Untitled

Waka Maori, Volume 12, Issue 21, 17 October 1876, Page 267

Ki a te Kai Tuhi o te Waka Maori. Houmai-i-tawhiti, Whare o te Komiti Hikiture. Maketu, Akuhata 10th, 1876. E Hoa, —Tena koe. Mau e uta ta matou panuitanga ki runga i to waka whakarei, te waka i haua nei i te wao nui o Taane Mahuta; te waka i rotfgo nei matou lie waka utanga no nga ki nunui, ririki. Kite kore he takotoranga mo ta matou ki i runga i to waka, whiua atu ki roto i nga huha o te taurapa o to waka, hei hoehoe atu mau ki nga wahi o te motu, ara, hei panui kia rongo nga iwi e rua e noho nei i runga i te motu. No te 5 o nga ra o Akuhata i turia ai te hui ki Maketu, rupeke ake nga tangata i kitea ki taua hui e 450; ko nga tane e 300, ko nga wahine 150. Ko te putake o taua hui he rapu i te huarahi ora mo nga iwi i te takiwa o te Arawa, i te nakahi kino nei i te waipiro. _ Ko Ngatipikiao i hapai nui i tana ki whakamutu i te kai waipiro, mete hari pounamu mai a ona tangata ki roto i nga whare, i te marae kainga ranei, i te takiwa ranei o Maketu, o te Eotoiti, me etahi wahi o Ngatipikiao. Is a, he panui tenei na te Komiti Hikiture o Kawatapuarangi kia rongo i nga Ture a te Komiti Hikiture i whakatakoto ai hei Ture mo Ngatipikiao, hei tino peehi rawa i te kai waipiro ki tona takiwa. Kite kitea te pounamu rama i roto i te whare, i te marae ranei o te kainga, i te takiwa ranei o Ngatipikiao, ka whainatia ia; ko te peehi mona, e 50 herengi. He haurangi ahua pai i kitea ki roto i te whare Paparakauhe a Ropihana, ki roto ranei i te marae o nga kainga, i te tawhao ranei, i te rori ranei, i te Eotoiti ranei, me etahi atu wahi o Ngatipikiao, ka whainatia ia; ko te peehi mona, .10 herengi. He haurangi kino, patu tangata, kanga kino ranei, wawahi whare ranei, ka whainatia ia; ko te peehi mona, ka tukua atu ki te Kai-whakawa tuturu mana e tuku atu kite kaiherehere, mana e tuku atu kite whare herehere. _ Na, mo nga whanaunga o waho i te takiwa o Ngatipikiao i haere mai kia kite i tona whanaunga, e hari pounamu rama ana mai, tangata ke rawa ranei, ka whainatia ia; ko te peehi mo tera tu tangata, e 20 herengi. Kua tatu taku Ture tohu mo toku tin ana, kua kore i tenei tupuna nui i a Kawatapuarangi te kai i te waipiro. Ko taku whakaputa tenei moku lcia puta ai au i taua kai nakahi kino nei i te waipiro;— Tukua ab&u, kauaka tama J E uwhiuwhia; tukua atu au Kia puta ki tua ki Tawh&ngawhanga. He putanga ariki no Rongo kite ata Tauira mai, e, a. Na, ka whakaea ahau i au i te kai hara nui nei i te waipiro, koia ra tena. Na, he kupu tenei naku na Kawatapuarangi kinga hapu o te Arawa, ara ki etahi o nga uri o Rangitihi. Aku teina aku tuakana, ira te unu o te Arawa, te waka o to tatou tupuna o Tama-te-Kapua, i unuhia ai i te korokoro o te Parata. Ka tu a Ngatoroibangi, ka mea i te unu o te Arawa:— Unuliia! unuhia! unuhia! Ko te pou tapu o te whare o te Rongomaiwhiti j Te "whakarangorta atu e koe ka toro ka Hika, Kite pou mua, kite pou roto, kite pou te wharaua. He Atua-rangi mamao, hekeheke iho i runga I o ara takikiwhara, te ara o Ngatoro j Te Arawa niho popo, nga huai te parata. Eke, eke, eke hohoro ; eke Tangaroa; Eke panuku, hui e, taiki, e. Aku tuakana aku teina, kua kite au i te mate mo o tatou uri i te nakahi kino nei i te waipiro. No taku kitenga, koia au i whakaputa ai i a au ; no taku kitenga, koia au i unu ai i a au kite unu o to tatou waka o te Arawa ; he mea kia taahi au i te kai kino

e poropititia nei e nga iwi o Aotearoa. Heoi ra taku kaaro iho 6 Dga Uri ° Ran^itihi ' titiro iho > wha " -\r "*4- a ,^S a^P^i ao ano tenei pito ote ki. Ko koe e JN gatipikiao kua ta,tu nei tau tikanga whakamutu i tau icai waipiro; koaau haapu (shop) rama ito takiwa me mutu rawa ena, a koutou haapu rama hokohoko. Ka puta nei nga Ture a te Komiti Hikiture i hanea nei mou, kaua e tohe, kia iigawari katoa; no te mea e kore etmo pai, e tino tika, ko te ki kau a te ngutu. .No reira ka whakatata enei ture, kua whakahuatia nei te mom, £3 10s. Tera hoki etahi iwi i Aotearoa kei te titiro whakahe ite waipiro. A, e taea te aha ? Te peehia ai taua kai e te titiro mohio, tika tonu a tera iwi, a tera iwi, mehemea e kitea ana. Ko taku ra tenei, ko ta te Komiti Hikiture. Taku tikanga peehi mo te waipiro ki toku takiwa, ki to Ngatipikiao, ka peehia te tangata kite utu in a pake te ngakau ote tangata ki nga ture, otira tera ano te wa e tino puta ai n»a tikanga me nga ture a te Komiti Hikiture, kia tino memeha atu ai taua kai arohirohi i te kanohi tangata. Na te Komiti Hikiture, ara na Pita. "Whaeetoroa, Wi Keepa. Tiweka Ka.witi, Nutana. "Waihi, Eeuini te Tikao, Hotene te Matetokoboa, Tominiko te Otene, Te Hera te Hikanui, Wi Peeetixi te "Whetu Taeiao, te Kai-tuhi o te Komiti. [Ta matou kupu kite Komiti Hikiture, me era atu iwi hoki e mahi pera ana me taua Komiti, —Kia I tupato koutou, kia ata hanga koutou kite whaina i te tangata, kei he koutou. Eki ana tatou ko nga Ture ate Kuini hei tikanga mo tatou. Na, eki ana j te ture a te Kuini kaua tetahi tangata e whakawa i tona ake mea—he tikanga nui tena na te ture. Ko nga Kooti Whakawa i whakaritea hei whakawa, hei whiu i nga hara kino ; hei whakaora hoki, hei whaka-whai-utu i te tangata e mate ana i te hara, i te mabi pewhea ranei a etahi tangata. Kaua rawa te tangata, te hapu, iwi ranei, e kape i ta te ture, kaua e whakarite tikanga whakaora mona, kaua hoki e rapu utu mo tona matenga i te hara o tera tangata, engari me rapu ke ia ki nga Kooti Whakawa hei whakaora. Kei waiho ma te tangata ake a ia ano e whakaora, kua he noa iho nga tikanga o te Ture, kua riro i te kaha Maorite tikanga. E pai ana ano kia whakatakototia etahi ture whakahaere mo nga tikanga iti o te kainga, me he mea ano ia e whakaae ana te katoa ki aua ture hei ture mo ratou. Engari e kore e pai kia poka noa nga runanga kite whaina ite tangata ke e naere atu ana ki to ratou kainga; e kore ano hoki e pai kia whainatia o ratou tangata ake ano o te kainga, kite kore e pai aua tangata ; kei mate ano hoki ite Ture te hunga e whaina ana. Inahoki, i Whanganui i tetahi rangi kua taha ake nei, i whainatia tefcahi tangata Maori e ona hoa Maori ano, murua ana ona hanga; katahi ka kawea e ia taua mea ki roto kite Kooti Whakawa, a whakaotia ana i reira kia utua kia rima pauna e te hunga nana ia i whaina. Heoi. Kai Tuhi Waka.~]