Te Maori me tona Aroha.

Toa Takitini, Issue 4, 1 November 1921, Page 5

Te Maori me tona Aroha.

(Na Hori Tupaea)

E hoa ma, tena ra koutou katoa!

Kua tae tenei kite wa e tika ana kia titiro hohonu tatou ki tenei mea a taua ate Maori kite tangi tupapaku ara kite huarahi e mama ai ona tikanga katoa kite hunga i mahue ake. Ki an ko te takiwa ko te huarahi e mama ai ko te wa mo te tinana o te tangata mate me nehu i muri iho o nga haora e rua tekau ma wha i muri mai i te matenga. Ko nga aroha Maori me tuku apukapuka a-waea ranei kite pouaru ki nga whanaunga ki nga tamariki ki nga uri ranei ote tangata mate. Ko te tangi ki nga mate katoa o te tangata me waiho kite ra e nehungia ai te tupapaku, penei me ta te pakeha, Kaore he taumahatanga ake ki nga uri nga tamariki ki te pouaru hoki. Hei aha koa te rereke o enei tikanga i te mea ki taku titiro kua tae tenei kite wa e tika ana kia ui tatou kia tatou tonu ina hoki he nui tonu a tatou tikanga maori kua taea e tatou te whakarereke. Titiro ki o tatou whare puni kua pokapokaina he wini kite tuarongo. He aitua ki ta te maori mahara tenei tu ahua 0 te mahi. Inaianei kua pera katoa nga whare-maori ara kua memeha te wairua maori i a tatou ki nga mea penei. Tera atu ano etahi o nga mea maori kua mahue 1 a tatou, kaati kaore he whiu i pa kia tatou mo te whaka rerenga i aua tikanga e tatou. Tera tetahi tangata mohio o taua o te maori, i ki taua tanganga “I ahau kua whakaturia nei e koutou ki tenei turanga, ko taku titiro ka titiro whakamua tonu, e kore ahau e titiro whakamuri.” Tera ano tetahi tangata i ki “ E hoa ma ko te rau tau i a tatou nei kua-mutu, ko tenei rau tau e heke iho nei no nga tama riki me a tatou mokopuna.” E hoa ma hei ahea ano tatou uiui ai kia tatou mo a tatou tikanga maori kia tahuri tatou kite whakamama haere, mo te tae rawa mai o te wa mo a tatou tamariki kua oti i a tatou he huarahi mo ratou i muri i a tatou. Kaore te nuinga ote tangata e rongo ana, engari ko nga uri o te tangata mate e mohio ana kite ngetengete. Te Aroha pai ki ahau ko te haere kite tirotiro ite takiwa e takoto mate ana te tangata mete whanga kite kai e tika ana ma te tangata turoro. He mea pai tonu te kitekite o tenei mea o te turoro i etahi atu tangata i te wa e takoto mate ana i runga i tona moenga, ka koa noa mai te ngakau, a tera pea ka pa mai tetahi wai ora ki roto i tona tinana na kua ora mai i tona mate. Ka tupono ranei ki te kaha rawa atu o te mate kua whai kupu ake ano kite hunga i hui atu “E i muri nei kia u kite whakapono, kia

noho i runga i te tumanako, kia aroha koutou tetahi ki tetahi.” I runga i tenei ahua ka haere mama atu te tangata mate, ka noho mama ake te hunga ora Ko te whakaemi o te hunga ora ki nga tangihanga, katahi ano ! Mate tangata mate ! mate tangata ora ! mate atu hoki te putea o te tumanako ! Ko te mea nui rawa nei ia ko te Aroha kua mahue iho hei mea whakangetengete, i nga whanaunga ite taenga kite wa e karokaro ai te ringa i nga pito ote paahi a Marakaia. E hara tenei ete iwi i te taunu ki nga tikanga a o koutou tupuna. I te pai tonu era tikanga i roto i o ratou nei ra ; He Rau Tau Hou tenei ! Kua taau te ra ki runga i a tatou ! Kua whaka-to ki runga i o tatou kaumatua! Ko te ra kei te ura mai ki te hunga e tupu ake ana ! Tena ka pehea tatou! He whakatauki na o koutou tupuna “Ka ,pu te ruha. ka hao te rangataki.” Na reira kori kori ; whawha i te wa kei a koe ano to reo. Whaka-u-ngututia ki nga ahuatanga o te wa i runga i te atawhai o te Kaihanga Amene. Ahitiria. Ko Ahitiria (Austria) tetahi o nga iwi i whakahoa ki a Tiamani itewa ote pakanga. Kua kite ia i tana mate inaianei Te rahi o tona whenua i mua, 116,000 nga koea macro. Inaianei e 32,000. Te kaute o ona tangata. i mua tata ote pakanga, e 28 miriona. Inaianei e ono mete hawhe miriona. Kei te kaha rawa hoki te mate kai o taua whenua. Nui atu nga whanau kaore rawa he paraikete o nga kainga. Ko nga pakeke tonu kei te haere kore hu. Ko etahi o nga tai-tamariki i nga kura nunui e ako nei ki nga main takuta me era atu turanga matauranga, mau tonu ai nga koti hoia roroa nei, kei kitea te kore haate o etahi, kore tar an o etahi. Haina. Kua oho a Haina mo te taha wairua o nga Hainamana. Kua tirnata ta ratou ata pauna haere i nga Karakia rereke o Haina ake, mete whakariterite haere i nga Karakia ao ratou tipuna. Kua kite ratou ko te whakapono Karaitiana te tino whakakitenga i homai ete Atua kite ao. I roto i o ratou Kura nunui, huihui katoa nga tamariki matan kua huri ki to tatou Ariki ki a te Karaiti hei Kai-whaka-ora mo ratou 15,500. Kei roto ratou i nga Kura 170. Te ingoa o to ratou ropu, ara he ropu no nga Kura nunui puta noa te ao, ko te “Student Christian movement.” Kua karangatia ki Haina te hui nui o taua ropu e hui atu ai nga tamariki whai-taitara o nga iwi e 50 neke atu ranei o te ao. E inaharatia ana tera e eke kite tor mano nga tangata matau oteao e hui ki Hainan te tau e takoto mai nei. Kotahi tonu te putake hei whakahaere ma ratou, ara ko te Whakapono Karaitiana,