, pai atute *Soto i te ringa, i nga manu ewe 6nb, iptetß|an»-i te takiwa kaore flet jnlgi'.* tau ai, a ka riro bo« pu, ko te pai hokiQ tiMßifea far wmmade he ttpaflbfltpi li&itf roto rekom, ki bratau hoa, e tint kipiu "fcai fe mohio tonu iho-ici to kue tona iho nga whatu kaiterongo figfc tarings, me pehea ia nei kua tangohia te hgakau e te hikaka a kua mura he afei i roto i te- hikaka kai ningfci nga Motu nei eauahi ana, iihahariatiaake hokfina te hni e to kite pito kr riiro o te Mottt nei e whafcaoti tenei tikanga nui, : kaindai Id to ngakau, kaore' ■ hoki e whakaae uce tehinengaro, ko te hoi tenei hei i tenei tikanga nui iWtteiki Papawfci i telß9B, so konei i ruiaai >te puehu, e tikaana te tnknu mate kotahi i roto i te ringa ina hoki mo tetahi wa ka hutia nga huruhurtika mahia kia tino pai, mnri mai ko te ngakau ka tangohia ka makaia, mnri mai i tena ko ngangako ka tiakina hei hinu, mnri mai ka mahia te tinana ki runga i ta te tangata hiaihia, mehSihea i tangohia te kiri me nga huruhuru ka hangaia e te matauranga kia rite ki tona ahua i a ia e ora ana, ka oti temahi ka kawea ki roto i te whare hei matakitaki ma te katoa mo nga tan maha, kite whakaaro ake katahi ka tae atu te ora o te mann nei kite kotahi ran tan 100, e tirohia ana e te katoa ahakoa kua puta tona kauhou ki waho o tonatinana ko te puehn hoki e rnia nei e matau,ko te whai i nga mann ora e ono ki Ingarangi koia tenei ko te Mana Motuhake, he noi hoki nga kai whakahaere e korero ana ka tnkaa mai tenei mana e te Kaini Wikitoria me tona Paremete, kua pae te moni hei kawe i tenei kupa ki Ingarangi. I tenei kupu i te mangai ano o te toa nei ka utaa ixjai e o ratau hoa ahakoa he tokomaha ratau hamama katoa mai mete karanga e hoa ma, e hoa ma, kia noi ta koutou whakarere i tena kupu, Mana Motuhake waiho a koutou moni whakatiputia ki runga i te waahi o to koutou oneone e toe ana kia koutou, hei ora mo koutou uri, kana te Iwi e patua ki tena kupu, Mana Motuhake, kotona rite o tena kupu ka kaha te pupuhi a te hau ka puawai te Moana, ii ona ngaru tiketike ka mutu te pupuhi kaha te hau ka ngaro hoki te puawai o te Moana, i muatera tetahi tangata ko Mahumeta tona Ingoa tetahi kupu nui i whakatakoto ki nga Iwi i whai i ana ritenga me tona Haahi, he whakatete kite Haahi a ta Karaiti i i te wa ka tata ia te mate katahi ia ka korero ki nga Wharoo ara ki nga Iwi hapai i a ia, kite mate ia me kawe tona Kawhena maitai ki roto i tefcaht ana, kua mahia e ia hei Urupa mona, tena te Iwi e kite i tona Kawhena e tarewa ana i te takiwa o te Bangi mete Whenua 6 kore tona tinana me tona Kawhena e tukua e te Atua kite whenua, ka mate te tangata nei ka hoatu ki roto i tona Kawhena rino, ka mauria e te Iwi ka tae Id te ana mo to ratau Poropiti, katahi ka amohia ki runga i o ratau pakihiwi, te taenga atu ki roto i te ana ka riro atu te Kawhena rino nei, ka tarewa i waenganui o te ana, he roa Id runga he roa kite Whenua kai- waenganui . tonu te Kawhena e tarewa ana, no te kitenga o telwi i te pono o te kupu a to ratau Pwropiti katahi ka tino . pupuri whakatuturui to ratau Whakapono. Kaati kotahi tekau tau e tarewa ana te Kawhena nei ka waikura te rino, ka.iti haeeretekaha o tetiira kite hapai i termo, ka taka te o tfi Poropiti nei ki rarb, i baexe noa eta «na Mioita e takoto -ana i te Whenua, no muiri nei ka tirohia he mea mahi taua ana .kite tiira, e kite nei tatau e hopu anaiiemaitu. . Kio tetahi o ana kupu kin«ir Iwi_- ejwipuri mu nei i tposa Ha«abi, ka lioklmai ano ia Hte fcona Iwi kite tokotoko rino, ko te- tohu •, hei tiaki ma te j lwi loflf whai»u m^i'Jt»tangata iroto i te Tacuiej kaatlkei whanga tonu tona :.e. : mohio nei ;hpki e kore te e wtaniKi TaMe hQki ake mataitt 'ki.nga'; katoa ivUinu hei tatan iip*, e-nuv yrplkap&o te ioe orratsa turanga Bangatira monr, Einga iti*. kai.mahi, no te tau 1856: ka tq; te Kawinatanga ko te' Pere Hiwars (Bell-

Sewell) tau 1856, ka hinga i te 20 o l§&16i& to Pokiha (Fox) Pox,) ka hm» ite 24 o oga ra <yfoema 1864. K%tu ko fffe<®aC i , te 16 kate ta hingaite lOio 1 Ka tu ko te Tapata ka kmga i "te 8 o nga ra o ; JBt> le TWata- . nuhi i te ft'oiiM ra 0 Maehe 1878t tt:to te; Pokiha fPox,) ka hinga i te 8 o ngit* o Ka tu ko te Pokurtt " hihga rte 6 o nga ra o Hurae 1875. Ki tu ko teTpoiena {Polleh,) ka hinga1 l li' tit o nga no£frouere 1886. NBa n ß a 1 te 1 o nga ra o BHpilinjir : l|Si76,. JKa tu ko te Akitini (Atkinaon,) ka hinga i te 18 o nga ra o Hepetema 1876, ka tu ano ko te Akitini ka hinga itelß o Oketopa 1877. Ka tu ko H6ri' Kerei (Sir George Qtef,j ka timata mai i tenei Kawttnatanga te titirp kite hungaiti, me tenei Ingoa Bipara (Liberal,) ka hinga a Hori Kerei ite 7 o nga ra o Oketopa 1879. l&ftpko te Hooro (Holl,) ka ngaro ano te Ingoia nei te Bipara (Liberal,) ka hinga i te 21 o Aperira 1882 V Ka tu ko Witika (Whitaker,) ka hinga ite2s o Hepetema I§B2. Ka tu ko te Akitini (Atkinson,) ka hinga it6l6 o Akuhata 1884. ka tu ko te Taute mete Pokuru.(Stout-Vogael,) ka hinga ite2B o Akuhata 1884. Ka tu ,ko te Akiti- - ni (Atkinson.) ka hinga ite 8 o Hepetema 1884. Ka tu ko te Taute ine te Pokurn ano (Soot-Vogel,) ka hiqga ite 8 o Oketopa 1887 Ka tu ko te Akitini (Atkinson,) ka hinga i te 24 o Hanueri .1891. Ka tu ko te Paranihi (Ballanoe) ka whatorptia e tenei Kawanatanga nga tikanga ote Kawanatanga o Hdri Kerei, i whakatakoto ai hei painga mo te Hunga iti, me nga Bangatira moni, kia te mana kite Hunga iti, me nga Turo e piki ai te Hunga iti kite turanga rangatira moni, e tipu ai hoki te Koroni fi runga i tona ora, ka hapainga tenei Ingoa Bipara (Liberal,) kua whakamaramatia tona tikanga o tenei kupu i runga ake nei, mete kupu Konahawata (Conservative,) kua marama ona ritenga o enei kupu e rua i runga ake nei, ka mate a te Paranihi (Ballance) i te 27 o nga ra o Aperira 1893, ka tu ko te Hotana hei whakakapi mo te turanga o te Paranihi (Ballance,) tae noa mai ki tenei ra, ka ono nga tau tuturu o te Hetana, e tu ana e takahi ana tenei Id te whitu o nga tau, apiti atu kite toru tau ote Paranihi (Ballanoe,) ka iwa tau, e takahi ana kite 10 tau, me tino kimi tatau ite ahua mete kaha itu roa ai Kawanatanga, i runga i te Torpna Whakarite-Whakawa, mo tenei Koroni,_ e rua enei kupu hei whakaarotenga nia tatau ko enei kupu, he kino ra>nal.no Tore,, a tenei Kawanatanga, i tukaa ai ,mo te hunga iti, he pai ranei he ora no te hunga iti, titiro . hold ki nga kua whakaatutia e matau i runga ake nei, timata mai i te tau 1856 tae mai kite 24 o nga ra o Hanuere 189t e 25 nga Kawanatanga,. ko te mea. nui me titiro ki nga Ture me nga a era Kawanatanga i hanga ai mo tatau tinana me : a tatau oneone tena. uia e nga matau nga Ture inei xigaT malu a t era Kavanatanga, mehemea nk te hea Kawanatanga, nga xnahi pai o nga.Kawanatanga o e tuTOi'to xaUu ahua ,lcp te 4ipitiluks>A« Wa nd te 24 o Hanuere twl ka tu inaiate Paranihi (BailanoeA no te .1. o nga o to HotMia, ki 27 L p tenei >ai, ranga , enei Pinmia i te iti e ko wajijsoia te te lwi swwri, te ata whakabatun i tetahi te n|e axa i KawanatttiDgc. ax»ake,„e ote Iwi»4lmia «uk«otia oi»tM mahift, a ratau IHtrnttiatoM. te kijptoi pgahiji Mm'V'ngtt v Motrikei," wlnkaiiuald ai i nga

iikanga, hei painga mo nga Iwi e ruafji&e id ak^^ng|"' * v " ;: Hikurangi." . •

Pariroa Ki&aramea. Hepetima 11th1899. Kia Tamahaa Mahupuku, e^Koj^enaJcoa mete Iwi, e noho mai na i nga Tipunvme o Mataa me o Tuakfcaa, abho mai raj te waahi i whakatipuriafci koe e.fcga Mataa hei tangata* ma te Ataa koe e tStki me pa Uri Whare no hokic Ehoa e Tamahau lra» hoatu e atr te pinna kotahi £1 mo teßepa o "Te Pake Ki Hikarangi," mo nga tea e raa, i hoatu e au kia Karaitiana Te Korou maana e hoatuki te Etita o taua Pepa o "Te Pake Ki ngi," heoi tena whakamarama kia Koe. E hoa he nui aka tohia ata tiei e aa ki raro iho nei, ara mo te mahi o Parihaka a Te Whiti raua ko Toha, taka kapu kinga Hapa o Tcmgs i AotearcA,icatta raw* te tangata e i te mea kua nui nga taa e mahi ana enei tangata me nga Iwt i raro i a raua, ina hoki, ahakoa mau ana tangata kite herehere m« o raua Iwi, he mea pai rawa kia ra*ua, te take e kimi ana i te ti ka mete he, i te mate mete ora, otira tenei ake te wa e kotahi ai nga mahi o ranga i tenei Motu Maori Pakeha, a no he Taina he Tuakana, ahakoa nga mahi kino me nga mahi pai, to ona tutukitanga ko te Tare, ko te Tare Ataa, ko te Tare tangata i raro ano ite maru'o Kuini Wikitoria, ahakoa ko to tatau Kiingi Maori, ara, ko Kiingi Mahata, eta ana i ranga i te mana o te Tare Ataa, o te Tare tangata. E hoa e Tamahaa kua rongo mai nei koe, kua ta a Taipordhenai te whare i whakatakotoria ai nga kupu a nga Bangatira o runga i tenei Motu, 6 mohio ana hoki koutoa, ko teua ko Taiporohenai, tokowhitu nga Minita nana i whakawahi, a tanamia ana te Kawenata ki.roto i taua whare, te take hei toha ki nga whakatipuranga i mqfjt i a ratau, a ko to kupu nui a nga Tipuns ngi Mataa i taua wa, he pata ua no Jras oti te hiiri kite Whenaa, he pawa aaahl no te Whenaa kaa oti te hiiri ki te rangi. Ko te Whenaa kia man kaua e.tukua kite Pakeha, koia i kiia ai ko te tangata ki mua mo mari te Whenaa. heoi i muri iho tukua ana e etahi Bangatira te Whenua koia ka heke te tofco, Lmuri iho kaa pata he mahi Poropiti, na e mahi nei te Poropititanga eporaru nei to tataa Motu. Na ko te Kiingi Maori te tangata i hoatu ai te Mana mete Tapu i oatitia ai e o iatau Tipuna Mataa, heoi e takahianei ano ete Poropititanga mete Rangatiratanga, mete matauranga, koia e.raruxara nei to tatau Mota, koia e mahi nei tena Iwi i taanamahi, e mahi na tena Iwi i a ka.waiho aua hei patu ano la tatau, meheajea peaiwaihoetataamateKiingi rauako te Kawana, e hanga he Ture mo tatau tera pea e puta he paina e Tamahaa, kaa kite nei koe i nga panai o Taiporohenai kaa tu nei iau me oka Hapu, ara, ia. ko taaku Tamaiti ko . Ngarangi Katitia, Na ka rua nga huihuinga o nga lwi ki roto iTaiporohenui, ko to hui muttmga nei ko te Tawhiao me ona lwi, nga take katoa Jraa whakatakotoriaki irptp i T_aiporohienui, te Kiingi tanga .te Kawapatanga, mete Ture aTohui raua ko te Whiti, mete Rangaiiratanga mete kua huihuia kafoatia ki roto. i Taiporohenai, ka kua hei Paremata mo to Tai-Hauaura, a» mo nga Iwi o ranga 1 Aotearoa, tikianga e e u |e' ; p£' -e. rpa Maon Palteha i raro ano i te mana o te Ture, tenei ake te wa^ af ie maraou me texa e Salvia u .KSmgi Mahuta e tuku nga kings Iwi me, nga Rangatira o ejra* neX, heoi aku'kdpa hei v,.. : lSmiahau kMaaku ata lie Jaumno nimljajgi rite ki Iwlra T ;te , v me oolio toaa In te. T»h&na« ko te lEigo» o te fTeihana ko . Hukatere ko te Potapeta ko 'Kakaramea, ko te kainga ko^

Parii£&, ko te whawi ko Tfapprobeflwi, tipo paiana ieiut.fo.Bi6 ton* knpo t fe ra i iiofci al a to Vfastowhora sienna , Iwi fat! wajha ake.te" Haiti a TKiwgjr Mkhnfca. ka wai&Q ake ki au f xaepku hoa i rungai te Ingoa oTaiporobemy,ko t£j»goa o iaua Hakikdiatebfii: — nte^te ra kei wfettw& Haki, hedi m jkapu whakaatuatu kia koe> na"kia ora tonu koe i nmga ite arohame te aiawhai mete manaaki. Na .to Whanaunga. Na Tntange jyaionui.