7

G.—2a

ngakinga tonu ate iwi. E ahua whakaae ana ahau ki taua tikangi, erangi kua tukuna atu te maha o nga kai pera ano me ta taku kai tatau tuarua i tuku mai ai. Ko nga wahi i ruia kite karaihe c rereke ana a tetahi kai tataua taurua ita tetahi. Ko nga whenua katoa c tipungia ana etc karaihe he whenua mea tipu noa iho ehara ito moa rui c nga Maori. Aki taku mohio kei te neke ake te maha o nga kau i runga i te kaha o to ratou mahi. Kua tukua atu c ahau nga pukapuka o nga mea katoa. Xi Te Hekeretari Tari Whenua Maori, Poneke. Naku na, W. Kenata, Kaitiaki Pahui.

No. 13. Te Atihine, Kaititiro Whakatu, kite Hekeretaki o Eaeo, Tari Whenua Maori. E Ta,— Tari Pirihi, Whakatu te 9 o Maehe, 1891. I runga i te whakarite i nga tohutohu mai o roto i to pukapuka No. 12 o Tihema, 1890, c whai honore ana ahau kite tuku atu i te tatau o te iwi Maori me nga hawhe-kaihe i roto i nga Sounds, i Waimea, i Marapara, i Kaikoura me nga Moutere. E tae ana te whakawhaititanga o te tatau a te kaitatau tuarua kite 509 tangata a c tae ana te koninga ake o te maha kite tekau ma ono i runga i te tataunga o te tau 1886. Na te maha pea o nga tainariki hawhe-kaihe c whanau ana mai i neke ake ai te maha. I tae hoki te maha i te tau 1886 ki te whatekau ma ono tane me te rua tekau wahine, kei tenei tataunga c tae ana nga tane kite rima tekau me nga wahine kite whatekau ma rua, a te kau ma waru te koninga ake. E rereke ana te noho o nga Maori o etahi takiwa i etahi. Kei te takiwa ote Kauti o Waimea ka nui te mahi ate tangata me te kore kai ite wai whakahurori; kei etahi wahi atu c ki ana ka nui to ratou kai i aua tv wai me to ratou mangere me te noho topu o te tangata ahakoa nga kino c pa ana ki a ratou. A kahore c tino ora i nga kai c ngakia ana c ratou, a kei etahi wahi c mamahi ana te tangata me to ratou ora. Ho kura kei Waikawa, a c akona ana nga tainariki kite korero pakeha a kei te mohio etahi kite korero pakeha me etahi atu matauranga c akona ana i roto i nga kura. I te ahua ora nga Maori i muri iho i tera tataunga. I Marapara he piwa te mate nui o reira. Ai te Croixcelles, me Whakapuaka, me D'Urville's Island ko te mate ra kiripi nei te mate i mate ai etahi 0 ratou. Kua whakakopia iho nga pukapuka utu kotahi tekau ma nga kaitatau tuarua mo a ratou moni 1 pau i te mahinga i taua mahi. Naku na, Xi te Hekeretari Tari Maori, Poneke. F. Atihini, Kaititiro Pirihi.

No. 14. Te Peneta, Kaititiro, Ohristchurch, kite Hekeketahi o Eabo, Tari Whenua Maori. E Ta,— Tari Pirihi, Christchurch, 21 o Maehe, 1891. I runga i te whakarite i nga tohutohu mai i roto o to pukapuka No. 12 o te 8 o nga ra o Tihema, 1890. E whai honore ana ahau kite tuku atu ki a koe ite tatau tuturu o nga Maori mo nga Kauti o Tiwiote, me Ashley me nga Moutere c pa tata ana ki reira ara a Akaroa, Ashburton, me Amuri. E kitea ana kotahi te koninga ake i runga i te maha o te tataunga o te tau 1886 i roto i nga Kauti o Tiwiote ; o Ashley me nga moutere c pa tata ana, kei roto i te Kauti o Herewini c rima tekau ma waru te koninga ake. A kahore kau he Maori o nga Kauti o Ashburton me Amuri. Na ko te hokinga iho i roto i nga Kauti c wha koia nei, tekau ma rima nga tane, tekau ma whitu nga wahine. Erangi c ora ana ratou, kahore kau he mate oia alma he mate uruta ranei ipa kia ratou. Ko te mate ra kiripi i horapa nei te pa ki nga pakeha kihai i tae ki nga Maori. Kei te ora ratou. E pai ana a ratou tikanga ki nga pakeha, a kahore c kai waipiro a c hapai ana hoki i te ture. Tenei ka tukua atu c ahau nga tono a nga kaitatau tuarua hei whiriwhiri man. Naku na, W. Penata, Kaititiro. Xi Te Hekeretari o Karo, Tari Whenua Maori, Poneke.

No. 15. Tamihana, Kaititiro, Oamaru, kite Hekebetaiu o Eako, Tari Wheiaua Maori. E Ta,— Oamaru, 8 o Aperira, 1891. I runga i te whahoki kupu mo to pukapuka No. 12 o te 8 o nga ra o Tihema kua hori nei. E whai lionore ana aliau kite tuku atu i nga pukapuka c rima a nga kaitatau tuarua, me tetahi hoki aku he whakawhaiti i te tatau o te iwi Maori mo nga Kauti o Geraldine, me Waimate, me Waitaki, a i ahau c pera ana c hiahia ana ahau kite ki atu kei te hoki iho te maha o nga tino Maori, a kei te neke ake te maha o nga hawhe-kaihe i runga ite tataunga ote tau, 1886. I taua wa c tae ana te maha o nga Maori kite 298 ; ko nga hawhe-kaihe kite 25. Na inaianei c 240 nga Maori, a eBl nga hawhe-kaihe; a tokorua te koninga ake ote maha tuturu o te Maori i taua wa i tenei. Me whakaeke te hokinga iho o te iwi Maori i nga tangata c rima tekau ma waru kite tiaki kore i o ratou tinana, me te moe noa iho i runga i te papa o te whenua, no reira ka pangia c te matao, a ko tona tukunga iho ko te mate kohikiko ki tena whakatupuranga ki tena whakatupuranga; kua puta ake he hiahia o ratou inaianei kia whiwhi ratou ki etahi painga i roto i nga kura; aka tipu haere te matauranga o ratou tera pea c mahi i nga tikanga tiaki i a ratou; kite kore c kore c roa kua ngaro tenei iwi te Maori ara i tenei wahi o te Koroni.