Hui Topu o te Hahi Maori i te Pihopatanga o Waiapu.

Kopara, Issue 87, 31 May 1921, Page 3

Hui Topu o te Hahi Maori i te Pihopatanga o Waiapu.

TE KORERO A TE PIHOPA. Te Waipiro.

Ko te hunga e mahara ana kite oranga mo te taha tinana, mo te taha hifiengaro, mete taha wairua ote iwi Maori, ko ratou kei te titiro kei te rapurapu kite ahua ote mahi kaiwaipiro. Kua pai ake rate iwi ote Tai Rawhiti otira he pai takiwa kau he ahua tonu no tikanga o ana wa ano. Ma te pai o nga pirihiffiana o nga hotera kiipa i iti iho ai te kino, otira kei te kino tonu te kai waipiro o nga rohe e araitia ana ete tore, me waho atu hohi o nga hotera. He nui te uru mai ote waipiro ki ana; wahi, na te pakeha i hari mai. He nui ano hoki te waipiro e tiro hangai mai ana na nga hotera kiipa lonui homai. ‘ Kei nga wahi e rereke ana te whakahaere a nga hotera kiipa i tale tore, i runga ano iie ngakau apo, he nui tonu te hanrangi e kitea ana, me nga hua kino e puta ana. He nui nga hotera ki nga rohe maroke e tu ana e kore e kaha mo te ono mararaa mehemea kaore nga Maori. Kei te mohio tonu nga Komiti Tuku Raihana nga pirihi mete Iwi nui tonu, ki enei kino., hei aha whakamanaia tonutia ana hotera. Ki an kei te he rate tore i tona ahua inaianei. Mo tenei putake ano me korero ake ahau mo te mahi kai waipiro i nga tangihanga. Kei te tupu ra tenei mahi i roto i etahi rohe. Kei te marama tonu tatou ki ta tatou tononga ki te Kawanatanga kia whakarereketia te ture ara kia tau te he ki runga i te Maori e kitea ana kei te man waipiro. Ma tenei ra ano ka whakaaetia, ahakoa pehea te kaha o te pirihi kite whakahaere ite ture, kaore e kitea te mea be, na reira kia kaha kite titiro mai i tenei putake kia korerotia i tenei ra, a, kia whakahangaitia hoki te ture kia penei. Kua taea rate Kawanatanga, a kua whakaatu mai ito ratou pouri otira kaore i taea i te ; raruraru kite whawhai. Kua mutate whawhai, kua watea mai ratou, na reira kia kaha' ki ta tatou putake, apa ano kia riro ki ta tatou e hiahia net.

Toku Whernia hi te Hahi. : E koa ana ahau no te mea he nga whenua kua tukua ki te Poari Pupuri Whenua mo te Pihopatanga. Kia mohio mai nga Maori kaore enei whenua e ngaro atu i a ratou, engari ka tiakina paitia mo ratou ano, mo ake tonu atu, a kaore e taea te uta etahi atu tikanga iko ake,,i nga take i tukua aua whenua kite Hahi. Ko te mana o nga KaTtiaki he mana whakaeke kaore i pera me to nga paraiwete kahtiaki. “ Me penei nga whenua katoa e .whakaarohia ana kia tukua mai mo te Hahi, mo nga whare-karakia, whare minita, whare mihana ara me tuku mai kite Poari Pupuri Whenua mo te Pihopatanga.- ; T , Matauranga. . Te Aute Kareti —Kei te whakaae katoa te,:.hunga : e mohio ana ki nga ;ahuatanga o Te A.ute Kareti .i ; lika. rawa te whiritanga i a E. G. Kotene (Loten) hei tumuaki. ino-te Kareti. He tangata marama a Rotene ki te whakatakoto tikanga, he tangata pai hold. Kei te matau ia ki ana mahi he mohio kite ahua ote tangata, he aroha hoki kite iwi Maori. He tangata wehi, he ata titiro atu ki te tikanga," he ngakau whaniii te aroha, he tangata ngahau. Kei te tumanako matou tera e kaha te piki haere o te Kareti i raro i ana tikanga whakahaere. Te. Ahu.whenua.— Kua tangohia mai ki raro i te mana whakahaere. o te Kura nga eka.e 600 0 Te Aute hei kaupapa mo le mahi ahuwhenua. He mea ata wehe tenei whenua mo tenei take. : ... ,r-- .. ■,. - c v; Kia marama mai koutou kaore e hoki kimi.i te hohonutanga atu o te matauranga, ahakoa te rnahi ahuwhenua. Ka whai tonu nga tamariki marama kite turanga Matriculation mete Civil Service me era atu whakamatautau.vKei te whai atu hoki teiwhakaaro kei Te Aute nga tamariki mo te turanga Minita. . Kia tino .marama mai koutou kaore e koki iho te kaupapa matauranga o Te Ante i era atu Kareti o tenei Tominiana. - ; Engari kia mahara ano tatou. he. tokomaha tonu nga -tamariki Jcaore e tika ana mo nga matauranga hohonu. Ko ehei hei ako i nga huarahi ahu-whenua. Ka ako enei nga matau* ranga e rite ana mo ratou, a ka tutuki, katahi. ka uru atu ki te karaihe ahuwhenua, mo te hoki rawa atu kite kainga, kua aroha ki te mahi, kua mohio hoki .kite whakahaere paamu. - f Hukarere Kura. — Kaore, he take e nui rawa ai nga korero mo tenei Kura. Ko te Mihi Emira -Eulstrode, te kai-whaka-ako tumuaki, kei Ingarangi e hararekana. -Ko-MihßHooro kei ta tu i tona turanga Kai-whakaako; tumuaki.; ' Ka nui te pai o te Kura i. raro i te mana whakahaere o Mihi Hooro. Kaore he take e whanui ai aku korero i te mea kei te marama te ripoata ate Kai-tirotiro. : . . :■ t ■/: v .. . t ;

Waerenga-a-Hika Kura. — I te mea kua piki te utu mo nga mea katoa, kua pa tenei hei raruraru mo te taha moni whangai mo tenei Kura. Ka rua nga nekehanga ake ite utu mo nga tamariki e kurangia ana i konei. Ahakoa ra ko te nama ki te puke, kua neke atu ite Tena pea e whakahpkia iho te 'kaute o nga tamariki o te Kura, kia hold iho ai nga moni e pau mo te whakahaere i tenei Kura. He whakahaere taumaha tenei. E mihi ana ahau kite pai o nga whakahaere a nga Kai-whakaako o te Kura, ara a Mr. McGruther, te Tumuaki, me Mr. Lazaron, te Kai-awhina. Te Mahuetanga o Te Whakapono. Ka nui taku pouri mo te tokomaha o nga tangata o te Hahi e whakarere ana i nga kaupapa ote Whakapono. He tokomaha tonu nga tangata kua oti nei te iriiri, me te whakau, me etahi e tango ana i te Hapa a te Ariki i te mama o te pupuri i nga tikanga o te whakapono Karaitiana, kei nga wa i pa mai ai he mate ki o ratou tinana, hei nga wa o te he, kua kore i kaha ki te pupuri i nga tikanga ote whakapono. E kitea ana tenei ahuatanga i te tokomaha o te tangata e haere nei ki nga tohunga, me te urunga atu ki nga mahi pohehe. He mana ano ki etahi tohunga, engari ko taua mana, no te reweira, ehara i te mana oTe Karaiti. He whakahoki ta ratou i te iwi Id nga mahi Maori, a he tokomaha tonu nga tangata e nohia ana e te rewera. Kia marama tenei kupu aku, ko te tangata kua mataotao tona whakapono ki a Te Karaiti, a ka huri ki nga tohunga, kei te huakina e taua tangata tona ngakau Ida Hatana. He huarahi mai tenei mo nga rewera i uru gi ki roto ite tangata. He tokomaha tonu nga tangata 0 te iwi Maori, i tae ki nga tohunga, a nohia ana e nga rewera,, pera tonu te ahua me nga mea e whakaaturia nei i roto i nga Karaipiture. Kaore e taea te whakahe o enei whakaatu. Kua kite hoki ahau i tenei ahuatanga i roto i nga iwi Maori o South Africa, i te wa e eke atu ai te mana o nga (witch-doctors) tohunga ki a ratou. Kitea ai tenei ahuatanga i nga wahi o te ao kaore ano te ripeka o Te Karaiti kia kauwhautia me nga wahi e hoki whakamuri ai ki nga atua Maori te hunga kua iriiritia. Ko tetahi p nga tohu i mohiotia ai kei te nohia taua hunga e te rewera, ko te putanga a aua rewera ina pana i runga i te ingoa o Ihu o Nahareta. Me whakarapopoto e ahau tenei take kia marama ai. He mana tohu kei nga ingoa tohunga. Engari ko taua mana no Hatapa. He hoa mahi nga tohunga no Hatana. He hoariri ia no Te Karaiti, e pakanga mai ana ki te ripeka oTe Karaiti. Ka whai te tangata i te tohunga Maori, he whakapuare tana 1 tona ngakau kia uru mai ai a Hatana, me nga mate edakina mai e ia.

Nga take i tupu ai te mahi Tohunga Maori. Ko te take nui he kore no nga tamariki e ata akona ki nga kaupapa o te whakapono ki aTe Karaiti. Kei a koutou tonu te rongoa, whakahuihuia nga tamariki i tena wa i tena wa. Kaore e maumau te taima e whakapaua ana kite ako i nga tamariki nonohi a Te Karaiti, “kaore hoki to koutou Matua i te rangi i whakaae kia ngaro tetahi o enei mea ririki.” E tuku atu ana ahau i nga tamariki nonohi kia tiakina paitia e koutou. Kei a ratou te ora mo te Hahi o tenei Porowini a nga wa e takoto mai nei. Ma koutou ratou e ako. Akona ratou ki nga kupu nunui o te Rongo-pai o Ihu Karaiti, a tera ratou e whakarongo. Ma te whakarere i a ratou, ka uru atu ai nga whakaakoranga pohehe me nga mahi Maori hei arataki i a ratou kite he kite mate. Kia tupato tatou kei whakahawea tatou ki tetahi o nga mea nonohi a Te Karaiti.