TE PIHOPA O AOTEAROA I WHAREKAURI

Toa Takitini, Issue 103, 1 April 1930, Page 2011

TE PIHOPA O AOTEAROA I WHAREKAURI

No nga ra whakamutunga o Pepuere ka whakawhiti Te Pihopa o Aotearoa ki Wharekauri he toro i era o Te Maara Waina a Te Kaihanga kaore ano nei i tirohia atu mo nga tan maha e tetahi minita maori. He nui te pohiritia me te whakamanuhiritia o Te Pihopa. Tekau ma whitu ona ra ki Wharekauri, e mahi ana i nga ra katoa. He nui tona whakamihi kite pai me te kaha ote minita pakeha raua ko term wahine ara Rev. me Mrs Barnett. Kei te nui hoki te manaakitia o raua e taua iwi. Tekau ma whitu nga karakia nunui i whakahaeretia. Mahue ake i a ratou o ratou ake haahi, ka hui katoa mai kite whakanui i te taenga atu o Te Pihopa. Hui katoa mai nga tangata o te motu ki te karakia i Owenga. No te Mane ko te ngahau omaoma, a, na Te Pihopa i whakawhiwhi nga ‘paraihe.’ No te Turei ka haere atu ia ki Waitangi, ka haere atu ki Tiroto, ki Wairua, i te kainga ia o Tamihana. I reira e hui mai ana te iwi, a e rua nga karakia i reira. No te ata ka hoki mai ia ki Te One, i reira era whakamanuhiritanga. Awina ake ka haere atu ia ki Big Bush, ko Piwara te tangata whenua I reira te tangata e noho ana, nui atu. Ko te mea nui i taua kaainga ko te taonga i tetahi hangi tino nui. Kaore pea e taea atu e tatou i te tuawhenua nei te tao pera i te hangi. u Ko te Ratapu whakamutunga i Waitangi, i hui ai te iwi ki te korerorero mo nga mahi o te haahi. I nga karakia he maha nga wa i kore ai e urn katoa ki ro to i nga whare karakia. No te Mane ko te hui poroporoaki, ko nga pakeha i tu mai ko Mr. Henderson me Rev. Barnett a ko Tiwai mo te iwi maori i tu mai me te waiata mai i te waiata Moriori. Kua ngaro te reo menga waiata moriori i a ratou. I whaikorero mai ano hoki a Piri Pomare, taina o Ta Maui. E rua nga wahine itu mai ki te waiata me nga tamariki ki te poi. Kanui te pai. Kanui hoki te mihi oTe Pihopa mo te nui o te manaaki a taua iwi i a ia. Tena mea a te tuna nui atu kei nga roto. Te ika kei nga wahi katoa o te motu. Ko nga moni i whakapaua ki nga kai mahi ika £15,000 nga keehi ika i tukua mai i tera tau ki enei

motu 12,000. Kanui ano nga Whaama kei reira. Kotahi tetahi Whaama e 21,000. Ko Mr. Henderson te tangata na ana i timata te mahi kau ki reira, a kua tipu hoki tana mahi kei roto i nga maori. Kua tn te whare mahi pata. E wha nga kura kei tana moutere. Ko te nui o tana iwi e noho mai ra i Wharekauri e 600. Kaati ki te mahara o Te Pihopa, nui noatu he ruuma hei whakanohonoho. E maharatia ana hoki kia whakahaeretia he Karahipi mo nga tamariki, kia taeaa ai te haramai ki nga kura nunui o Nui Tireni nei. Tetahi mea whakamiharo ko te nui o te kuka o tana whenua. Ka wha tekau nga tau e ka ana taua kuka, kaore ano i mate. E rua nga tino rakau kei reira, he akeake, engari kaore i penei me to konei, he kopi tetahi. E kiia ana he rakau kaha hei pou, mo ake tonu atu. Mo te Iwi Moriori. E ki ana Te Pihopa he iwi mataku tera ite toto. Kite tu he pakanga, kite maringi te toto, kua mutu ta ratou kakari, ka omaoma. He liwi nui taua iwi, otira no te taunga o te Maori ki reira, ka timata te whakahaere i nga tikanga hou a te Maori, ka timata to ratou matemate haere a i tenei ra kotahi ano te tino momo Moriori kei te ora ko Tame Horomona. Ko ona tau ka 45. Ko tona taumaha e 28 “toone.” Kanui ona uri hawhe maori kei te ora. Tetahi mahi nui a taua iwi he hii ika i waenga moana hohonu. He maha nga maunga ake o nga taniwha nunui o era moana i a ratou. I etahi wa ka puta ake nga mango kite poti ngau ai, ka ruirui. He hanga whakamataku, otira kaore he aitua. Mehemea e taka ana etahi ki ro-te-wai kua mutu tata ano. Mo te manu nei mo te moa, e kiia ana i reira ano taua manu, a he mea whin ki ro roto o Moutaku, katahi ka weroerohia e te moriori. 1 whakamarama hoki Te Pihopa ko etahi tino taumaha ki taua iwi, ko te kore pai te haere o to ratou tima. I etahi wa,, he roa rawa e whangs ana a ka tae atu a ratou taonga. Te utu e £5 . 0 . 0 i te tana. Ko nga hipi e mauria mai ana kite tuawhenua nei tekau herengi te utu mo te mea kotahi. E tumanako ana Te Pihopa kia tupu he ngakau, he wairua tapu ki roto i taua iwi, maori mai pakeha mai i runga i tona hacretanga atu kia kitekite i a ratou, notemea kei te tawhiti rawa atu ratou, a tera e warewaretia noatia iho i te pera rawa o te tawhiti. Hei ahakoa e whakaatu ana Te Pihopa kanui rawa to ratou aroha mai, me to ratou piri pono mai ki Niu Tireni nei. Kia ora Te Pihopa mo tou kaha kite torotoro atu i era o TeMaara Wainn a Te Kaihanga.