HE BETA KI TE ETITA.

Pipiwharauroa, Issue 65, 1 July 1903, Page 3

HE BETA KI TE ETITA.

Ki te Etita o Te Pipiwharauroa. EHIKA tena ra koe me tou purotutanga e whangai mai na korua ko Te Pipi i nga kai riireetoo ma o tatou wairua kia pena tonu koe kia ora me te kaha rawa hoki e ora tonu ana. E tama, tena koa tukua atu ena kupu hei korero tahi mai ma nga tini boa i roto i te wa o te Ariki, mo te tatai a te Atua mo nga wa i te ao (Kenehi i., 14, 16, 17, 18.) i tuatia nei ko nga tan a ko ana tuhituhi tutohu nei ko te Ra ko te Marama me nga whetu a tuatia iho tuhituhi mutunga tutohu a ena mea ko nga ingoa o nga tau, o nga marama, o etahi o nga whetu, o te maeke mete mahana, o te raumati, mete hotoke, ote ao, mete po (Kenehi viii, 22.) hei tatai i nga tau me era atu tatai tutohu i hanga nei e te Atua hei ruri tatai mo nga wa i te ao katoa mo nga whakatipuranga ano hoki e haere atu ana e haere mai a.ia (Kai i, 4). Te Atua ia e pumau ana ake ake (Wan ix, 7.) A i tapaia ano hoki e nga tipuna Maori nga ingoa o nga tau, o a ratou nei ingoa ano, ara, he Tau-ruru, He Tau-tu-ku-roa, e mohiotia ai te tika mete he o nga kai, me nga kai kinaki ano, me nga i .goa ano o nga marama, ina ano e whai na i te ,aha o tenei korero :

A heoi, e tupono ana kia Aperira te hangaitanga o te marama tuatahi o tetahi whakahaere tanga a Nehe-ra, a ka mohio te hinengaro e rua nga whakahaere tau a onamata, e pono ana ki a Hnne te tuatahi o nga marama o tetahi whakahaere tau ano a Nehe-ra, ara, Ko Te Tahi-o-Pipiri, eai ta te oriori. Otiia ko tena rarangi o nga marama i runga ake na no tenei korero a Nehe-ra e ki ana, “ I unuunu te Ra i toru i taui i te wha, ara e penei ana te ahua o taua korero ki a tatou. I maunu iti te haere o te Ra i te toru o nga marama ka tino taui rawa i te wha o nga marama ina ra i Toru-here-o-Pipiri, i Te Wha-o-Mahuru ae ra i a Hune, i a Hurae, ka hoki te ra kite Taha ote ao kite Tonga kite raumati.

. A heoi e rite ana ano pea tenei ki ta nga xwi o mua i te Paipera Tapu ina hoki e rua whakahaere tau o te Kawenata Tawhito. Ko te tautahi hoki o nga marama o te tau a Ronaki (Kenehi viii, 13.) engari kore he ingoa o taua marama. no te tau paeke i nga ra nga marama ka kitea te ingoa ko Etanimi ( I. Kingi viii, 2.) engari no te tau paeke ano te whika, ara, te whitu o nga marama e noho ana. i taua rarangi. Kati, na te Atua ia iki mai kia Mohi ma i Ihipa, ko Apipi ara ko Nihana te tuatahi o nga marama o te tau (paeke) ki a koutou. (Ekoruhe xii, 2 : xiii, 4. Ehetere iii, 7.) a ka noho ano a Etanimi'hei whitu mo nga marama o te tau paeke o te tau tapu ( Tauanga 29. 1 ; 1 Kingi 8. 2.) Na ite tau paeke ko Arara te tekau-ma-rua o nga marama, (Ehetere iii 7 : viii. 12, ix, 7.) ara ko Mashe taua marama. Na, ite tau ronaki ko Eruru te tekau-ma-rua o nga marama. (Nehem. vi, 15) ara, ko Hepetema taua marama ka tiko Apipi ko Aperira ia ko Te Ma-taln-o-te-tau. Ko Arara ko Maehe ia ko Pou-e-:angi hoki. Kaait noa i konei e nga hoa pononga ka mihi te ngakau ka whakahou re ka mea, kia ora Te Kingi o nga mea katoa i te raagi i runga puta noa i te ao katoa, e titiro tonu nei ona kanohi i nga wa katoa e kcre e moe mete kaha e pumau ana, e kore e ngoikore ka rite nei kite whakatau-a-ki ate Maori. “He whetu te kanohi he karaa te pa.wi,” ara, te mahinga mai ano a te Atua i te tim ta 14a ra ano, a mohoa noa nei, ake tonu atu, mete tuturu oto te Atua aroha, no reira nei te atawhai ma te Ariki ma Ihu Karaiti tae atu kite Wairua Tapu i tokotoru ai nga Atua, a ka kotahi ai ano Atua, a, ake ake ake. Amine. Kati ra i ena e Te Etita hei whakahei noa atu i tau poroaki korero m.ii ki tenei o nga hoa kai porearea noa ta tatou manu mokai uaana kite koroki a ka hoha noa hoi ano ka huri. No tetahi hoa pononga ano, na Hamiora Aparoa. M 4, 1903. Nga kupu tawhito o te reo o te Maori. Porotutanga ara Atahuatanga. Kai Riireetoo ara kai marietanga.

Kl TE EtiTA O Te PIPIWHARAUROA.

EHOA, tena koutou, ko hoa me to Komiti li honore kia ora koutou !

Heoi ena kupu. E te honore Etita ki a pai mai koe me to Komiti honore kite ta atu i nga kupu ruarua nei ki to tatau manu. Kia kuikuitia atu e ia ki nga marae e rere nei ia i nga motu nei. Heoi ake ena kupu. . E Reweti Kohere Mokena e hika, tena koe. E tu pono ana o kupu kite tika. Te mea tuatahi e wha ka tika e au ko to kupu mo nga tohunga maori. Ha rereke era o mua koira nga tuturu tohunga e hara o muri nei. Kaore enei tohunga e mohio kite hapai i nga karakia o nga takiwa o nga iwi o te motu nei. A, kaore hoki e kaha kite hapai i te mauri, i te toi ora ko te putanga o enei ko te tu ahei kauhanga huia e mauria ai nga rau targata e 200 e 300 ranei ki te wai, kite pae o Kahukura ka whakangaua kite kohatu i reira, kati hahatia ki runga. He roa te mahi ki reira. E whakataka ana i te mate ka mutu kite wai ka whakahokia ki te tuaahu kauhanga nui koi nei ra e Reweti, te tikanga o to kupu. E ki nei koe e whakahe ana koe ki o naianei tohunga, ae. Kaati tena, e Reweti, e hika kua pono o kupu i mea mai nei koe kaua i te rongo e rangi i te kite i mea nei koe, he pono ranei he tito noa ranei te ro :go o Wereta ki Whanganui ae, tenei kua tae mai ki a au nga korero o reira na Rangi Whak iteka Tawhiri i korero mai no te 13 o nga ra o Aperira i tae atu ai a Te Wereta me nga taiga a arahi atu i a ia ki Whanganui a Eruera to Kahu a Hare Matenga me a ratau wahine i tae atu ki Putiki, Whanganui, kotahi te wiki ki rei a ka arahina ki roto i te robe o Te Whiti ara kite .rohe o Taranaki ki Wa totara kia Ngarauru i haere a Hoani Mete Kingi, me Wiki Taitoko kite arahi, a, i moe kite ngutu awa o Waitotara ko te Ihupuku te ra kainga no Wakarua Tauira Parea taua kainga. E mohio ana ahau, a, i whakaatu tonu mai taua rangatira i te kupu penei mai ko te whakaaro o tenei iwi o Nga Rauru kei te rau kura tonu kei a Te Whiti raua ko Tohu. Otira me haere ano au kite kawe i a koutou kia kite kia rongo i nga kupu a Nga Rauru kei te papatupu katoa a i te ao nga o te ra ka tae ratau ki reira i te mara e tonu ka homai nga kupu penei na kua turia nga taringa o Taranaki ki nga mahi piropiti ki nga mahi tohunga ahanoa kaore e arongia atu nga mahi o naianei kei a Te Whiti anake toona Raukura kaati kei reira nga mahara i naianei kei te raukura anake tenei iwi kua hoha noa ki ena mahi tohunga. He nui te katoa ano nga mutunga o nga mahi ona ia uei. Koi nei nga kupu a nga rangatira b nga rauru a he Taraka tautahi a Wiremi konei ka a kahukaka, kai te mohio au ki a ratau. Heoi ra, ka pa te pouri

ki a Hoani Mete Kingi mo nga kupu a tona iwi a nga rauru ka mea a Hoani kaati ka hoki matau me ta matau tohunga kapuritia ano ai nga Wari iti no te pokatu, a te kahu kite whakaatu ite mahi a Te Wereta. He whakaora tangata ka mea atu e toru nga ra o te turoro kite mahi aTe Wereta ko te roanga o nga korero ate Kahu. Ko te Kotahitanga o nga iwi o nga motu nei a ko te wha ka marama hoki ite ahua oTe Whiti. Ko te pakanga ki Waitara te take o ona i pera ai a heoi kaore rawa i arotia mai ko te Kahu no Ngaatiapa ki whanga. E hui nei no te Hahi Ringatu a ia. Heoi ra e Reweti kua pono to kupu nei 1 a he moumou haere ki a Te Whiti ki a Taranaki ki te katuarehe. Kaati pea kei kapi te pepa akatoa tai hoa hoki etahi e tuku atu kia ora koutou nga kaiwhakahaere i te manu tangi pai, tena koutou nga iwi o te motu me nga kai-tautoko i to tatau manu, kia ora, kia ora i te atawhai o to tatau Ariki pai. Heoi ano, na to w’hanaunga, na T. H. Teipu. Te Puke.

i. Te Matahi-o-te-tau Aperira 4 2. Te Ma-rua-roa Mei 5 3. Tore-here-o-Pipiri Hune 6 4. Te-Wha-o-Maburu .. Hurae 7 5. Te Rima-o-hiringa-Nuku Akuhata 8 6. Te Ano-o-Kupu Hepetema 9 7. Te Whitu-o-Hokihea .. Oketopa IO 8. Te Waru-tuma-hoahoe. . Noema I I g. Te Iwi-o-Mmawa-whawha Tihema 12 10. Te Ngahwaru-kaipainga Hanuare I * 11. Te Ngahuru-tikotiko .. Pepuere 2 12. Poutu-ti-rangi Maehe 3