Te Whakaaro Kotahi i Runga i Te Aroha.

Toa Takitini, Issue 1, 31 August 1921, Page 11

Te Whakaaro Kotahi i Runga i Te Aroha.

" Era o koutou i ko — tikina atu, whakawhaititia mai. Kaati rawa te kopua net." Na Te Hapuku. Heretaunga, H.B. Enei kupu tomtom e te iwi i tikina ake ai, na te ahua o nga tikanga o roto o te wa, ona kino ona pai, ona taumaliatanga, ona rorohutanga ona akutotanga. He kupu hohonu enei otira ko te kaumatua nei anake te mea e tino mohio ana kite tino tikanga o ana kupu. E kore hoki e ahei kia kiia te Kai-whakamaori e matau ake i te kai-whakapuaki. Ka hara mai ka ruha.te tinana, ka tu-waha-roa te whakaaro i te tokonga a nga toto o nga ra o te tai-tamarikitanga ; he tokotoko kite tokotoko he hinengaro kite hinengaro, he kanohi kite kanohi; ka whakato nga ra, ka whaiti nga whakaaro, ka tau te mauri, ka marama te kanohi whaka-te-hinengaro, whaka-te-tinana, ka hotu te ngakau tangi. U! Ka puta te aroha ki ona tamariki, ki ona whanaunga, kite iwi ka mahue iho ki muri, ka mahue kite ao hou kite iwi hou no Tirake. He wairua matau i te tohutohu i tenei Kaumatua mo nga ra kei te heke iho. E toru nga tikanga nunui i roto i enei kupu. Tuatahi: "Tikina." Tuarua : " Whakawhaititia mat.'' Tuatoru : "Te Kopua." Ko te kaupapa i whakaturia ai enei whakaaro e toru ko te aroha. O taua wa tae mai ki tenei ra, ka tae kei te rima tekau nga tau e huri ana te ao i whakapuakina ai enei kuku. He iti rawa pea nga moemoeatanga a nga Tohunga nui i tae mai ki roto i enei ra whakaatu ai. He moemoea pea ta Kiharoa ! Engaringari pea a Te Potangaroa ! Tera ano ranei ta Te Kooti! Tatou rapu noa i nga tikanga hou, e kore e matau i a tatou te hohonutanga o te matauranga o nga Kaumatua o nga Tupuna, kite kahore tatou e hoki whakamuri, kite rapu i o ratou tapuae tuatahi i hikoi mai ai ratou kite takahi ite mata ote whenua, i runga hoki i nga kare-a-wai. ; Otira i te mea ka matau tatou he mohiotanga, he atuatanga ranei tera kua ngaro, a he pai nga hua i puta kia ratou, he aha te he o te hoki whakamuri, kite taki i aua tapuae. Te mea i ngaro, e kore e tika kia mutu te rapu. Te mea i huna mewhakataki. Te mea i mahi me noho i runga ite tumanako. Te mea i rukea noatia, ka patai tonu te hinengaro, te whatitoka ranei kite tuarongo : He aha ra i penei ai ?

Titiro ake tatou kite korero tara o Tuhaepo. Ko teneitangata i -haere-ma-i i-runga i tetahi o nga waka, me tona taonga nui ara he pi.ki.monu e kiia ana he kura. Te taengamai ki takutai o Aoetaroa nei, ka kite mai i te Pohutukawa e whero atu, ana H (e ura ; atu , ana), ka mahara he kura pera me tona. Katahi ka panga i runga i tona' pohehe, v he kura katoa enei mea. No te taenga mat ki uta, ka : whatiia mai tetahi mona. ■. Kaore i roa kua memenge ite ra. Katahi ka hoki te tangata J nei kite kimi ; i ,tona kura. Kaore kua ; kitea e tetahi atu tangata, ara e Martina." No te tononga- atu ( ka f whakahokia mai e Mahina : " E 'nawai te kura pae a Mahina Ha hodtuano.",,' Ka mau tenei hei whakatauki tae mai ki tenei ra. He taonga tenei'i moumoutiai runga ite whakaaro apo ate tangata kotahi. Hanepi ana ko ia ano. Koia te kura a Tuhaepo. /,"..V^ ; -' ', hj '> , Otira te mahara pai na to koutou Tipuna na Tuhotoariki e mea ra, " Ehara taku toa i te toa takitahi: he toa takitini taku toa." _He whakaaro ra tenei kite iwi. Ka pai! Na tenei o koutou Tupuna Te Pakaru-o-te-rangi, he kaumatua manaaki i te tangata, ko tenei whakatauki : — Huia mai tatou kia kotahi. Nau ko te rourou, naku ko te rourou ka orate manuhiri.''' E tika ana kia kiia ko te nupepa. Na reira te rourou ka tika. E kore e ora ite tangata kothahi. Engari te toa takitini. Ko te whakatauki a to koutoutupuna a Taha-rakau:-"He aoje rangi ka uhia: He huruhuru te manu ka rere." Enei whakatauki e toru i uru katoa i roto i nga kupu aTeHapuku: Tuatahi: tikina, tuarua: whakawhaititia mai, Tuatoru: Te Kopua. Na te aroha i paihere koia i tika ai kia t.mgihia enei kupu mamma, a kia whakahoutia hoki te whakatutuki i roto i tenei ra mo te ahuatanga o tenei o a tatou nupepa e tumanakotia nei hei reo arahi, ako hoki i te iwi; ki nga tikanga e puta mai ai he oranga pai kite tin ana, kite hinengaro, kite wairua hoki ote tangata kotahi tae atu ki nga ropu, kite Iwi nui tonu ranei. Heoi ra ko te mea tino nui inaianei, ite mea ka timatatia nei tenei Nupepa a tatou, ka noho atu nga kaihautu i runga i te tumanako kia rite mai te aid i te hoe, kia tangi wiwini, kia tangl wawana i te mea kua ta-u te ra kite Maoritanga. ; Ko te pokeka o Taha-rakau i pataitia ra, a utua atu ra " E roa raro, e tata runga', kua kiri-hipitia inaianei, na reira kia kaha mai.—P.H.T.