TE PIHOPA O WAIAPU.

Toa Takitini, Issue 35, 1 July 1924, Page 70

TE PIHOPA O WAIAPU.

Kite Etita. NO te 5 o nga ra o Hune ka tae mai te Pihopa ki Matata, ko te rohe tenei o te pariha o Whakatane kite taha hauauru. Ite 7 o nga haora itepo ka whakahaerea te karakia whakau e te Pihopa ki roto ia Akutini whare-karakia. toko-ono te hunga i whakaungia, toko-rima nga pakeha, kotahi te Maori. Ko tana Maori kua whakamanaia ete Pihopa hei kai-karakia. Na kia noho mohio nga hoa i tera wahi, i tera alii, tenei a Kami Apiata to koutou hoa takatapui i era nga ra, tae mai ki roto i enei ra, koia katoa tenei, a haere ake nei.. Kua tn to koutou hoa, hei hoia ma te Ariki:— Hoia o te Hahi, Whakatika ra Nei te tohu mana Ko te ripeka. Tera nga hoa e ki mai, hanga mokemoke ana to matou hoa a Kami, tona turanga ake he pakeha katoa ona hoa. Kaore to koutou hoa e mokemoke, nana pakeha mai, aha mai he rite tonu ki a ia, he kawai heke iho ia Tamatea. Tona pepeha. He kotahi na Tamatea e horu te moana.” Ko te kupu nui rawa koia tenei: 44 Tg tangata ehara i te hoa noku, he hoa riri ia ki ahau. Te tangata kaore e kohikohi tahi maua e titaritari ana. No te 6 o nga ra ka tae mai te Pihopa ki Whakatane. I te 8 o nga ra i te 11 o nga haora i te ata o te Ratapu ote Petekoha, ka tae te Pihopa kite whara-karakia maori ite Pahou..

Na te Pihopa i whakatakoto te hapa a te Ariki. Ite kaha kino ote ban me te marangai, kihai te nuinga ote Hahi i rupeke mai. Kanui te whakamihi o te hunga i rongo ite kauhau a te Pihopa, kaha atu te ngotonga o nga kupu o tana kauhau ki nga ngakau o te whakaminenga. Ko nga kupu whakamutunga a te Pihopa koia enei: —“Kanui te mate o taku Hahi Maori, i te kore minita, e hiahia ana ahau kia toko-waru, nga minita Maori mo taku Pihopatanga. Kei hea e ngaro ana, nga tai-tamariki marama i roto i a koutou? Ma koutou e whakakapi enei turanga, me nga turanga o nga minita Maori 1 tera wahi, i tera wahi, i roto i nga ra e heke iho nei. Ki te kore koutou e whakaaro nui mo tenei take, ka mate te Hahi,. mate rawa. Kapai koia koutou me mau mai e ahau me Hainamana nga minita mo koutou mo te Hahi Maori? Ite mutunga o te karakia ki nga Maori ka riro te Pihopa ki nga pakeha No te 2 o nga haora i te ahi ahi o te mane, ka hui nga Maori me nga pakeha ki te whare-mihana. Ka tae mai te Pihopa ka whakahaerea te karakia whakatapu i te whare-mihana. Ka whakawahia ko Mihi Kereitana (Miss Clayton) te wahine whakahaere mo taua whare mihana. I whakamaramatia e te Pihopa te ahua o taua mihana: —“ Ko tenei mihana hei wahi e huihui ai te Hahi, kite ako, kite rapu i nga huarahi e tipu ai nga mahi o te whakapono i roto ia koutou me a koutou tamariki.

I te 12 o nga ra ka tae te Pihopa ki Ruatoki i te wharemihana, ia Mihi Hea, ratou ko ana tamariki, te Pihopa e noho ana. Ko Mihi Hea (Miss Hare) te wahine whakahaere o tenei mihana, tekau-ma-ono nga tamariki kei a ia e tiaki ana, timata ake nga tau ite3| ka piki haere taenoa kite mea koeke tekau-matahi (11) nga tau. Ko te nuinga o nga tamariki nei hq pani, kaore he matua. Ko te kotahi anake o Mihi Hea kei te tiaki, ko te Hahi pakeha kei te whangai. He wahi iti nei ta te Hahi Maori, ehara ite whakaaro nui rawa. He Maori katoa nga tamariki nei, nau na te Hahi Maori nga tamariki nei. Tekau nia-ono he wahine katoa. Kei te whakatipungia ake hei wahine totika, whai-whakaaro, pai, ngawari, aroha kite tangata, me te marama ki nga ritenga o te whakapono. Nui atu te whakamihi o te Pihopa ki aua tamariki, te mohio me te hohoro ki te ako i nga mea e hoatu ana ki a ratou. Mehemea he ra no te waimarie, i roto i nga ra e tu mai nei, tera e kitea e te iwi Maori, he wahine i roto i te hanga tamariki nei, hei whaea mo te Apirana tuarua ote matauranga. Kite kore i waimarie kite whiwhi ite Apirana tuarua i roto i tenei whakatupuranga tena pea ka waimarie ko tetahi o nga tamariki nei hei whaea mo tetahi Pihopa Maori. Ko te kainga e noho atu nei, te hanga tamariki nei, he tino kainga matao. No reira ka inoi atu ki nga hoa, kia kaua e moumoutia nga kakahu tawhite white, engari tukua mai kia Mihi Hea ki Ruatoki hei mahana mo a tatau tamariki pani. I te 11 o nga ra i te 10 o nga haora i te ata o te Hatarei, ka

whakahaerea te karakia Iriiri-kaumatua e te Pihopa ki roto i te whare-karakia o Huatoki. Ka niutti te iriiri ka whakahaere ko te marena. Na te minita o te pariha te marena i whakahaere, tokowaru te hunga marena, e wha nga tane, e wha nga wahine, he hunga kaumatua katoa. I te 15 o nga ra i te 11 o nga haora i te ata o te Ratapu 0 te Tokotoru, ka; whakatakotoria e te Pihopa te hapa a te Ariki kite whare-karakia. Nui atu te whakamihi o te Hahi o Ruatoki ki te kauhau ate Pihopa. 1 puta etahi kupu nunui 1 te Pihopa me nga tohutohu kaha kite Hahi o Ruatoki, me nga inoi taurangi mo nga tamariki o Ruatoki kei te kura minita i Akarana. I te 2 o nga haora i te ahiahi ka whakahaerea e te Pihopa te karakia whakapa ringaringa kite hunga mauiui. I muri iho ko te karakia whakati. Tokowaru te hunga i whakaungia ko taua hunga katoa tenei i marenatia. He hunga uru hou mai tenei kite Hahi. Tena koiitou te hunga uru hou mai. Kia tau nga manaakitanga maha kia koutou katoa, kia u kia man ki nga tohutohu a te Pihopa. Tenei te oha atu nei kia Rotu Rangi, kia Hori Aterea kia Wiremu Tereina me Paora Rangiaho, kia nui nga whakawhetai kia koutou ara ki te Hahi katoa. Mo koutou i kaha ki te arataki i nga mahi ate Hahi. i puta ai he maramatanga, ki nga tai-tamariki. Na taua maramatanga kia puta ake e tom nga ihi koia enei:— Ko Wharetini Rangi o Ruatoki, no Maehe ka tae ki te kura minita i Akarana. Ko te Ramahaki Rangiaho o Ruatoki, no te 5 o nga ra o Hune nei ka tae kite kura minita i Akarana. Ko Wiremu te Moana o Ruatoki, kei te noho haere ki te kura minita i Akarana, ki te kore he ruuma i tenei tau, kua whanga mo tera tau. Kua titaha ia koe ia Ruatoki, te Pihopa ratou ko ana minita Hainamana. June 19, 1924. — E. M. Eruini.