TE INGOA NET A "AOTEAROA."

Toa Takitini, Issue 95, 1 July 1929, Page 1026

TE INGOA NET A "AOTEAROA."

Dr Wi Repa.

He whakahoki poto mo te reta a Tuhitaare Heemi i roto o te Pep a o Aperira ka huri nei. I kore ai au e whakahoki wawe, i te whanga an ki etahi tohunga kia whai-kupu mo tana take. Te korenga nei o tetahi reo i hamumu ake, ka whakahoki au i te reta a Tuhitaare. Mo te Ingoa nei mo “Aotearoa:” hei ingoa mo “Nui Tireni.” Kaore a Tuhitaare i te whakahe, i te tautotohe ranei. Ko Ihaia Hutana kei te whakaae. Ki taana korero, anei te whakahua a o tatau tipuna i mua o to ratau hekenga mai i Hawaiki: ‘‘Tatau ka haere ki Aotearoa.” Mo te “Ika a Maui’ anake ranei ta ratau whakahua, mo raua lahi ranei ko te ‘‘Waipounamu.” Mo raua tahi pea, ina hold i tae rawa a Ngahue ki tera motu. Ka kitea e ia te pounamu. I tae rawa i a ia tetahi maramara nui ki Hawaiki. Te ingoa o tana maramara ko te “Ika-a-Ngahue” Ano nei te a hua inaianei kua whakaae tatau he ingoa tika tenei mo “Niu Tireni’ ahakoa na wai i tapa. Kei roto kei te pukapuka e kiia nei ko te “Kauae-runga Kauae raro” e ki ana na te wahine a Kupe taua ingoa i hoatu. No te hangaitanga ki Aotea Motu (Great Barrier) ka hoatu taua ingoa: Ko iara ano i huaia ai tera Motu ko “Aotea” Kei te pukapuka a Percy Smith: ‘Hawaiki’ wharangi 10, e takoto ana: ko New Zealand “Aotearoa.” Mo te ki a Tuhitaare na Maui tonu i tapa tenei ingoa a “Aotearoa” mo tona ika i hi ake nei. Kei roto taua ingoa i te karakia a Maui. Anei taua karakia: “He aha tau e Tonganui, E ngau whakatuturi ake i raro? Ka puta te hau o Rangawhenua, Ka mku ruku, Ka hei hei Ka ruku ruku Ka ea ea Kooi, Kopu Tangaroa Ka ea, ka eke, Ka eke kite Aotearoa Te aro a Tangaroa Tangaroa mehaa!” Kei roto te karakia nei i te pukapuka a Hori Kerei: ‘‘Nga Mahi a nga Tipuna’ “Ka ea kite aotea-roa Mete mea nei he mea hoatu noa taana hei tauloko mo tona mahara na Maui taua ingoa i tapa. Tetahi he whakamutunga karakia tena: “Kite ao turoa” Kaore e awangawangatia mo te karakia nei ka whakahinga tonu au kite mea kei roto ite pukapuka a

Hori Kerei. Akuanei pea no reira tahi to maua mohio ko Tuhitaare; a, naana i tuhono atu hei whakarereke i taana i hopu ai. Kia marama mai rate kai tuku korero a Tuhitaare Heemi kaore enei kupu; “Kia ea ki te Aotearoa” i roto ite karakia a Maui kite ritenga a Kawana Kerei. Ko te pukapuka a Kawana Kerei: “Nga Mahi a nga Tipuna” kei te urungatia e te ao hou hei paipera mo te reo Maori, tae noa atu ki nga korero a Maui ma. Ara, kei taua pukapuka te whakapono a nga tangata marama o tenei wa. Kei te tangata e inenemana ana i nga korero o taua pukapuka te taumaha nui hei whakaatu i nga take kaha e whakarerea ai ta taua pukapuka, e manakohia ai taana.