"KO TE WHAKARITENGA O TE KAWANATANGA RATOU KO NGA IWI MAORI MO TE MAHINGA O TE KOURA I HAURAKI, MO NGA TAU E TORU.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume IV, Issue 103, 2 December 1852, Page 2

"KO TE WHAKARITENGA O TE KAWANATANGA RATOU KO NGA IWI MAORI MO TE MAHINGA O TE KOURA I HAURAKI, MO NGA TAU E TORU.

1. Kia Kotahi ano Ture ka whakatakotoria nei mo nga tangata katoa,e rapu ana, e keri ana i te koura i Moehan a Kauwaeranga atu. 2. E wakaae ana te Kawanatanga kia utua atu ki nga t'.ngata Maori, enei moni, mo le keringa ot- koura i roto i te lau mo te wain kua oti nei te i whakahua mo te hunga keii e hoki iho aua i te rau e 500, e olio tau pauna. £6OO mo nga rau crima pa noa ki te ina.io kotahi, (WOO). Ka iwa rau pauna mo te 1000 pa noa kite 1500. Kotalu mono mama rau pauna £I2OO. Mo te 1500 pa noa ki le 200 kakotahi mano ma rima rau pauna. £ISOO a penei tonu atu. 3. Me luhiluhi nga whenua o nga tangala na ratou aua wahi, me ata tohutohu hoki nga kaha otaua whenua ki tc Kawanatanga. Me ala whakariie nga moni. Mo nga wahi e ill aua.e ralii aua.i teutungr. ai. 4. Ko te tangala nana te oneone, me ken noa te koura ki tana wahi e kore law., e ulu ki re Kawanatanga, oliia kaua e whakaaelia etalu atu kia keri ahakoa Pakcha aliakoa tangata Maori. 5. Me tiaki c te Kawana nga tangala kaloa e mea ana kite keri me wliai rilenga ano ia, aua tangala kaloa epa ana kite ken liatingn hoki, nga tangala o nga whenua, ckore ratou e uui. . , . & E whakaae aua nga tangala Maori, kia whakahoa t hi kite kawanatanga ki le whakaatti atu i te hunga e keri noa aua. 7. Me hoatu e te Kawanatanga tc, _pu kanaka whakaae inaianei kite hunga keri oliia ■up liniata le ulu ite tahi o ng;i ia o I'il.fina 1802, te tualahi o nga ulunga kite 30 onga

ra o Maehe 1853. A toru 110 a marama. ka utua ano. 8. Ka mau nga -xvhenua ki nga tangata Maori me tiaki hoki o latou kainga me n»a ngnkinga kaloa. _ 9. Kiteinea kaliore e whakaaetia enei tikanga e etehi o nga hnpu e nolio ana i roto i enei kiha, ka oti te whakaalu, ekore o latou wlienua, e alialia, a kia xvhakaetia ra ano e ratuu." R. 11. Wynvard,Lieut -Gov. Te Horf.ta, tnna X tolni, Kitaiii. tona X tohii, llopeiia Paraone, Kruera Taiii-rangi. Tara, lona % tolni, Hfta Rikiware, tonu xlohu, Parawfra, WIRfMU Maiiii Mukongoiii, Eri'era NoallL'E, NOAPL'KA HoPFKAU, HolllPA AIIAJIU, Wiremu Pateni; Puiiata, Wiremu Oka, Wiremu Hoetk, Arama Karaka, Te Kksk, Raxviri Takurau, Irai Taroku, Wirkmu Kfpa, Onf. Matua, Wiremu Kingi, lomi x_ lolin, Tavrua, tona x tolni, Vita, Ta Nxji. Hauauru, tona x tolni, Rxngihoro, tona x tolui, Mkiu.ana, tona x tohu, Wiremu Hofiiiana, Hera, Hoiiua, tona x tolui, lloani, tona x liiaraira x, W'ktere, tuna x tohu, Rang! Kavwvu, tona x tohu, Anarua, tona X tolni, ItUTUHAU, tona x tohu, Knitiliroi to ( 0. A. Nr.xv Zk.xi.asd. tnhinga o nga \ Wh.i.i.xm Maiiti.n. iugon. (. Tnos. Lanfeaix. Kiii liliro i nga ( John G. Joii.nsox, ingoa me nga -! Kai Wliakaniaori. tolui i tuliia. L Waiau, Nolicma 50, -1832. Kuru WitAKXXTU.—Ii torn nga Hnpu i iolo i ta io'i wliakaaolanga ; Uo tc mil o tc wahi kita liiKna mai 16 macro liacrc ntii, haere roa, Uo nga oka o rolo 10,000.

Ko TETAIir ATU Wll AKAAETANOA l-TU KI NtM TaNGATA MacM I TUKU NEI KI IE KaWANATANOA NOA WIIKNIM MOTE KITtNOA A TaU. Na, lie men ajiiti alti lenei ki nga ritenga i whakane.tia kite 10 o nga ra o Nokema 185.'. Na, ka wliakaae a'lau kia waiho nga herem e ma i rolo i te ulu o Ic pukaniika luku o te kai keri konra, hci kohikoMiiga moni mo nga ntu i trhaknritea mo nga tangala Maori, lie whakaranea hoki mo nga ntu ki nga tangata Maori i \\ liakaaro tika ki a te Kau-ana-tanga kia utna mariretia lioki a ratou me.i ka kino i nga pakclia e keri ana ki runga ki o ratou whenun.

No tc SO o 113.1 ra o Nohema ka liiiilnii mai nga rangatir.i ole P.itnkiiikiri. No le iiniliinga o te Ki.rero o te Kawana, ka tatari ia Ua whakapiiakina a ratonkupii. Tll ana a Wireniu llu]iiliana Te Karore, ka mca : . " ICo te kupu tcnei ki ate Kawana. Kei te awa o Whanga'ralii le rohe }ae 110 a ki te kalia, ki to Paora. Ki tera alia, ki to Pa.ra ma, ka timata i te awa o Whangarahi. le lukenga, kei Paetawa, ke nawe i reira. Ka haere whaka te lalia ki tc Tonga, ka lieke i taro ilio o Maungataurihi, Tmigarae, hi.ere, tonu, te Ranga kei Pukerahui, te mutuiiga mai. Ka haere ilio whaka te tnha ki raro, kei Matakotaki le piitauga iho. Ka walifa i runga ito Te Pirihi te talia ki le Tonga, a Otnru, ka puta ki Te Kurupnirangi, ka lieke ki Waip.itiikiilin ; kei le moanate mutuiiga: ko tona iiiuttinga kei le moana. " Ko tenei wlinkaaelaaga i whakaaelia ki to aroaroa o te Kawana, o te Pihopi, oTc Matcnga, o »j>a Pakeha katoa, o nga. Uanga ira o Ngalipaoa, o Te Iloreta e uolio nei." Alio ko Te Ilorela lie mea ngunguru ato, — "Ki a koe anake ano I liealia mawai tan mea V Ka koiero anoa Wi Hopihana ka raw : " Kite he tenei whakaritengakomiti, ka lie ano akuanei; kite rite ano, ka rite amua atn. Khara tenei whakaritenga i te mea 1110 te wheniia, olira, mo te likang mo nga tangata, mo nga Pakclia ano hoki kia tika ai. Kia lika, kia pai lioki te mutuiiga o' tenei komili. Ko laku tenei ka korero an i tenei ra, lie mca whakahonore tenei, te korero i nga tikanga . pai mo te whenna, a, kia pntaenci tikanga ki tera wr.hi, ki tera wain otenei whentia. Olira, e mahaia ana au ma ie Kawana tc kupu e ko- , rero mai mo tenei malii liou ara, 1110 te koura. . Kia rongo an i ta te Kawana korero i tenei r.-*p» ngeari, whakiiia mai nga tiknuga mo le ala noho; ,„o nga tangata ano hoki e noho ana 1 - rnnga i le whenua " • Pokai.i ana e Hauaura Tc Otatn, ka mea : —• , . '• Koa tc korero. polo te korero, henna, Ka- » lma tc Koura? Koicroiia te keriiiga, koie- } rolia tan wain nohinohi kia rangoua at, kia we ( to kainga nga matu, takoto ana te wlietia. Ka- » lmken, kai iho;—tangi mai ana he tan pua, 1. Kei te piikapuka e piri alii nei le manga- -o