WHANGANUI.

Mareikura, Issue XI, 1 June 1912, Page 3

WHANGANUI.

(Na te Kai-Bipcata.)

Ite tangihanga mo laifcoko ka eke katoa mai nga iwi o nga . motu nei, i reira ka korerotia efcahi take epa ana ft te iwi Maori. Kafca ate Heuheu Takino kite whai kupu ki nga iwi. Tona kupu tuatahi Icia mnama tatau, titiro ki nga kupu o t 9 whai korero a Timi Kara, kua whakatako'.oria nei ki waenganui ia tatou, ko ngi meo i mau & au koia fcenal', ma koutou e titiro mai:

Tuatahi, 8 ki ana a Timi me hold ano te whakaaro kite maun o nga tipuna, kei tino ngaro tenei taouga la ta'au. Ve tu te Kotahibanga e nga lwi o nga

mo u e rua. Ko nga mate i pa mai a te ture ki nga iwi me nga whenua, me ata whakabaere tenei. Kotaku tamaitiko Poinare me titiro mai kia au ki tona mafcua, no rata dui kei mua ia maua ko te raa'e o te Kahupukoro me ona iwi ote Tai hauauKU. Ka mutu nga mea i mau ia au, kaati taku utu mo enei take koia tenei.

Mo te Kotabitanga, ma tu tenai Kotahitanga lie aha te,kaupapa , e hiabia ana ahau kia marama te whakautu. Mo tenei kupu kia mau tatau kite mauri a o taiau tipuua, takd mabara mo tenei take kua tureifci.

E whakaae ana au kite tak3 tuatoru, Dw wbakatikatika nga wahi o te ture e pa ana ki nga whenua Maori, ko nga mea he me whakarere atu, me hoat'u ko nga mea tika hei whakakapi.

Ko te take tu%wha, me waiho eau teoei ma te Kanupukoro me ona iwi o te Tai-Hauauru, me Timi raua ko Pcmare e whakahaare teuei take, mehemea tera atu ano etahi kupu a Timi l uahue ia au, ma nga mea etu a,oa, l •Mri ia au e whakamarama ake.

Ka tu aTe Wtia'ahoro. E tika okupu e Heu, kaore he kupu maku i h ajiu i en a. Mo te e k't nei a Timi, e aca au fesuei i ruaga iue Uui ota j o n,ca wiga-irao ugd. iwi'o Bga mom e ma nei, ka whakatsaua 6 te hui iiu ki Raiwhaiki ma la iwi o ia H*h i u mai nei ki enei motu e haoga 'e Koiabiianga oia waka; kaa fcututu tfißei hsi mahi ma tatau, no reira e tautoko aua au i "onei korero a Ximi.

, Mo te whakawhaiti i nga take o roto } Qga whara wanauga o ta'.au tipuna; WQui te uaua o tanei take, te take i ua u * ai kua mate katoa nga kaumafcua, P u puti i te matauranga orotoo aua 'fare wanaoga me nga whore maire; J« tufeuru ana ahau e Kore e taea tenei m te kia rite h tooa 7 n gaitanga, ka |e tike npa I P'» k *

koi sro o roto i nga whare wananga trie n|j- whare mair6, kei waiho hei inafcauranga mo efcahi atu tangafca, ino eta i atu iwi. - v

lie whakaaro fcatau ka toru nga tau e powhiri ana a Niniwa kia hui nga tangata matau ki Takuimu, ki reira ia tacgata, ia fcaugata whakaatu ai i tona ma aurangao nga korero i pu'amai i rot ito whare wananga; kore rawa i hu mai; i raurio tenei ka karangafcia ki J apawai, kore rawa i hui, do mun ki Tauaki. g wha tau e powhiri ana kore ra ' i nsa matauranga i wbakaae kia hui ka ka«vi.M«a ia a tii>a o Wt ingatjui ki Ka;wha ; k ! , ko tana take an. i kiia ake nei e rua tau e'powhiri an-- kora uiwa i whakaie nga ma'auo n2a iwi o nga motu e rua nei kia qui mat ki Kaiwhaiki.ratau wnakaatu ai i nga pitopifco korero kei a ra f .au tae mai ki teaei ra. Kaifci tenei kupu akit.

Ko te Tai rawhiti, fcimafc* i Wairara pa tae uoa ki nga roha o Ngatiporou kei an kitoa tenei, kwre he tangata e kaha kite ki mai km aia nga korero o te Tai-rawhiii ,• tuarua, kua kitea eau o roto ite awa o Whaogaoui, timata 1 te ngutu awa ta<3 noa ki tona kauru, kotaoi tonu ce tangata ko Wi Pauro aja e, ka kite au k* mutu aku tangata e m lib una ia au. o tenei take mo te Poari Whenua Ma ri, ko au te tanpata e whakahe nui an* mo te Poari Whenua Maori, toku vvnakaui'o me iiuihvit nmi a*e e rua, te K ioti Whenua nit te Poari Wbenja Maoi i kia k )«a a. uo te mea he tain'a he tuaka-a 'ain, ko'.ahi aao ta raua mahi io nga wh -nua o te Maori, e kore e tika kia tokorua laua kite whakahaera i nga whenua Mwi, ho wbakapau noaiho i nga tnoni o nga whenua ote iwi Maori ki nga ku mahi o enei fcnki e rua. Tuarua o aku whakihe lp nga mana i hoitu nei ki 6au* Poari kei te ha 11 whakahaere i aua mana mu u whenua, lp ta'-m kupu poso me. w akakore rawa atu te Poari me waiho te mana wbaka haere i nga whenua kite Kooti anal?'*, ko nga ttkekaoi e p* ana ki oga WQPHU4 ma Geuei P-u'eraa'a e wbaka'ika*ika

Ka tu a Timi Kara ka mea, e pal ana nga korero e ake n?i au, ko ta ture ko te Poari Wheoua Maori he mea ata wbakwo nakn bei tare mo nga whenua Maori.; kaaii, ko Ohotu te whenua tuatahi i uru ki roto 1 te Poari Whernia Maori o te timatanga mai tae mai ki naianei, k*ove ano he mate kia pa ki teoa whonua, kaore he boko, kaore he mokete ki tena whenua, kaore e whai mana te ture muru whenua, keitemau i roto i nga tau a wha tekau ma sua. Mm k« Napa a tie poari Wwa Mao«6kiia

ote Poari, me afca whakatikatika era atu tu ahua raruraru.

Mo te mgoa e kiia nei ahau ko " Toihoa," kua waiho tenei kupu hei tawai moku, Id toku whakaaro na reira 1 roa ai nga whenua te pau ia koutou te hoko, mehemea ahau i nobo 1 runga i tetabi kupu ia V Tere," penei he tawai ke ano na koutou. , Kaati, kua whakawatea au inaianei ki tahaki maua ko Taihoa, kia watea ai te turanga mo Tere, maku hoki e whakarongo ake kite tangi ata koutou umere, he koa ranei, he aue ranei. Ka mucu uga tu»u kupu a ium, ka ahu etahi kupn a limi ki runga ia te Kahupukoro raua ko Maui Pomare me uga lwi ote Tai-bauauru. He roa nga kupu a Timi, kotabi tonu te tmo kupu, e koro, Te Kahupukoro, e kors koutou ko '.L'aranaki me o iwi e waiho pani e au, ahakoa puta au ki waho ote turauga Miinta kei reira aoo au o ata titiro mai ana; ina a taua tamariki, a Te Rangibiroa me Pomave, kua taka ki mua i o taua aroaro, ma taua e ata titiro ake, engari kia u ki nga moa kua taka kite aroaro, kaua koe hei neke atu i tena, ahakoa iti me ata whawha ma rire.

He maba atu oga korero engan kaore e taea te whakawhaui.

1 muri o te hokmga o nga lwi ki wbakaaro etafti he mea tika kia tu a te Weraroa Kiogi. mokopuna a Taitoko. i ni?a turauga ona tipuna, ona matna; lie take i iaa ai kia to Waiaroa Kuigi be wha&aa'-o n* te Patapu ko Arapata, na Arapata k f > Kingi, rat' > ibo k'> te Waa a, Hipango, raro lho ko Here ki noho ia, Tanguru ko Taitoko iaua ko Rora, raro ibo ko te Aaau\ raro iho ko te Mawae nana ko Ripeka, ka noho la Wiretnu te Taari nana ko Nepia te Tauri.

Koi nei te take 1 wbakaarofcia ai kia tu a te Weraroa Kinpi hei tu i le tuianga o tipuna rae o ratau mafcua me nga iwi o Whangaoui; kaaii kua. rite te kupu whakaiauak', "ft agarq ana he tastkara e wkakaice, ana im tetfckara, e whaktP'fa a'l.i ha Tacolp, k >ik t-npi ko Tatting Weraroa l£io<i to mo teoei ra,

Inaianei me mufcu tie ki ko te Werarca enpan ku Taitoko,