TE WERETA.

Pipiwharauroa, Issue 63, 1 May 1903, Page 3

TE WERETA.

KAORE nga kai-tautoko i a Te Wereta i te pai ki aku korero mo to ratou tohunga —i mohio tonu au e kore ratou e pai ki a au me aku korero, otira taihoa ratou ka kite i te tika o aku korero, kia hoha ratou ki to ratou tohunga. He mohio no Te Wereta kua hoha toria iwi ki a ia ka haere nei he iwi ke whakamatakitaki haere ai i a ia. Kei pohehe era atu iwi kei te tautoko a Ngatiporou i tenei tangata, kaore nga rangatira o Ngatiporou i te pai ki a Te Wereta.

E whakahe ana au ki nga tohunga maori katoa no te mea e whakahengia ana e te Karaipiture, (Tiu. 18. 10 —12), otira kaore au i kaha rawa te whakahe i nga tohunga maori, ehara i te mea he whakaae noku engari he mohio noku he tikanga tawhito tera na te Maori, otira ko Te WerAa nui atu taku whakahe he mohio noku he tinihanga tana mahi. Ehara ia i te tohunga maori, a ko te ki he poropiti na te Atua, he kohukohu. Kia tika te kaupapa hei tukunga iho mo te mana o te Atua e marama ano, tena i puta mai i roto i te whare herehere, he tahae, e kore e marama. I ki a Timi Kara, kua pohehe te Atua kite homai ke i te mana whakaora ki nga katuarehe nei ki tenei i a Hone Poti nei ratou ko Te Tokbmauri ko Te Wereta mahue ake nga mea totika ite Atua. He tangata aTe Wereta kua mau kite whare-herehere mo runga i te tahae, e hia ranei nga tau kite whare-herehere o Akarana. 1 whakaputa ano tetahi tangata o konei mo Paora, he tangata kino, otira i whakaturia e te Atua hei apotoro. I tahae poaka ranei a Paora ? He tangata tino pai atu a Paora, ko tona he ke he whakatoinga nana i te Hahi, i whakatoia ai e ia he pohehe nona e mahi ana ia i ta te Atua i pai ai. ( 1 Tim. 1. 13). Ite tahae poakatanga o Te Wereta, i pohehe ranei ia e mahi ana ia i ta te Atua i pai ai ? Kia ata tango ite kupu a te Atua hei tautoko mo te tinihanga, mo te korero parau. E whakaputa ana ano etahi tangata i nga kupu a Paora mo “nga mana whakaora” (iKor. 12. 28). I aTe Karaiti tenei mana i nga apotoro hoki me etahi atu akonga, kaore au i mohio i tau ki tetahi tangata i rnuri iho i waho o te Karaipiture, a tau rawa mai i nei kei a Te Wereta, e ai te korero a te tangata. Otira kei aTe Wereta ranei te mana whakaora ? He aha i hemo ai etahi tangata o Turanga nei i mahia e ia. Tera pea etahi kei etahi wahi atu. Nui atu nga tangata i mahia e Te Wereta kei konei kore rawa i ora, ko nga tangata tomtom nei e mea ana kua

ora ratou kaore i kitea he mate nui o ratou. Kei konei etahi tangata e mea ana kua ora etahi tangata o hanganui ia Te Wereta, he rnaha nga tau i takoto mate ai, na Te Wereta kua ora. Koia nei to tana he to te Maori, he whakapona noa ki ta te taringa i rongo ai, kaore e whakapono ki ta te kanohi i kite ai. I rongo te taringa kua ora i a Te Wereta etahi tangata o Whanganui, otira i kite te kanohi kaore i ora nga tangata o Turanga nei, kua hoki mate tonu te tangata o te Waipounamu na te rongo nei o Te Wereta i tiki, otira ka whakapono te tangata kite rongo korero noa iho, kaore e whakapono ki tana ake i kete ai. He mea tino whakamiharo ravva atu tenei ki a au. He iwi kaha te Maori kite whakapono engari he rawa ake he whakapono kite mea he —he whakapono noa iho. Ina koa i nga ra o mua i whakapono te hauhau e taea e tana karakia te kaupare te mata o te pu. I te whawhai ki Waerenga-a-hika, ka kokiritia e te hauhau te kawanatanga, ka mahue te pupuhi ka parau tenei kite karakia, ka tu nga ringaringa kite kaupare ite mata, i tino whakapono ratou e kore ratou e tu, otira no te tukunga mai i te wai-waipu hinga ana he parekura nui, ko nga mea kaore i tu i oma. He korero pouri tenei, he korero aroha ctirai whakahuatia ai hei whakaatu i te whakapono noa iho ote tangata kite korero parau. Otiia e mea ana ano te Karaipiture e whakapono etahi tangata kite teka. Mo konei hoki ka tonoa e te Atua ki a ratou te main nui o te tinihanga, kia whakapono ai ratou kite teka” (2 Teharo. 2. n). “Na, he korero marama rawa ta te Wairua, ko a nga wa whakamutunga etahi kotiti ke atu ai i te whakapono, tahuri ai ki nga wairua tinihanga, ki nga whakaakoranga rewera; he mea na te hianga ote hunga korero teka.” (1 Tim. 4. 1). Ehara ia nei i te tinihanga te whakainu i te targata kite waipiro whakananu, ka' mea atu ai te tohunga, “ inumia i runga i te ingoa o te Matua ote Tama ote Wairua Tapu”? Ehara ia nei i te tinihanga te ki a te tangata i puta mai i roto i te whare herehere. kaore nei i kitea tona ripenetatanga, kua homai e te Atu?i he mana whakaora ki aia ? Ehara ia nei ite tinihanga te taku ite kohatu kite tangata mate hei whakapaepa ki oua wahi mamae, hei mea $ ora ai ai ? Ehara ia nei i to tinihanga te kutikuti i nga makawe o etahi atu tohunga hei pei i nga atua ki waho ? Ehara ia nei i te, tinihanga te whakapa kap o nga ringaringa ki te turoro, ka inoi, ka haka : MHnga te aroha he; pane tersina Hei rona i o pikaunga taumaha c au ?

Ko te ki a Te Wereta nona nga hahi katoa, te Mihinare, te Momona, te Ringatu, otira i te hui ki Omahu, e kiia ana, i ki ia he Mihinare tona karakia. He tika ranei tenei korero a Te Wereta? Ehara ia nei ite Ringatu tona karakia? I tae au ki Mangatu, he kainga i noho ai a Te Wereta, ko te karakia o tera kainga he Ringatu. I reira ka rongo au i kaha te tohe aTe Wereta kite tohunga ote Ringatu kia haere ki Tokomarn kite takiwa 0 Ngatiporou kauwhau ai i te karakia Ringatu, 1 tino tohe a Te Wereta, otira na te whaiwhakaaro o taua kaumatua i kore ai e haere, ko tana kupu tenei ki a Te Wereta, “ Kei te ora tonu ra a Matiaha.” Ehara ia nei ite tikanga na te Ringatu te whakanui i te 12 o nga ra ote marama ? Koia nei tetahi o nga tino tikanga a Te Wereta, inaianei ka tu he ra ma te Ringatu ka tonoa nga Mihinare e whaka-po-ne) ana ki a Te Wereta kia haere ki taua ra. He “ apotoro ” a Te Wereta no te karakia hauhau. Ehara ia nei tenei i te tino take i tautoko ai a Wi Pere i a Te Wereta? He Ringatu te tino karakia o Wi Pere, a kei te whakaaro pea ia ko Te Wereta te riwhi o Te Kcoti i muri nei. Kei konei tetahi tohunga i tino whakahihi ai aWi Pere oira no te korenga o taua tohunga : e tahuri kite karakia hauhau kua kinongia e Wi Pere. Kua mohio nga rarigattra o Ngatiporou he hauhau te mahi a Te Wereta na konei kua tino kinongia e ratou. Me whakarapopoto ake e au nga take i whakahe ai au kite mahi a Te Wereta, mehernea he tika enei take e he au mehemea au i wahangu. 1. He takahi i te kupu a te Atua nga mahi tohunga maori. Kite ki aTe Wereta ko Ihowa tonu tona Atua, kei te hea wahi o te Karaipiture te hoatu kite tangata mate ite kohatu hei peehi i nga mamae ? 2. He tinihanga no Te Wereta kua komai ete Atua te mana whakaora ki a ia; he whakapohehe noa iho ite tangata; kaore te tangata tino mate e ora i a ia. He whakapa nona i te Ingoa tapu o te Atua ki ana mahi tinihanga. 3. He hapai tana mahi i te karakia Ringatu ; he maminga tana ki nona nga karakia katoa. 4. E mate te tangata i runga i ana tikanga. Me korero ake eau te matenga o tetahi kotiro o Turanga nei. I pangia taua wahine e te “ piwa taipo,” otira na runga i te kupu a Te Wereta ka mauria ki Tokomaru, ka. rurerurea i runga paki. Ite huarahi kua kaha te mate, tae rawa atu ki Tokomaru kua tino taumaha rawa, ka parau noa a Te Wereta ki

te mahi, na te mea ka taumaha rawa ka whakahokia mai ki Turanga nei, a mate mai kite kainga. Mehemea he takuta pakeha e kore e whakaaetia kia mauria, otira i runga i te kuare o Te Wereta tonoa ana kia mauria ki Tokomaru. E marama ana ki aauna te mauranga ki aTe Wereta i mate ai tenei wahine. Otira ka hanga korero kino nga akonga a Te Wereta mo te take i mate ai tenei wahine. E mate etahi tangata i runga i te whakamanawatanga ki aTe Wereta kaore e haere kite rata pakeha. He mea tika kia kaua rawa e haere kite rata pakeha nga tangata e whakapono ana kite tohunga. Tera atu ano etahi take, otira kaati i enei; ki a au he take tino nunui enei e tika ai taku whawhai ki tenei tangata e tinihanga nei i te Iwi Maori. Naku an ake enei korero ehara i tetahi atu tangata, thara i Te Pipiwharauroa, kite whakahe te tanga' a me whakahe ki a au anake, engari me whakahe i te marae kaua i te tuara. Na R. T. M. Kohere.