TE KORERO OTE Hainatanga ite Tiriti o Waitangi.

Huia Tangata Kotahi, Volume 2, Issue 4, 10 March 1894, Page 3

TE KORERO OTE Hainatanga ite Tiriti o Waitangi.

ME NGA WHAIKORERO A NGA TANGATA.

E ki ana a te Koroneho, ko enei korero he mea tango nana i nga Pukapuka o taua hui ki Waitangi:Ite rua tekau ma Iwa o nga ra o Hanuere, tau IS4O, kau maiate"Herara," tetahi o nga Manuao a Kuini Wikitoria kite tuunga tima i Hauraki, kot.e kapene 0 taua manuao ko J. Xaiaha, ko te tino tangata i runga, ko Kawana Hopihansi, me tana whanau, Ite Ata ot«> iJO onga ra. ka whakaputaina nga pukapuka ki m;a liangatifatnaori, k,a hui mai ki Waitangi kite Powhiri ia Te Kawana, ite AYerieri te iirna o nga ra o Pepuere, ko an a pukapuka he meii perehi na te perehi ote liuinga Hahi, E ruaano hoki pukapuka 1 whakaputaina i runga ite kupvi ate Kawana, ko ana pukapuka kaua hei tukua ki waho atu o nga rohe, kaoie nei e mohiotiano Kuiui Wikitoni, i Nui Tireni nei, kotahi o aua pukapuka e mea ana ko ahaii ko kawana Hopihana, kua noho i tei.ei ra, i runga ite nohoan-a kawana, ko tetahi o aua pukapuka e penei ana, kaore a Kuini W'ikitora, e whakamana, i nga Tiwhikete onga whenua i Nui Tireni, E hara nei ite mea whakaliau nana nga hoko whenua i muri atu o te whakaputanga i tenei pukapuka ara. nga whenua e hara nei nga Tiwhikete ite mea whakamana ete Kuini, e tetahi tangata ranei ate Kuini, Ite ata ote Weneri te- rima o nga ra o Pepuere, ka tiaiala te Hui onga maori ki Waitangi, iie Iwa o nga Mora, ka tae mai Te KaW'ana, mete Kapene ote Manuao, mote haere mai alio ote tangata, Maori, Pakeha, me tetitiro atu ano o nga tangata kua tae nua ki reira, i nga waka maori, e whakawhiti ana mai ite ngutu awa, rite tonu te hapai o te Hoe kite rangi o ng.i ka* Hautu, ka u ki uta, ka hui ano kite wahi iluinga onga tangata, i reira e tu ana tetahi Teneti nui me nga Hakie rere ana me nga ropu tangatae noho ana, Pakeha, M -ori, e noho haere ana ite niarae, tne te titiro atu kia Te Kawana, e noho ana mai, me Te Pol hi pi raua ko Te Wiremu e whakamaori ana ite Tiriti o Waitangi, note fclawhe pahi ite 10 onga haora, ka tae mai te Piliopa katoirika Wiwi, ara a Pihopa Pomopar'a, tika tonu tana h:iere kite walii enopoanaa Te kawana,l konei ka timata te Uruere a nga maori. ka mea, koia ne, te tiiJO liangatira ko te Pikopo ano te hoa mote Kawana : —Ka nmtu te malii wiiakamaori ite Tiriti ka puta te kawana ki waho, ka timata te korero, ate kawana ki nga pakeha, ka mea ia kote take o tenei Hui, he whakainarama ki nga maori, kote Hiahia ote Kuini kia llaina ratou, nga maori, ki"e Tiriti, ka mutu, ka tono.i ate Wiremu hei kai whakamaori ka korero ia i konei, ko ahau te kawana i tukua mai E Kuini Wikitoria <> Kereita Piritana me Airana, hei kawana mo koutou, A ite mea, kaore e pa ana te Ture o Ingarani ki nga wahi e lnohiotia nei e hara ite Ku ni, kaore hoki e tau mai ki runga ia koutou, kia whakaae rano koutou ki taku, e hiahia nei, kia mohio hoki koutou, kaore he'hee e taka ki runga i nga tangata o Kereiti

Piritana, rnehemea ka huere ratou i runga ite Ture, Haere noatu ratou ki f;a ratou wahi e pai ana, kua hoko koutou i etahi o koutou whenua kia ratou, koia na te take e haeie mai nei nga Pakeha, ka kaha noatu Te Kuini tiaki i ana Pononga, ka kaha ano hoki ia kite Wh:u, kote Kuini e tono nei ia koutou, kia haina ite Tiriti, kia kaha ai ia kite tiaki ia koutou kite whiu hoki i nga he e mahia ana kia koutou, e tono rangatira atu ana ahau kia koutou. kaore au e penei ana, ka haere atu ki tetahi o koutou, ka mutu ka haere ki tetahi, kaore, engari e tono atu ana au kia koutou katoa, ma koutou e whakaaro ko tenei e whai nei au, hei painga ano mo koutou, e mau nei hoki i roto ite Tiriti, na koutou, ano, i tono i mua ki te king: o Ingarani kia Tiakina koutou, koia nei ka te Kuini mana koutou e tiaki, heoi aku korero, tenei ka panuitia atu te Tiriti, ka Panuitia e ia ka mutu, kajwhakamaori tia mai ete Wiiemu ka mutu, ka mea te kawana kotiga mea e hiahia ana kite korero me tu mai, ka tu mai kote Poihipi ka mea ia, kaore te kawana i haere mai kite tango i ■ > koutou whenua engari. kite here i nga wahi kaore ano i hokona e koutou. kua whakaatu ano au ate Poihipi kia koutou, konga whsnuii kaore nei i tiro tika ka whakahokia ano kia koutou, kite iwi nona ake te whenua, ka mutu ka tu mai ate Kemara o Ngatikawa, ka mea ia. kia ora koe ete kawana ko taku kupu ki a koe ete kawana. kaore au e pai kia. koe, kaore au e pirungi kia koe. Lore au e pai kia noho koe i konei, meheme::, kite noho koe hei kawana mo konei, Tena ahau ka whakataua kia mate, Ae nui atu ano i tenei, ka tarewatia toku kaki. kore kore kore rawa au e whakaae kia noho koe i konei, kia kotahi rano tuvanga mo tatou katoa, ka whakaae ai an. kaore au, e pai kote kawana ki runga i ke i au, ko au ki raro, pouei mete nokei.ei, kore kore kore rawa a'; e whakaae ete Kawana, ko taku kupu tonu tenei kia. koe, kua riro aku whenua, ae, katoa, nga whenua mai o aku tupuna, papa, me . I<u whnnaunga kua riro katoa, kua whanakotia e nga ilihinare Ae. kai a ratou katoa, katoa, katoa, kei nga tangata na, kai ate Poihipi raua kote W'i'remu aku whenua, ko tenei whenua e tu nei tatou i runga noku, whakahokiamai aku whenua me tenei e tu nei oku waewae i rangr, Ete kawana whakahokia mai aku whenua, ki atu kia te Wiretnu kia wliakahokia mai . nga whenua ote Kemara, ko koe (I konei ka timata te pukana o Te Kemara kia te WirsniuJ ko koe, ko koe, e tangata Hore kai a koe aku whenua, Ete kawana kaore au e pai kia noho koe, kaore koutou nga Ingarihi e pai ana kia niatou, penei me etahi Iwi ke atu, kua tae mai nei ki konei kaore lie mea pai e homai ana e koutou ma matou, ko taku kupu atu tenei, E hoki, E hoki koe ete kawana, kaore au e pai kia noho koe ki runga i enei whenua, kati ko taku kupu atu tenei me hoki koe, waiho ma matou kote Poihipi, mete Wiretim e whakarite ;t matou :nahi penei ano me a matou whakaritenga i niua ake nei: —E ki ana a te Koroneho, la kemara, e kore o ana, ka nui te titiro ate pakeha ote Manuao ite mea katahi an ratou ka kite ite maori e korero ana, e pukana ana, me era r.tu mahi ate maori, ka tu ko Rewa te Rangatira o Nga itawake ka mihi atu kia Te Kawana, penei, Mau tiu tu, Mita Kawana (i konei ka kata katoa nga tangata)

kaore hoki i mohio, i ohorere noaiho ratou, ite rongonga emihi pakeha mai ana te maori'ja.jka mutu tona mihi. ka mea. atu ia, ko taku kupu atu kia koe ete taha kawana, K hoki koe, tukua atu te kawana, kia hoki atu ki tona kainga, ka whakahoki mai i oku whenua, kua riro-nei i nga Mihinare ia Te Reweti, me Karaaka, me etahi atu, kaore oku whenua i naianei, heoi ano kei au kote Ingoa, ae kote Ingoa, ka haere mai etahi Iwi ke noatu, ka mea kai te mohio matou kia Mita Rewa, kati ka mutu ano kei au kote Ingoa nei ko Mita Rewa, he aha te painga o tenei mea ote Kawawa ki nga maori, E hara matou ite pakeha, no matou tenei whenua, a ko matou ano hei kauana mo matou, ko matou ko nga rangatira o tenei whenua o niatou tupuna, kore rawa au e whakaae kia noho te kawana i konei, kore, kore, rawa, e hoki koe, me penei ano tenei whenua me Po ata tiakihana, me era atu wliontw e Vit-wi nna ft" T! I'oki koe ko ahau ko Hev.-a e nu-a atr. pai kia kpe_ ?te. ; ;~ kawana, e hoki. mure. Ika whakatlka wai ko M«*ka. Uangatia o te Haft! o Patuheka, ka mua ia, aikini atu Te kawana kia hoki ki tona kainga ka noho tatou, pera ano me mua, wliakahokia mai aku whenua, katoa, nga whenua kna riro nei ia Te Peka, kaua e ki penei, ka whakahokia atu o whenua, ma wai koe e whakarongo atu ete Kawana, ko wai e mea i nga mea e tono ana koe kia meatia, kaj whoa Kereneiana, kai whoa a Ilea, kua haere kite hoko i o matou whenua kaore hoki i titiro iho kite nukapuka ate kawana, Cite whakapakeha tunna i enei korero kite kawana, ka mea mai te Kawana, ko nga whenua, katoa 1 riro lie, ka whakahokia ano ki nga maori, a konga wlu-mia i hokona i muri i tenei pitkapuka, kaore e whakaaetia, ka whakahokia ano ki nga maori no ratou aua whenua, I whakamaoritia enei korero kia Moka ete "\\ iremu ka mutu. ka mea mai ano a Moka, ka pai tena ete Kawana kote mea tika ano tena. taihoa, kia titiro iho an, Ae, Ae, kai whea ate Peka, kai whea taua tangata nei A, ina na. e tu inai ra, ka mea atu 5a kia te Peka tena whakahokia mai aku whet: ua, ka tatari ia a Moka kia whakahokia mai e te Peka tona korero, ka tu mai ate Teka ka mea mai, ''E hoki, koia warn ano" ena "koia tent ano ranei e hoki atu o whenua " I konei ka mea atu a Moka, mohio tonu ano au ka whakahoki pena koe, e pena katoa koutou he korero parau katoa, kua mohio noatu au kao.e e lxoki mai aku whenua, I konei ka tu atu tetahi tangata ka mea atu kia Ta Kawana kaore a te Wiretnu e whakamaori ana i nga korero katoa a nga maori, nui ake uroanga kei tera putanga o to tatou maiw.