Te Waka Maori. TURANGA, HATAREI, TIHEMA 21, 1878. TE WANANGA.

Waka Maori, Volume I, Issue 13, 21 December 1878, Page 191

Te Waka Maori. TURANGA, HATAREI, TIHEMA 21, 1878. TE WANANGA.

Tera tetahi reta kei te Wananga ote3o o Nowema nei, ko te ingoa oWi Pere (o Turanga nei) i tuhia ki taua reta. He mea ta kite reo Maori anake taua reta; he nui nga korero parau kei roto mo nga malii ate Paremete kua taha ake nei; me etahi kupu whakapati rawa ki aTa Hori Kerei —" to tatou koroheke ko Kerei," e ai ki ta taua reta. Na te ahua amuamu, uene noa, o taua reta, mete ahua mauahara o nga kupu, ka whakaaro matou i ko+ahi ano te tangata nana taua reta i tuhi, i ako ranei, me te korero kauwhau i te wharangi tuatahi o taua nupepa; inahoki e rite tahi ana taua reta me taua korero te ahua mauahara, te purakau, mete tu a aritarita. Eki ana te tauga'-a nana taua reta kua tae ia ki "Werengitana kite titiro ite mahi ote Paremete mo te tana Maori, kite tuku atu hoki i ■tetahi Ture Whenua Maori i mahia i Pakowhai e nga Maori; a, ki ana hoki ia, "kihaii oti i tenei tau." Muri iho ka korero ia ki nga iwi, mea ana, kanui nga ture i tukua e te Kawanatanga " hei oranga mo te iwi Maori," 'engari ko etahi b aua- ture4 hihia mai ki waho o te "Whare, ko etahi na te Runanga Ariki i kiki ki o ratou hu." Katahi ia ka mea, " Tena, he ture hei kimi i nga kohurutanga o te oncone o te Maori e kore rawa e oti, no te inea he nui rawa nga tangata hara kei roto i tenei "Whare nana nei te oha a« tatou tupuna i tukino. Koia hoki te take i turakina ai te mana Maori kite pooti mema Pakeha ;he wehi kei pootitia e te Maori i nga tangata kore hara ; kia noho tonu ai ko ratou hei hanga ture arai, kei kite te Maori i tona raru, kia ai he ki ma ratou, 'E kore e taea to mate, no te mea i mahia i runga i te ture' —ara, i a ratou a hanga ai hei ture kohuru. Katahi ka whakatuturutia e tenei "Whare taua mea kino hei ture ; e kore ano hoki tenei "Whare e pai kia tu he mema Maori kia rua te kau, kei tokomaha hei korero i nga mahi kino a etahi tangata ite motu nei." Na, ko enei korero katoa he kuare rawa, he tino wairangi rawa; kaore he tikanga ote moumou korero noa kite whakahoki i tena tu korero ware, pohehe noa. Engari e kitea ana i taua korero te ahua o te mahi ako teka i nga rMaori a nga tangata tautoko i te taha o Kerei, mo a ratou tikanga hoki kia taea eratou —he hunga ratou e whakaaro kore rawa ana kite tika. E waiho ana e ratou ki "Wi Pere hei akonga, ara hei rakau ma ratou ki o ratou ringa mau ai, kaore rawa tena e ngaro ana. Nga kupu whakapae i roto i taua reta, he pena tonu me nga kupu o mua iho a te hunga whakorekore e rangona auautia ana.e tatou. E- kore e tika te ki e wehi ana nga

' mema kei pooti nga Maori i nga mema Pakeha, no te mea i rite katoa te whakaae o te "Whare kia kotahi ano turanga mo nga iwi e rua i runga i te maid pooti. Eki ana tana reta ko te kaha o te Kawanatanga i rite kite raiona, ara kite whakaputa tikanga " e ora ai" te iwi Maori, engari kiliai i oti, a hei tenei tau e haere ake nei te matauria ai te ora mo te iwi Maori te mate ranei. E mea ana te kaituhi o tana reta, kite mea ka mau tonn nga ture kino ate tau e haere ake nei, me puta katoa mai nga mema Maori ki waho o taua Whare, a ma nga Maori ake ano e whakahaere i nga toenga o te motu nei, e mau ai ki a ratou te oneone. E mea ana ia kia tahuri nga tangata kite whakawa ite toenga o te whenua; i muri i teria ka whakahaere ai i nga ritenga e hua ai te taonga e whai-rawa ai, pera mete Pakeha. Koia ano ra, pai ana, rawe ana tera; engari kaore rawa e ngaro ana i a matou te tikanga. E tika ana kia whiwhi Karauna karaati te tangata mo tona oneone ; engari kei te " whakahaeretanga " o nga ritenga e -whai-rawa ai ratou (e ai ki ta taua reta), na kei reira me'tupato rawa nga tangata kuare o nga karaati kei pau o ratou wahi i etahi tangata mohio o ratou ano. Ehara hoki tena ite mahi hou i Turanga; e mohiotia ana hoki te pono o tenei kupu e te tokomaha. Tera atu etahi kupu pohehe o taua reta, otira hei »ha i korerotia ai ? Ko nga korero katoa o taua reta he mea ahu mai ite hunga tautoko i ' te mahi whakorekore ; he whakauauatangana ratou kia mau tonu ai to ratou mana e ngaro haere nei i roto i nga Maori. Eui ana matou, ko te aha te oranga i kitea enga Maori o Nepia i taua mahi whakorekore ? Me' ui ki a Karaitiana, he aha te oranga ki a ia i taua mahi ? Tera ranei. ia e ki mai, kua nui ake tona rawa, te haringa ranei o tona ngakau ? Me ui kite iwi Maori katoa o taua takiwa; akuanei ratou te ki mai ai he taniwha rawa taua mahi whakorekore, e riringi tonu ana i te moni ki roto ki tona waha hamama tonu, kaore hoki e hoki ake tetahi hikipene kotahi noa nei. Ko tenei kotahi tonu ta matou kupu ako ki a "Wi Pere, he kupu aroha—ara, kia Tupato.