TE KARETI I TE AUTE.

Wananga, Volume 5, Issue 1, 5 January 1878, Page 8

TE KARETI I TE AUTE.

Ko te roanga enei o nga kore rome nga patai, a te Komiti 1 o Noema, ka turia te korero i te 12 o nga baor i te ahiahi 200. Te Wiremu Minita.] E mea ana ahau kia ni ahau kia Te Ke rehi. He aha nga take o nga korero o te Hui i :a» a' ai;i ? 201. E patai ana ahau. E har.i ranej te knr<-ro a R-nata i te korero whakahe kit«- KawaiiHt uicn, no te nii-i e koro te Kawaiiatatiga e whakaae ki ta ! en fa* ma i tono ai ? H»- tini nga take i korero ai raton. K .J.ihi mo te kooti *hakawa whenua Maori. 1 mea ra t . n e pai ana kia mini te mahi o upa Tiati me n ff a Ataha o V„ei rn a kia mahia nya takiiiga o t.g* whnnua Maori e te Maori ano. A i kon ro ano ratou mo te whftitia i 'IV Ante 202. A whakatika ana a K.-nntn k* mea Kaliore te U f e t:iutoke i ana i korero ai ? Ka .or.' a R-nita i pen. Kihai i nra ahau i mea atu kia aW, i pnia hr» kuf.u peua ia Renata, i aia e k«>r«-r<> ana kite II nj Kaliore k«»e i pena mai ki ai. I ki mai koe ki an. Kaliore kau hj- tanjiata na ralou te whetina o te Ante i mua i korero i tana Hui mo Te Ante. () t ii a kihai koe i ki m'ai ki an. i kori ro a Renata mo te kore o te iwi e tautoke i ana t'kanj;a mo Te Ante. 204. H«-oi, ka mea atu ahau kia Te Kenti. kia mahara ai am ki tenei uina. Kaliore kau he taiiirata kot;»|ii na r«t«.n t<- whenua i te Ante nnua i tautoko f iiija tikan«\i a R- nt« ? K« i au nga timi tuhi o ana kon ro katoa o tana hui. a kci Nc-pia aua pukapuka, a e taea ano aua pukapuka © an. ' 205. Kia p**hea te roa, e tae mai ai aua pukapuka ki • <O, " i " Me tuku he kupu tono mo aua pukapuka kite waen. 2°6. Te Tiamnna ] TT* pai kia tikina ana pukapuka 207. Te Wiremu Mhnta.] Tena ranei r Ui p..|,<> koe i k ia ano te whenua i te Ante i tana Hui? A-, Uatoru a'-u Hui Maori i tae ai ahau ki aua Hui n i kiia te whenua i te Aute i aua Hui e torn. A i hui an<. e Renata ma a ratou korero mote Aute i aua Ilni e torn I p nei raton, I tukua te whcima i te Ante l<ei wh-nua mo te knra, a kihai i pa? te mnlii whakahaere i ta-ia whr-uua 208. I ki mai a Renata ki au. ko raua ko tana in=.tua taaiif anake te huusa i niuhiotia ? K kore ahau e in»a atu i pe..a njra knpn a Renatn. E mohio ana »hau, i mea' a A-nata, i hontu taua whenua mo te knra. 209. E mahara ana koe, ki to korero mai ki an mo te tikautra o te whenua i tukua mo te kura? Kaliore nkn n,Pa . atu ahan » to take ° Kenata i amu ai. ?in K „ n nit Din koe kna utoa lie inoni ki a R Pnnr . n mo CT i isriUt. V fc'iilfcl i i 1 k .v.*;. Lite is HMRta t6 i ttTta f&a p&otte mo Irur »l»enaa. 811. I tha? tu- Te S'jKuhfr I • T-

Hftpukn, n i mm Imbi 'Tiil i r>t!i, i | o kn, >no e rat()D _ rntou taiuanki i uma W te knra i Te Ante, a i uiahi nut tam*riki, i Vohi kohi paru kau. * 212 Kahore lie knpu ptim i kiia i ti» hui ? pea j _ koe i reira. E mohio una ahau i kiin tana kupn, nka oati : <han, mo tana knpu. ?ma nua Maori, ko a ratmi t a monk i i tukna e ratou kite knra. i akciia te akn iti t ,ei ki a ratou, a ko te nninga ofa ratou main", he main* ako ki to k' te tua rakau, kite para i nga whenua hel 213 K mea ana ahau kia ni ahau kia Te K-relii me kahora «ia i ronjro ia Henare Rata ite 8 o nga ra e amu amu ana ki nga Rmiratira Maori, mo akn muhi ?' Kahore ahau e inol io no 1e 8 o mra ra. otiia i karangatia ahau kia. h»ere ki r.to kite tahi whar», a kiia ana te ko-ero n • I - Aiit<. He patai na H. nare Matua kia Hei.are Rata mo tana wh.-i.ua am. »j.tu ana aII nare Rata, e mini amu ana nga Pakelm o Nepta, a e he ana i aua Paweha nea tik:>n«;n e innhia ai tana whennn. 214. Ka ui ahau ki a Te K«rehi. mehemea i knpu kotahi ™ri !- , nar ? i te Imi i tae ntu ai ahau ki tana hni ? Kahore koe i tana Imi, i te wa katoa i tu ai te hui. E mohio ana ahau, i korero aim a Henare Matua i tana tikai.ff > A kab*>re to hui i mutu, rae noa ki nga ra e rua i in'i'i iho ««i e T • Wiremu i hoki ai koe. i k ® a . ra,,e - »>«»tiui in . taua inea nei c taua Imi ? lie motim pehea. 216. He motini whakahe ? E mea nna ahau i aliua motini taua mea. He tini nga Rangatira Maori i tu kite korero, a i in- a ratou, ka tu<u Pitihan* r.ion. A e mea ana ahau i whakaaetia tHalii inotiiii no te mea ko nga Maori katoa i reira, i fjhi tuhi i a ratou i igoa ki' te Pitihana. 217. TeTiamanae [ I nga wa e tu ai he hui i nga Maori lie peh« a nga tikauga e niahia ai nga muiii i una Imi ?I to wa e kor» r«» ai etahi Maori ki tetik*nira e kornotia ana e taua hui. E kore e tukua he motini kite hui ? Koia nai Jiga tiknnga i t»* tini o nya hni. He tini uja Raugatira e Vorero ana i a raton whakaaro kite tik:.« r a e kiia aua hei k..r. ro ma taua hui, a kite men ka wbak;.artia nga korero i kon-rotia, a kahoro he langata e whakatika kite whakahe i aua korero i kiia noi e nga tauurata kua korero ka kiia taua m**a, kua w Imkaat tia e te hui. eTiei ra ano te wa i akoua ai e te Pakelia i mohio ai tu Maori kite tikangra ote motini. Itewa i hui hui ai taua hapu nei. Kahore kau he mea i kiia, kia korero ratou i nga tikansa nui mo te iwi. 218. I whakaaetia ano etahi motini e taua hui ? I korero ano a Henare Matua i etahi motini. a e uo aaiia ahau nana aua motini. Ko etahi o aua motini, i panmti i, a i korerotaua hui. Otiia kahore aku mea, i uia te %hakaae a te iwi mo aua m<*tini. 219. A ko nga tiuo tangata i tae ki taua hui, i pa ano ratou ui taua whennac kiia nei ? He ui mii tan, e pa aia tansrata o ratou, aia tangata o ratou ki taua whenua (ki te Aute). 220. Ae, he whenua na ratou ake? lit; pa na ratou ki te whenua, a koia nei te take ipa ai aua Maori. Ho mea hoki i kiia taua whenua, h-i whenua whakauui i te kura koia ta ratou pa, ta aua Maori ki tana whenua. * 221 He pa na nga i*i ki taua whenua V Kahore ua ta katoa, i liara i te iwi. 22.'. No hea nga tangata Maori, i tae ki taua hui ?H« toVonmha nfc,a Maori i taua hui. otiia e kore ahau e mob!o no Ahuriri anake aua Maori, otiia, he maori aua Maori, epa ana ki nga o Ahuriri. 223. Na te WJiemu E mea aua ahau kia patat ahau kia Te Kerehi, meheniea i panuitia aua inotini i niiiri iho o te wa i korerotia ai nya tiicanga, a nga kai korero nio aua motiui a ki ai te iwi ko aua motini ? Ae. £.l r.>gm ac-.*" f>ti'a"to kori*ahau 8 0 linr>'Vuc\.i.^. 224. K bara ranel loe i te kai tuV.i tuhi o nga kcreroo tftaa Box f &es t a i fcnhi fcehia e afcac me a katos { kiia

itaua Bui. Ma ana mea i tuhi tul-.ia e au i tana Hui e tiuo mohioai ahau ki to ntu i to patai. E wore hoki al.au e tino niohiii kite utu i to patai e taku mahara ake ano* a e kore nnau e mohioi kiia raaei te kupu kite Hui mo a ratou a pooti. 225. Kahore racei koe i rongo i te korero a Renata, eki ana,kia retia e la tana whenua, a e otio ano maramao n^-a m< ooe t- , nritn a V 1 ? Na " a}ia " ' rongo ai ki aua k iipu t?n , .. ranei koo e inohio, e rua kura k*i te takiwa e kiia nei, a kahorckau he tamariki liei akonga i ana kura 0 & niolno ana ahau kite utu i tena patai. E mea ana n°-a n.aori, ka.iove ho mca a Te Kawanatanga e hoatu ai kia ratou. A na nga maori i inalii nga vvliare kura e rua, a i kna teki ki n<ra maori, ki to mea ka utu ralou i nea utu e nanga ai aua kura, pcnei ko te pauna uumi kotahi a te maori e ntu ai mo aua kura, ka homai ns;a nauna e rua mom lui a])iti ino ta \c maori pnuna Uotahi o Te Ksuvonatanera. A e :<i :>un. i.»a maori. kahore ano aua n,«»tii i whakaaetia nei e Te Kawanatanga, i utua e To K,v« anatangaki nga maori. A koia na te tino take i ?nmu ai te kura 1 Pakowhai. 227. Kahore ranei lie kupu mea a n,<r.i Maori, kihai i rongo n.jra tamariki Maori kite tono ia ratou kia haore ki nua kura ? Kahore ahau i ronso. E mea ana ahau, e rua tangata a aua Maori i korero ai, he kai titiro kura tetahi. A lie tangata kaewa noa tetahi. a i mea aua tangata, ma raua e puta ai he moni ma aua Maori i te Kawanatanga, hei apiti mo nga moni i utua e nga Maori mo ngn wharo kura. 228. Te Tiamana.~\ Tena korero mai koe ki au, kiia mai nga kupu pu ake a ltenata i korero ai ki taua hui ? He tini nga wa o Renata i whakatika ai kite korero, a he kitenga nona ia Te Wiremu Miuita i taua hui, i mea a Renata lie pai kia tu mai a Te Wiremu no te mca ka Korero pono aia a Renata. a e kore aia e walii ki ana kupu ka whakapuakina nei eia e Renata. I mea a Renata he uui tana whakahe kite tikanga i mahia ai te whenua i Te Aute. A he kino no te mahinga o taua whenua, koia i kna ai kia riro ano taua whenua ia ratou i te Maori, a ma ratoue mahi taua whenua. A e mea ana ahau, i korero ano aia mo ana whenua i tuku ai mo nga mahi kura a i raea aia ka tukua aua whenua mo nga whakapaparanga, »ke, ake. A kite raea ka nga rote uri o te Maori, ka waiho aua whenua ma nga uri Pakelia. He tini nga wa i korero ai ano a Renata i aua kupu nei, a nana nga kupu kua taia ki Tb Wananga nupepa. I mea aia, he he no te mahi i te whenua i Te Aute, koia i kiia ai kia hoko mai taua whenua kia ratou. 229. Te U irenm Mhrita.~] Tena rapu rapua e to whakaaro, kia kitea ai, mehcmea i ki ki ranei a Renata mo te mahi o te whenua i Le Aute? Ac i korero ano aia mo te mahi ho, i mahia mo tana whenua. 230. E ahua pouri ana ahau moku e tu nei. He mea hoki ko aku kupu hei whakahe i nga kupu a Te Kerehi. Kua korero ahau i aku kupu, a kahore ahau e whakaae ki *na kupu.— '1 e herein. I reira ahau (i te hui) a mutu noa, a e mahara pu ana ahau ki nga kupu i kiia i taua hui. He mohio no Renata ki aua kupu, a i marama ana korero. 231. Kua korero ranei koe kia Renata mo aku mahi, a kua mea ranei koe ki aia, mo o whakaaro mo raua ko to Papa? Kahore kau aku korero pena kia Renata. I mea nga Maori ki au, i titiro ratau ki a koe i nga tau o raua, ara mo nga mahi ki nga hoko whenua, kia akona ratou, kia a«-ahi.ia ralou e koe, a i he to ako ako ia ratou. A i mea ratou ki au, heoi ano te Minita, i kore he ki nga Maori, a i tino piri pono k>a ratou ko taku Papa. 232. Honorable Kanara Pereti.'] Kowai te papa ? Ko ta Kerehi Minita. Kahore kau aku korero mo To Wiremu raua ko taku Papa. He korero ano ia ta Henare Matua ki au mo tal>u Papa. 233. Honorable Kanara Pereti.~\ E mea ana ahau, e ahua he ana enei tu mahi, ki to tikanga o nga Ture mo tfenei Komiti, he mea hoki, e he ana kia whakahe a Te W ueuiu Minita i nga korero a Te Kerehi. E mea ana

aliau, e kore e tika kia tnkua taua mahi nei kia uialiia, he mea hoki itonoa mai a Te Kerehi ki konei, a ma tafou aia e tiaki, kei kiia kitiotia aia. 234. Te Tia7aana.~\ Me mahara koe. E ahua hf ans te T e Wiremu i aia e tn nei, he luea hoki, iub rat on to whakalm «» te Pitihana, k« ana hoa ka: Tiaki o Te Ante. Te Wiremu Minita.] Heoi ra he tauhou ahau ki tenei tn uiaiii, a ruaku ano aku kupu e inca kia kapea noatis. kaua p whakarangon*. Te Ker<.ki.~] Kei Poneke nei a Matua, a ki to toea ka ni nia aia, penei inaua aku kupu e pono ai. 235. Honorable Kanara Pereti.~\ E mea aua ahan, heiaha ta iuiui ai ano he ■ kort-.ro ? Kei Poiieke uei koe © uoho aria ? Ae, otiia i rn<*a ahau kia hoki ahau ki Nepia a te Raiapu nei, a na te Tauiana a koutou muku. ahau i noho ai. Honorable Karaan Pereti.~\ E mea ana uhau he pai kia kaua koe e hatue wawe atu i konei, kia rua kia toru o ra*e lioiio ai. (Korerotia ana i konei nga korero a Heuare Matua i korero ai ki to koniiti i etalii ra atu.) iii'Ai. Te Tiamana-"] «; inoa kia haere mai a tic nary Matua apopo, -t i;: e Laore tnni koe. CJ\ci ake te Jxoa»ga.)