HE AITUA NO TE MOANA.
Te Pakarutanga o te ElingamiteHE nui te pouri i te taenga mai o te kupu kua pakaru a te Elingamite tetahi o nga tima ote Hatata-Paapa Kamupene. I rere mai i Poihakena ki Akarana, no te whakatatanga kite Rerenga-wairua ka uki runga toka i Ohau (Three King's) he moutere- kei waho ote Rerenga-wairua. E toru ano nga tima o tenei kamupene kei Niu Tireni nei e main ana,, ko te Westralia, ko te Zealandia me te Elingamite. No te tau 1897 ka pakaru ate Tasmania kite Mahia i mate ai etahi o nga tangata. Ko te tawhiti atu o Ohau i te tuawhenua ara i te Motu-o-Pao e 35 maero, he maha nga motu, e toru nga mea nunui, kaore he tangata o runga, engari e kiia ana he poaka kei runga e taka ana.
Ko te Edingamite e 2585 tana te nui, e 58 nga tangata o runga, 120 nga pahihi, hui baton nga tangata 178. Ka whakatata mai ki Niu Tireni ka tau te kohu ka ata haere hold te tima, i runga tonu i te ata haere ka eke ki te toka. E ono nga poti i tukua kite wai e 2 nga mokihi. Ite tukunga ka tahuri tetahi ka kohikohia hoki nga tangata ete polio te mete tuatahi, na tenei i kawe mai te korero ki te tuawhenua. No te ata ote Ratapu, Noema te 9 ka eke te tima no muri i te tina o te Mane ka u tenei poti ki Houhora, i tata kite 100 macro te tawhiti mai i Ohau, e 27 nga pahihi, 150 nga tangata o runga i te tima i rnnga hui katoa e 52, e 7 nga wahine e 2 nga tamariki, kotahi te wahine i mate i te matao.
Tae mai ana te korero ka haere nga tima e rima kite kind i nga poti, kotahi te manuao, kotahi hoki te kaipuke heera engari he lima ano tona, i rere atu tera i Houhora, heoi kei te tatari te motu katoa kite rongo pai kite rongo kino ranei. Kite whakaaro kua u nga poti kei Ohau, i mea hoki a Kapene Rire e mohio ana ia kite unga poti i Ohau. He pahihi ia engari i riro i a ia te whakahaere o te poti tuatahi. Kei te tangi te pakeha, nga vvhanaunga, kei nga whare waea tonu e tatari ana ki nga rongo korero. Ka rongo te tangata e whakahuatia ana te ingoa o tona whanaunga kua ora ka karanga, “ Kia whakapaingia te Atua”, kite kore te ingoa e whakahuatia ka timata te tangi te aue. Ka man te weld ote pakeha ona mate.
Hei haerenga whakamutunga mai tenei mo te Elingamite ki Niu Tireni nei, ka tae mai hoki a te Victoria hei riiwhi mona. Ko te kapene o te Elingamite ko Attvvood he mete tuata-
hi no te Zealandia, no te mutunga o te mahi a te kapene 0 te Zealandia ka nukuhia ia hei kapene mo te Elingamite. Rongo o muri nei. I te ata tu o te Wenerei ka tutaki a te Zealand i ate Omapere i waho o Mangonui ka mea mai a te Zealandia e 89 nga tangata o te Elingamite i kitea e ia i rung* 1 tetahi o nga motu. No te ahiahi ote Mane i rere atu ai a ti Zealandia i Akarana e haere ana ki Poihakena, no te Turei ka kitea nei e ia nga pahihi i runga i te motu. Nui atu te aroha o le paliihi ite taengamai ote Zealandia ki Akarana. Iki tetahi o nga pahihi, karanga at a te kapene kia hoki whakamuri ko le ekenga tonu o te tima, kua kite hoki niton he mauuga i runga ake i nga maihe. E3O meneti ano 'kua' torohu te tima. Na te hohoro tonu ki te tuku i nga poti i ora ai. 1 te wha vliai k >re rawa he kai i eke ki nga poti. Kotahi te Ahitiriana i mate he mea patu kite hoe, i rere mai taua iwi ki runga ite poti o nga vvahine o nga tamariki, e kiia ana hoki kore rawa ratou i tangotango ki nga poti. Na Kapme Hire nga poti i arataki ki uta, e torn nga poti, kotahi te mokihi. No te Mane rawa ka u, ko te mokihi no te po. Ko ta ratou kai 1 runga i te motu he papaka, he wehike, hei whakamahana. I hangaia lie whare 1110 nga wahine ratou ko nga tamariki ki nga heera o nga poti. 1 puta anote whakaaro kia rere tetahi 0 nga poti kite tuawhenua kite kawe korero, i te kino o te moana kaore i puta, i pakaru hoki nga poti kotahi ano te mea i ora. I te kitenga atu i te Zealandia ka tahuna he ahi, pongere ana, na reira i kitea atu ai ratou. Te ekenga ki runga kaipuke nui atu te hari, ka inahana ka kite hoki ite kai. Kotahi te poti mete mokihi kei te ngaro tonu, ko tahi te wahine kei runga o te mokihi. I te pakarutanga 0 te tima i kitea etahi kua mate, ko te kapene mete mete he mea tango ake i 10 wai. Ko te poti i tahuri i waenganui ite tima me te toka. E3oe 40 ranei nga mea kei te ngaro tonu, kei te kimi tonu etahi o nga tima. Te utu o te tima e ,£"50,000, ko te nuinga o tenei moni kua inihuangia. £1 7,320 nga morn i runga mo te peeke o Niu Tauti Weera kaati kua ngaro katoa..
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/PIPIWH19021101.2.21
Bibliographic details
Pipiwharauroa, Issue 57, 1 November 1902, Page 11
Word Count
930HE AITUA NO TE MOANA. Pipiwharauroa, Issue 57, 1 November 1902, Page 11
Using This Item
For material published 120 or more years ago, to the best of the National Library of New Zealand's knowledge, under New Zealand law, no copyright exists in that material.
For material published fewer than 120 years ago, copyright may still exist. Please see our copyright guide for information on how you may use this title.
In both cases, the National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.
Log in