TE HINGANGA O TIANARA KORONI. KI KUTURANA (KOODOOSRAND).

Pipiwharauroa, Issue 25, 1 March 1900, Page 5

TE HINGANGA O TIANARA KORONI. KI KUTURANA (KOODOOSRAND).

I mea matou i ta matou korero whakamutunga mo te whawhai i tera rerenga o Te Pipiwharauroa : “ Ki ta matou whakaaro tera e rereke nga rongo korero o te whawhai i roto i enei ra tata. Kei te tatari atu matou ki hinganga o Tianara Koroni, kite oranga hoki 0 Reirimete.” Tika rawa taua whakaaro a matou. Katahi tonu a Te Pipiwharauroa ka maunu atu i tona kohanga, ka tae mai te waea whakaatu i te hinganga o Tianara Koroni ratou ko tana ope katoa i raro i a ia. I patu waea a Tianara Rapata kite ‘ Tari Whawhai ’ 1 Ingarangi i te ata o te Turei te 27 o nga ra o Pepuere. Ko nga kupu enei o tana waea:— “ No te ata-po nei i tuku mai ai a Tianara Koroni i a ratou ko tana ope katoa hei herehere ma matou. Kei roto ratou i toku hopuni e noho ana inaianei. Kua ea te parekura i te Puke i Matupa (Majuba Hill).” [ Ko te parekura e korerotia nei e Tianara Rapata no te 27 o nga ra o Pepuere, i te tan 1881. E 600 te ope a te Ingarihi, kaore rawa kia whai morehu kia aha. Otira i morehu ano engari i riro herehere katoa. I hinga ki tenei whawhai a Tianara Kori ( Colley) he tangata rongo-nui i era ra. Ko te parekura nui tenei a te Poa ki runga kite Ingarihi, e waiho tonu nei e ratou hei tawai, hei taunu, hei mea whakamanamana ma ratou kite Ingarihi. I muri i te hinganga o Tianara Kori ka tonoa a Tianara Rapata e te Kawanatanga o Ingarangi kia haere hei kai-whakahaere mo taua whawhai. I te moana tonu ia e haere ana ka houhia te rongo; ko te take tenei i kore ai e ea taua parekura i taua wa ano. Ka taka nga tau 19 i muri mai o taua parekura ka ara nei ano te whawhai. No te ra ano o taua parekura, ara no te 27 o Pepuere, i te tau 1900, ka hinga a Tianara Koroni ratou ko tana ope katoa i raro i a ia. Ka ea te mate, uta atu hoki. Ka ngaro nga makenu, ka pai te ingoa o te iwi.] Te taenga o te waea a Tianara Rapata ki Ingarangi, ka panuitia ki roto o te Paremata. Katahi ka tangi te umere a nga kaumatua, a nga ruanuku o Ingarangi. Kaore ano kia ta-matemate noa te umere ka hapainga ko te

waiata whakanui i te Kuini, kaore e mohiotia he waiata he aha, i te kawenga a te koa, a te tukunga iho he taringa, he korokoro, tana patunga. Otira, waiho kia koa ana, he tino take nui tenei mo te koa. I mua ake nei e tae mai ana nga rongo kua hinga te Ingarihi, kua hinga te Ingarihi—katahi ano te rongo i rereke. Kaore i roa kua tae taua rongo ki nga whenua katoa i raro i te mana o Ingarangi. Ka tangi nga pere, ka tangi nga peene, ka tangi nga repo o nga manuao, ka whakatarea nga haki, ka mahia nga main ngahau, nga main ahuareka katoa hei whakaatu i te nui o te koa. I kati katoa nga kura i taua ra, he whakaaro kia uru ano hoki te whakatupuranga e tupu ake nei, ki tenei had nui, hei whakamaumahara kia ratou i te toa o ratou matua a nga ra e takoto mai nei. I roto i enei ahuareka katoa e kore e ngaro te ingoa o te Kuini me to Tianara Rapata. Ae, kia kaha te whakanui i a Tianara Rapata, i te autaia, i te toa. He iwi toa tauate Maori, he iwi whakanui hoki i nga tangata toa. Tena ra, hikitia mai te rangi 0 te umere mo Tianara Rapata; kia turi te taringa, kia whango te waha; hapainga mai hoki te waiata i raro iho nei : “ E nga iwi katoa, tanpoki parepare I a Rapata rate kokiri awa !”