ETAHI TIKANGA MAORI ME WHAKARERE.
Pukapuka I. TERA nga kaumatua e ohorere ki enei kupu ake ki a tatau, a, e mea he uaua rawa, he taikaha rawa ranei. Otira ehara tenei ite tono kia whakamutua tatatia aua tikanga ka whakaaturia ake nei, engari he whakaatu kau ake i nga take i tika ai kia whakarerea. I roto i te “ Wehenga Takiwa” a Apirana Ngata i panuitia i te Nama 27 o Te Pipiwharauroa, i whakaatu ia kua wehea atu te wa o te kuwaretanga, a kua uru tenei tatau kite maramatanga, “ kua tangi te heihei,” kua puao mai te ata. He tata ra tenei kite maramatanga no taua no te Maori, inahoki kua roia etahi, kua kura mahita etahi, kua minita etahi, kua mema etahi kua matau etahi kite reo kihi ote pakeha. I te mea kua uru nei tatou ki roto o te maramatanga, he mea he rawa te pupuri i etahi tikanga kaore i tika mo tenei wa. Ko aua tikanga e rite ana kite tangata haurangi e takakino nei ite hui ataahua, e kiia nei: “ i pai katoa nga mahi o te hui, a, heoi rawa naana i
takakino na te haurangitanga o mea ma.” E rite ana ranei kite tamaiti wahine e man ana i nga kakahu whakapaipai o te pakeha i te taone engari kaore he hu. Enei tikanga e whakaarotia ake nei ehara i te mea no mua iho i kitea ai e maua engari no naia tata nei, no te wa ka uru nei ki nga mahi tika a te pakeha. I. Te tuatahi he maku. Koia nei tetahi mate kei te patu i te Tairawhiti. Ahakoa pehea te pae o te tangata, kite man ia i te kakahu maku ka tau ia ki raro ano he ‘ rakau popopo.’ Te tino mahi a nga tamariki tane o te Tairawhiti i nga takurua he tua waerenga, ara ki a ratau he “ mahi kanataraki.” He mahi pai tenei; engari te he he mahi tonu i roto i te marangai, maroke ana te kakahu ki runga kite tangata. E kore pea e taea e nga rangatira whakahaere o nga kanataraki te hanga he tikanga ki nga pakeha na ratau nga ngabere kia whakamutua te mahi i nga marangai ? Ko te kakano tenei o te “ rumatiki,” o te “ huango,” o te “ mate kohi.” I pouritia ake ai, ko nga purapura tenei mo te iwi ko nga tamariki tane. 11. Te moe kakahu tonu mete man ano nga hu. Ehara i te mea hanga noa iho tenei na maua. He tokomaha nga tamariki tane e kite ana maua, ka haere kite moe, ka mau tonu nga kakahu mahi me nga hu. He tino mea kino tenei kite whakaaro a nga takuta. Te take he kuku i te mamaoa kino o te tangata he whakahoki ano ki roto i a ia. E mohio ana tatau e mau ana te werawera ki runga ki te haate, ki nga tokena (mehemea ano ia he tokena), a, kite wbakahokia ki roto ki nga puareare o te kiri, ka rite kite tangata e tahi ana i te marae, a, ka whakaputu i nga paru ki te kuwaha o tona whare, ka hoki ano te kino ki roto o te whare. Ko te purapura tenei o nga mate o te kiri, o nga whatu-kihi hoki o te tangata. 111. Te tuatoru ko te hongi. No tua whakarere tenei tikanga a tatau, he oha na nga mea kua riro atu kite po, a, tera rawa pea e heke te roimata kite tukua tenei tikanga ki raro. He tangata mau maua ki tenei maunga-a-ringa a o tatau tipuna, engari kei runga i nga mahi a te hohipera ka puta te whakaaro i a maua he tikanga wetiweti rawa tenei. Kaore tatau e mohio ki nga mate kei etahi tangata. No reira me tupato tatau. He wahi tino tere atu te kiri o roto i te ihu kite pangia e nga mate pa haere kite kiri. E mohio ana tatau ehara nga ihu katoa i te kakara kite hongia atu. Ko tetahi tino mea tenei maua e kawe haere nga mate pa te kiri, me
nga mate tohatoha. Otira kite tohetohe te tangata kite hongi, kia mohio tonu ia he ora nga tangata e hongia ra e ia. Heoi ena tikanga pohehe ki o maua whakaaro, he pehea ra ki o koutou na ? Na Pita Paaka. „ Tutere Wi R epa. Kura Takuta, Otepoti.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/periodicals/PIPIWH19001201.2.3
Bibliographic details
Pipiwharauroa, Issue 34, 1 December 1900, Page 2
Word Count
737ETAHI TIKANGA MAORI ME WHAKARERE. Pipiwharauroa, Issue 34, 1 December 1900, Page 2
Using This Item
For material published 120 or more years ago, to the best of the National Library of New Zealand's knowledge, under New Zealand law, no copyright exists in that material.
For material published fewer than 120 years ago, copyright may still exist. Please see our copyright guide for information on how you may use this title.
In both cases, the National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.
Log in