WHAKAPUARE O TE WHARE-KARAKIA KOHATU O TE PAKIPAKI

Toa Takitini, Issue 24, 1 July 1923, Page 2

WHAKAPUARE O TE WHARE-KARAKIA KOHATU O TE PAKIPAKI

TE HUAKANGA I NGA KEETI RING ME TE WAARA KOHATU.

]~7~ O te wahi tuatahi o nga mahi nunui o Te Pakipaki i te \ 16 o nga ra o Hune ko te huakanga i nga keeti maitai ote waara kohatu, mete hurahanga o nga arai o nga pou kohatu. Ko te taiepa tenei ote Whare-karkaia. Ko nga kohatu he mea tiki i Nepia etahi, ako etahi no te Pakipaki tonu 44 he limestone.” Na Peneti i whakapuare tenei o nga hui kite Himene 44 An e Ihu triohia” (te Himene a nga hoia) mete Inoi. I muri iho ka tu a Mohi Te Atahikoia, te morehu kaumatua o Heretaunga kite hura i tetahi o nga pou. Ko ana kupu enei: whakarongo e nga kaumatua, tane, wahine me nga tai-tamariki. Tenei taiepa kohatu, hei tohu aroha mo nga tamariki Maori, pakeha, i mate atu ki te aroaro ote pakanga. Ko tatou ko te iwi Maori te iwi iti rawa o nga iwi i raro i te ra, otira i te kaha o to ratou hiahia kia mate te he kia tupu te tika, ka haere ratou kite tuku i o ratou toto mo tatou. Ko te iwi pakeha he iwi nui, no reira ka whakaarohia ko ratou kite pito roa ote taiepa nei, ko tatou ko te iwi Maori kite pito poto . Engari e rite ana ratou ki nga pou e tu nei e pupuri tahi nei i nga keeti rino, hei arai atu i te hoa riri. I rite to ratou Alma me to ratou kaha ki tenei waara kohatu. Kaore hoki ratou i haere ki te pakanga mo ratou ake engari i whawhai ratou mo te mana o te Atua o te Kingi, o to tatou whenua kei takahia e te hoa riri. Na reira i tika ai te waara kohatu hei whakaritenga mo ratou, a kei roto o te waara ko te Whare-karakia hei tohu mo te Atuatanga. Katahi ka hurahia te arai o tetahi o nga pou o te keeti, ka panuitia hoki nga korero kei te kohatu e man ana, ara, 44 He tohu aroha ki nga tamariki Maori, Pakeha, i tuku i a ratou kite mate mo te Atua, mo te Kingi, mo te whenua . 1914 ki 1918. He mea whakaara i te 16 o Hune, 1923.”

I muri i a Mohi ka tu atu ko te Perehitini o te Ropu Hoia (R.S.A.) o Heretaunga, a Kanara Holdemess. Ko ana kupu enei:—E mihi ana ahau mo ta koutou karangatanga i ahau kia whai wahi ki a koutou whakahaere i tenei ra. He whakalionore tenei na koutou i o koutou ho a pakeha. Kei te mihi hoki ahau mo tenei tohu aroha kua whakaarahia nei e koutou mo nga tamariki, pakeha, Maori, i hinga atu ki nga marae o te pakanga. He iwi aroha koutou te iwi Maori. Ina tonu tetahi o nga tohu, ko ta koutou tukunga i te wahi rahi o te waara kohatu hei wahakamahara mo nga pakeha, ko te wahi paku mo nga Maori. E tika ana kia whakanuia a koutou tamariki. Ko ahau tetahi 0 nga apiha i tino mohio ki te ahua o a koutou tamariki. Te haeretanga tuatahi o te Ropu Maori, i haere i raro i te mana o Meiha Pikake. I Ahitereria ka pangia te Meiha ete mate ka whakahokia mai. A ka noho ko Kanara Herbert hei rangatira mo ratou. No muri iho i nga pakanga i Karipori i a Akuhata, 1915, ka wehewehea nga Maori ki roto ki nga ropu e wha o nga pakeha. No te tau 1916 i Ihipa, ka karangatia nga Maori ko te Ropu Paionia (Pioneer). Ka huia atu ki nga Maori, 125 no te Moutere e kiia nei ko Niue, me nga Rarotonga e 45. Ko to ratou rangatira i tera wa ko Lt.-Col. G. A. King, D.5.0., N.2.5.C. I mate taua langata ki Passchendaele i a Oketopa, 1917. I muri i a ia ko Lt.-Col. Saxby. Ka mate tera i te Puru 1 Ranana ite tau 1918. Na nga Pioneer 100 me nga Apiha 9 i mau kite urupa. I muri i a Saxby ka tu ko Lt.-Col, Ennis. I a Aperira, 1916, ka haere te Pioneer ki Paranihi, a i uru kite pakanga i Armentieres. I a Hurae, 1916, kotahi te ropu Maori, e 80 nga tangata o taua ropu i whakaeke i tetahi parepare o nga Tiamana. No Akuhata, 1916, i te Somme, ka timata te haere o te rongo mo te mohio mete kaha o nga Pioneer ki te main parepare. No Hurae, 1917, ka tukuna nga Pioneer, mete Rifle Brigade, ki raro i te mana o te Tianara o nga Wiwi. He nui te mihi o Tianana Authoine (o te Wiwi) mo te kaha o a koutou tamariki. He nui hoki te manaaki o nga ropu pakeha i nga tamariki o te iwi Maori. Ko te ope Maori tetahi o nga tino ropu o to tatou Emepaea. Hui katoa nga Maori i haere ki nga pakanga 2227 Hui katoa nga tamariki i mate 283 Hui katoa nga mea i tu-a-kiko . . . . .. 577 He nui te mihi ki nga korero a tenei pakeha. Katahi ano ka tino marama te whakatoputanga o a tatou tamariki Maori, me nga mea e tiraha mai ra i nga marae o te pakanga, tae atu hoki ki nga kai-a-kiko. *