KUA MATE A TA WIREMU HERIHI.

Toa Takitini, Issue 20, 1 March 1923, Page 14

KUA MATE A TA WIREMU HERIHI.

KANUI te pouri mo tenei tangata nui o te Tominiana kua hinga nei, kua tangohia atu i waenganui i te iwi, i roto i nga ropu whakahaere i nga mahi nunui mo te katoa. Mehemea pea kaore ia i whawha ki nga mahi mo te katoa e kore tatou e matau ki tenei tangata, a tera e kore e penei te nui o te tangihia. I te wa no Te Hetana te Kawanatanga ko 44 Timi,” te Minita Maori, ko Ta Wiremu Herihi tetahi o nga mema o te apitihana e tino whawhai ana ki nga tikanga me nga whakahaere me nga whakaaro o Timi mo tona Iwi Maori. 1 tino kohiritia ia me tona hoa me Pereiha (A. L. D. Fraser) kua mate, hei arahi i nga tikanga kumekume, wawahi i nga tikanga katoa e whakatakotoria ana e Timi me ona hoa epa ana kite Iwi Maori. Koia tetahi o nga tino tangata o roto i Te Komiti mo nga Mea Maori mai i reira a tae noa mai kite ra ka tangohia atu nei tona tinana i waenganui i a tatou ite Iwi Maori mete Iwi pakeha. Ite wa ka uru ko Te Kawanatanga o Maahi (Massey) ka tu ko Ta Wiremu Herihi te Minita mo te taha Maori. No tona haeretanga ano ki Iganrangi i . tera tau ka whakaturia atu ko Kuuti (Coates) hei Minita Maori, ko tenei whakaturanga atu he mea kia kaha tonu ai te haere o nga i &iahi mo te taha Maori i a ia e ngaro ana. Kanui nga pai i kitea nuitia atu o tenei 44 Tangata a te Katoa.” Ko te mea nui rawa* hei man mahara ma te iwi ko tenei: —l a ia ka tu kite turanga Minita Maori, tona mahi tuatahi, ko tona pohiritanga mai i a Ta Timi Kara me Te Hon. A. T. Ngata me nga Mema Maori katoa mete Iwi Maori nui tonu hoki kia hui mai ki te awhina i a ia ki te whakahaere i nga tikanga katoa e pa ana ki Te Iwi Maori. I tono ia kia whakaturia he Komiti Whiriwhiri hei noho tonu i Poneke, hei tiaki mo nga mea Maori kia tere ai te whakaarotia me te whakaoti, no temea kei te tino hiahiatia kia kore e moumoutia te wa hei whakatputupu i nga tikanga papai, tikanga mama mo te Iwi, kia rokohanga ai ano te morehu tangata mete morehu whenua hei whakatutukitanga i nga wawata ma te pera ka piki ai te iwi kite rahi i runga i nga tikanga epa ana kite whenua me te tangata. Ko te mea nui i roto i ona whakaaro ko te whakakotahi i te ture mo te pakeha mete Maori otira kore rawa ia i mau ake i te mana kia whakatutukitia taua whakaaro, notemea kaore ona hoa Maori a 44 Timi ” me 44 Ngata,” ahakoa i te taha apitihana e noho mai ana, i whakaae kua tae kite wa e tika ai kia peratia te Iwi. Ka tika ra nga kupu tangi, nga kupu poroporoaki a 44 Timi ” i whakapuaki ai i Turanga. 44 Ahakoa he pa tuwatawata ke to 4 Herihi ’ (he Kawanatanga ke) kore rawa i whiua mai te moto ite kohamo! ” Eki ana ra a 44 Timi ”; — 44 Ahakoa i roto ite huinga tangata, e kopae ana ranei i te ahi, i te marae ranei o te pakanga, e taea ana e Te Herihi te 4 paranihi ’ (balance) tona ahuatanga katoa; na te toto kua Rangatiratia! Na reira, nga maioha a to tatou matua ki tenei o nga Tangata

a Te Katoa, ma tatou! Nga koha ki tena rohe ki tena rohe kei a koe e mohio ana. E tangi ki to tangata! 0 nga tikanga nunui i puta mai i te Paremata ki Te Tairawhiti i nga ra o tenei Kawanatanga, i mama ai te maharatanga mai mete whawha mai o te ringa pakeha na te whanaungatanga mete hangai o te whakapapa mete noho tuturu, ahika rawa o nga whakaaro ki o nga mmea Maori, na reira ka mama te homai kia tirotirohia a Puketitiri, Aorangi, Patutahi me era putake nunui i noho poururu nei i nga tan maha ka hori. Na konei e tika ana kia tangi te Tai Rawhiti kia Ta Herihi kua haere atu nei i mua i a taton. He tangata i whai koha ki te Iwi nui tonu na reira ahakoa he kawanatanga he Apitihana ranei heoi ano te mea e kitea iho ana ko te Maania o te ngakau tatu i runga i te aroha ki nga morehu ki nga pani, mete raimata ki te hoa ka wehe koia ka tangi atu 44 Haerera ete hoa o Nga Toa Takitini.”