11 Oketopa 1851 No Wairarapa ara no Peretanginoa, i tuhia ai tenei pukapuka ki a Kawana ratou ko ana kaiwhakarite whenua mo nga Maori mo nga Pakeha ano hoki. E hoa ma, Kia rongo mai koutou ki tenei korero atu a matou ki a koutou, he kore[ro] whenua tenei. Noho ana matou ka haere mai te Pakeha, ko tona ingoa ko Mitipana raua ko Eraihia, kia tukua he kainga mo taua Pakeha, a, tukua ana e matou te kainga mo taua Pakeha. Na, ka ritea iho e matou nga utu £12 mo te tau kotahi, a, noho ana te Pakeha ki runga ki taua kainga. A, kihai i roa ka haere mai a Wereta ma ratou ko ana tamariki, ko Hoera, ko Patoromu, ko ratou nga rangatira o taua ope, a, ka tae mai ratou ki te kainga Pakeha, a, ka moe. Ka ao te ra ka haere atu a Wereta, ka mea atu 'Homai moku tetahi tauratete', a, kaore i homai. Ka mauria mai tetahi mea e ia, ka tohe mai te Pakeha, a ka whiua ki tetahi atu tangata, ka karohia mai ka taka. Tokotoru taua hunga, kotahi i pakaru te upoko, a, ka whakatika nga Maori, ka murua ano nga mea o te Pakeha. Engari tenei he take tika, a, po rua ka whakahokia mai ano nga mea o te Pakeha, a, ka noho. Ka haere atu taua Pakeha ki Poneke, ko tona ingoa ko Tiemi Pero, a, ka rongo a Mitipana, ka haere atu ki a Kawana Retimana, a, ka rongo taua Pakeha, ka tonoa mai tetahi tangata hei kaiwhakawa, ko tona ingoa ko Te Potete. Hara mai ana taua Pakeha ka tae mai, a, ka mea mai ia ki a matou, 'Homai tenei kainga hei utu mo ta koutou he ki te ture a te Kuini.' A mea mai ana tetahi tangata Maori, 'E koia ano tenei hara mai noa ki konei rore moa ai?', a, ka riri a Wereta, ka haere atu ka patua taua tangata, ka mate. Heoi ka hoki atu tera ki roto ki te wara[whare?], ka mea atu ki te Pakeha, 'Homai he utu mo taku tupapaku.' A, ka mea mai te Pakeha, 'Kaore inahoki kaore i a matou i patu, nau ano i patu. He aha te pai kia utu matou?' Ka riri a Wereta ka murua nga mea o te Pakeha, nga tupeka, nga rongoa hipi, nga paipa, nga tarau, hate, potae, te pu, te kumekume, kapura, karaone, me nga wiri me tahi atu mea hoki. A, ka riro i a ratou iti marire nei nga mea o taua Pakeha. A ka po, ao ake, ka pouri te ngakau o te Pakeha, ka kai taua tangata i te ra na, kia patua e ia nga Maori, a ka mau tona ringa ki te patiti, a ka whiua e ia a ka pakaru te upoko o te Maori. Ka ki atu ano a Te Wereta kia utua tana hara ki te poaka ki te taewa. Ka mea mai taua Pakeha, 'Kao, e kore e rite, ka penei tonu ta koutou tikanga. Ka hoki au ki Poneke, ka hara mai te roia, te katipa, ka whakamateatia rawatia koutou.' A ka mataku matou i konei, a katahi ano matou ka ki atu, 'E pai ana he mataku no matou i tana korero penei, ko matou ingoa he mataku i tuhia ai e matou inaianei. Na koutou ano i whaki nga tikanga, a katahi ka mohiotia e matou a koutou tikanga, e pai ana, tena ra kia kaha.' [Changed order of images here to fit sense] A ka mutu te komiti ka mea mai taua tangata ko nga mea o aua hanga kai te pai ano, homai ki te tangata nona nga taonga, a, whakahokia atu ana ano i taua ra pu ano, nga hama, nga wiriwiri, nga hapara, nga toki, nga hopi, nga kumekume, nga nera, nga hate akitiwa, tarautete, nga mea e pai ana ano, ko etahi kua pakaru noa atu. Koia hoki tenei, whakarongo mai ki nga korero o tenei pukapuka, he korero tika tenei na matou, na nga rangatira me nga tangata o Ngati Kahungunu e noho ana inaianei ki Wairarapa, ko ta matou korero tenei ki a koutou ki nga rangatira Pakeha, kia ma[n?]akitia tenei korero kia pai ai tetahi ki tetahi. Na matou pu ano tenei korero ki a Kawana Kerei ki Poneke. E hoa, tena ra koe. Kua kite hoki matou i a Te Makarini, heoi ka tae atu ia me tenei pukapuka, mau tetahi tikanga mai ki a matou nei, ki te pukapuka ranei, ki te oha ranei, kia mohio ai matou ki te whakaaro o tou ngakau mo enei ture katoa i roto nei i tenei pukapuka. Wairarapa, Nui Tireni 11 Oketopa 1851 Whakarongo koutou, e nga Pakeha, ki ta matou korero. Kia rongo koutou e nga kaiwhakarite whakawa, e te Kawana hoki, kua hinga te Pakeha i te parekura ki Wairau, i muri iho ka utua ano te whenua e te Pakeha ki nga Maori. Kua riri ano te Pakeha te Maori ki Heretaunga, kua mate te Pakeha, i muri ka utua ano te Pakeha ki nga Maori. Muri iho ka riri ano te Pakeha me te Maori ki Porirua, ka mate te Pakeha i utua ano e te Pakeha. Kua riri ano ki Wanganui, kua mate nga Pakeha i utua ano. He take nui whakaharahara ena take. Kihai i puritia nga utu. Tena ko tenei take a koutou e he ana, inahoki he tahae noa iho i nga taonga o te Pakeha. Tenei hoki au ka mohio ki a koutou tikanga, ki te mea ka tahaetia e tetahi tangata nga taonga o tetahi tangata, e kore ia e tarewatia engari me here noa iho ki te whare herehere, a, ka tukua ano ki waho, e kore e ripekatia. Koia hoki tenei, me whakarite ki runga ki aua tikanga a koutou e rua nei, ko te tangata tahae me here noa iho, engari ko te tangata patu tangata, me ripeka rawa taua tangata. Koia hoki, e nga Pakeha, ka rite te nohoanga o te tangata tahae ki roto ki te whare herehere ki nga tau ka whitu nei, ko nga moni o aua tau £84. E ta ma, me utu tenei kainga, me whakaputa mai i te whare herehere i te taenga atu o tenei pukapuka. Kaua hei whakaritea ki te tangata whakaheke toto, ki te ripeka rawa, engari me whakaora ki te utu, inahoki kua ea katoa nga whenua i whakahekea ki te toto - Wairau, Heretaunga, Porirua, Wanganui. Ehara hoki te taonga i te mea nui ake i te tangata. Ka ora te tangata, ka ora hoki te taonga. Koia matou i mea ai me utu ki te utu tika, koi waiho hei whakararu i a tatou, a, ko te he o mua te he nui atu i to muri. E hoa ma, me utu tenei kainga. Heoi ano. Na Maraea Te Toatoa, na Iraia Te Ama, na Karauria Hape