TE RAU TAU O TE HAMI MAORI.

Kopara, Issue 2, 1 November 1913, Page 1

TE RAU TAU O TE HAMI MAORI.

KO enei kupu torutoru e whai ake ana i nga kupu a to tatou boa a Peneti i tera putanga o ta tatau Manu mehemea ana kei te maumahara tonu koutou ki ana korero i rhira. Ko te tikanga o aua kupu ana ki ta matou titiro iho tuatahi he whakaohooho i a taua i te iwi Maori Ida oho tatou kia timata te whakaaroaro mo tenei take nui whakaharahara ; tuarua he kimi i o tatou whakaaro pewhea, pewhea mo te ahua ote whakamahara i taua take. E mihi ana matou ki a Peneti mona i whakaaranga i tenei take, i te whakatakototanga hold ki o tatou aroaro; he take tino tika, he take e tika ana kia whakaaroarohia e tatou. Tena ra e te iwi whakatika, tahuri ka whakaaroaro. Ma te whakaaroaro anake ka koi ai o tatou mahara ka ngakau nui ai hold tatou kite kimi kite rapu i nga tikanga e tika ai, e rangatira ai hoki ta tatou whakamahara i tenei take nui, take rangatira. Ma te whakaaroaro anake ka titiro a hohonu atu ai tatou ki ona ahuatanga o tenei take, ka kohi ai nga maharn i ona painga kua kitea, i nga manaakitanga huhua, nunui hoki kua hua mai i roto ki a tatou. Ma konei e whiu whakamuri o tatou mahara ki te wa i puaho mai ai te maramatanga o runga ki a tatou i wehea mai ai te ao o te maramatanga e takatu nei tatou i roto e noho nei i runga i te Rangimarie he meatanga na to tatou Matua aroha i te rangi. Kia aha tatou ? Kia kore ianei tatou e whakaaroaro mo tenei take! Kia kore ianei tatou e mahara ki aTe Matenga kite tangata i hua mai ai enei manaakitanga huhua ki a tatou, te tangata i tuku whakarere mai nei i tona tinana kite hau-o-kino i runga i te whainga mai, he akiakina na te aroha noa o te Atua i roto i a ia, kia uru atu tatou ki nga painga o te Rongopai o Ihu. Kite kore tatou e mahara ki tenei mea nui e hoa ma e whakakaitoa ana tatou e utu ana tatou i te pai ite aroha nui whakaharahara o tera tangata kite kino.

Kahore rawa he tangata Maori kotahi e noho nei i runga i enei moutere e puta ki waho o tenei take i runga i te mea i putake tonu mai i konei te puahotanga mai o te maramatanga ki enei moutere katoa; ara i runga i te kawenga mai a Te Matenga ite Rongopai. Ahakoa kite kite tangata he karanga ketanga tona, ae he tika engari no muri nei koe i karanga ketanga ai, nou ka titiro na o kanohi i a Te Matenga. Nou kua tangohia na te ahi i runga i tou tuara; tae noa kite hunga whakaarokore titiro korotaha mai ki tenei mea a te whakapono, eta ma i reka ai ta koutou haereere i roto i enei ra na taua mea e whakaweatia na e koutou, na taua mea e whakatoia mai na e koutou, e katangia mai na. Otira ko enei kupu whakaohooho e ahu nui ana kite hunga i piri pono kite Hahi mai rano a mohoaonoa nei. Kua kaumatua tatou ki roto o te whakapono, hei te Kirihimete o te tau e heke iho nei ka eke nga tau ote Hahi Maori kite 100 tau. He aha he whakamahara ma tatou mo tenei mea nui ? Kua takoto ano i a Peneti he whakaaro hei whiriwhiringa ma tatou i tana motini i uaki ai i te Hinota Topu o te Pihopatanga o Waiapu. Ko te whakaaro tenei ara i runga ite mea kua pakeke nei te Hahi Maori he mea tika Ida aru tatou te iwi Maori i te tauira a to tatou Matua a Te Matenga te “ Matua o te Hahi Maori”—kia noho te wairua koingo ki roto ki a tatou (pera me tera i noho ki roto ki a ia) kite kauwhau i te Rongopai ki nga wahi o te ao kei roto tonu i te pouritanga e noho ana pera mo to tatou ahua i mua. I runga i tena whakaaro he mea tika kia tuku kai-kauwhau te Maori ki era atu wahi o te ao, kia tokorua e haere hei timatauga mahi, a ko aua Maori ma te Hahi Maori ano e whangai. Kei whea te whakamahara tino rangatira i tenei, ko te whakamahara pea tenei e tino manaakitia e Te Matenga mehemea i te ora ano ia. Otira ete iwi kia mahara ma tatou ka mana ai tenei whakaaro, ka tino tutuki ai. Kua tata rawa mai te wa inaiaanei e whakamaharatia ai tenei 100 tau, ina tonu hoki hei te Kirihimete ote tau e heke iho nei. Tena ra kia tatanga, tena ra kia toto te ngakau. Whakaaro ki nga painga kua whakawhiwhia ki a koe—ka whakaaro kia pono kia tika te whakaaro ; kaua hei ta te ngakau tutua engari hei ta te ngakau rangatira. Ko te ngakau tutua kaore ia e whakaae i ahu mai i konei ona painga engari te ngakau rangatira. Whakatinanatia te ngakau whakawhetai e noho nei i roto i a tatau ara ko te whakatinana tenei ko te hapai i tenei whakaaro kua whakatakotoria nei ki o tatou aroaro. Ko te tino whakatinanatanga ia ko te huruhuru e rere ai aua kai kauwhau e ora ai te noho mete mahi ite whenua tawhiti. “Heao te rangi ka uhia, he huruhuru te manu ka rere.” Tena ra whakamatea o tatou tinana kia takoto i a tatou tetahi tahua oranga mo to tatou Hahi me ana whakahaere ate Kirihimete ote ’l4. Ma

konei anake ka kaha ai ka tupu ai hoki nga mahi a te Hahi ka kiia ai hoki he Hahi ora. Ma konei ka kaha ai ia kite tuku i enei tangata e whakaarohia ake nei ki nga wahi kahore ano nei kia uhi te mana oto tatou Ariki o Ihu Karaiti. Kei te noho rite nga tangata mo te haere engari me pewhea e tae ai kite kore he tuara. Tena ra eia tangata eia mema ote Hahi; wahine, tane, kaumatua, tamariki, kuia, korua kei titiro iho koe ki a koe ano, ki on ngoikoretanga, ki ou rawakoretanga ranei, ka waiho ena mea hei peehi i ou whakaaro awhina, ka waiho hei mea e titiro whakaparahako iho ai koe ki nga kaha kei a koe: engari pikitia te Maunga ote Whakaaro, a e eke koe kite tihi whakatau to titiro ki nga wahi katoa o Aotearoa me Te Waipounamu a hei reira koe te kite ai i ou hoa e mea ai koe ae ara ano ia etahi o matou na. Hei kona koe te mohio ai kaore koe ite tu kore kai-awhina; kaore koe ite tu ko koe anake te rawakore, ko koe anake te ngoikore engari anei, ara, ara atu. Tena iana huihuia nga hua ahakoa iti o tatou rawakoretanga mete huihui ano i o tatou ngoikoretanga akuanei ka kite tatou ka whiti aua rawakoretanga hei mea nui e kore nei e taea e tatou te whakaaro inaianei me o tatou ngoikoretanga ka whitikia hei kaha. “ Nau te patu, na tetahi, na tetahi atu ka whati te hoa-riri e ki ana ko o tatou tupuna.” Ete iwi kia kaha ki tenei take; hapainga, awhinatia. Whakaaturia nga hua o te ngakau whakawhetai i roto i a tatou mo tatou kua whakawhiwhia ki nga manaakitanga huahua i na roto mai i tenei take. Hangaia houtia to tatou whakapono, whakatakototia e tatou he kaupapa kaore e taea te whakangaueue hei hanganga iho ma nga whakatupuranga kei te heke iho. Ma te Atua tatou katoa e manaaki e whakakaha.