TE RU WHAKAHARAHARA KI MEXICO, AMERIKA.
E WHITTU TE KAU NGA TANGATA I MATE. Ko te kai tuhi korero mo tetahi nupepa i Niu laka e noho ana ki Gundalajara, Mexico, i roto i tona reta ki taua nupepa i tuhia i te 20 o nga ra o Pepuere, e whakaatu mai ana i te Ru nana i horo ai tetahi taone, i mate ai hoki nga tangata e whitu te kau : No te Paraire, te 11 o nga ra o Pepuere i waenganui o te 8 o te 9 o nga haora o te po, i rangona ai tetahi ru ite tino taone o Mexico, mete haruru hoki e haere ana i raro ite whenua. Ko te ahua o taua mea ano e riro atu ana te whenua i raro i o matou ■vraewae, whakaarohia ana hoki tera pea c hinga katoa nga tuanui o nga -\vhare. Kahore i tae kite ■wha meneti i muri mai, ka puta ano te ru, i rite ki to te tuatahi te kaha, engari ko te haruru i nui ke atu i
to te mea tuatahi, no konei i nui rawa ai te welii o nga tangata katoa. Ko nga wahi watea ote taone ki katoa i te tangata, ko te take i haere ai ki reira te whakaaro tera pea e kore nga whare e hinga ki aua wahi; ko te ahua o nga tangata i rite kite porangi, lie nui no ta ratou mataku. I mua tata atu 0 taua ru, ngaro katoa te rangi ite kapua mete nui hoki o te werawera, na tenei i kaha ai te wehi o nga tangata. Ko taua ru he mea nui rawa atu, ka inutu te ru ka ahua ngaruerue te whenua, ho lcoata meneti pea te roa e ru ana. Kaliore he ru o mua i rite ki enei te kaha ki taua taone ; marenganui kaore lie tangata i mate. Otira lie maha nga whare i pakaru, ara ko nga whare karakia me etahi atu. Mate ana te waewae o tetahi tangata i te kohata, he mea taka iiio 1 runga i tetahi whare karakia. Ko tetahi whare takaro, he mea nui, kahore i kino, ahakoa i kiia tera e hinga, he kino no te hanganga. E noho ana nga tangata tokomaha i roto i taua whare i te putanga mai ote ru, apa ana te wehi ki a ratou. Kaliore rawa nga tangata o taua taone i moe i taua po, heoi ta ratou he noho tupato, he mohio hoki na ratou tera e puta mai tetahi. Ao ake te ra ka tac mai nga korero o te waea e ki ana ko taua ru nei i tae rawa lei nga wahi mamao, ara ki Leon, he takivva kite taha Hawhiti, ki Chalchihuite i te taha ki raro, ki Zacoaleo ite taha kite marangai, kite moana nui ite taha ra to, pa ana te ru ki nga taone katoa o aua takiwa, ki etahi i kinoki etahi lie mea marie noaiho. Ko nga taone i mate nui ko era i tu tata ki tc maunga'ki Heporuko. Kotahi te kohatu nui i taka iho i te pari ite taha kite awa, mate rawa ana tetahi hoiho, ko tetahi tangata hoki i tu. Ko te taone i mate nui ko San Christobal, inahoki ko tenuinga o nga whare, horo katoa; a tera pea he maha nga tangata kei raro e takoto ana. Tae rawa ake kite 15 kite 1G o nga ra ote marama nei e whitu te kau nga tupapaku i kitea, he maha hoki nga tangata i wharangia, he mea tango ake i raro i nga whare pakaru. Heoi nga tangata tuturu o taua taone e SOO, na he mate nui rawa tenei, ara te whitu te kau o ratou. Ko te minita ote liahi pikopo tetahi o nga tupapaku, e kiia ana i hemo ia inanahi. Ka taea inaianei tc ki, ko taua taone kua kore, heoi nga mea e toe ana ko nga whare pakaru. Ko nga tangata i ora e noho ana i waho, i raro i nga rakau, he kore whare hei nohoanga mo ratou. I tuhi reta mai tetahi tangata i reira, e mea ana ia ko taua taone he mea whakatu kite awaawa ataahua nei e whiti atu ana i te taha whakararo o tenei takiwa, ko nga wai o tc awa nui tata tonu ki nga pakitara o nga whare, he kainga pai rawa atu. Ko nga kohatu o nga pari i tera taha o te awa ano e iri iho ana i te rangi te teitei. He noho marie ta matou, kahore i nui te mahi hokohoko, ko nga ru o mua ehara i te mea kino e wehi ai te tangata. No te 11 o nga ra i waenganui o te 8 o te 9 o nga haora o te ahiahi ka rangona te haruru nui e haere mai ana i raro i te whenua, ko te timatanga tenei o tetahi ru whakaharahara. Oho ake ana nga kararehe ;ka tangi nga kuri, omaoma haere ana nga hoiho, ko nga kau e takoto ana i te whenua ka maranga ake ka tu, ano te he whawhai ta ratou kite wuruhi e rere mai ana ki tekai i a ratou. No konei ka noho tupato katoa nga mea kite mate nui meake pa mai ki a ratou; taki taro kau iho kua puta mai ano te haruru, katahi ka timata te mate nui whakaharahara. Ahua rewarewa ana te whenua, timata mai i te whakarua ahu atu ki te tonga, ka mutu ka ahua haere kite rawliiti; ki taku whakaaro i rite kite paanga mai ote uira kite whenua. No muri mai ka puta he hau awhiowhio tino whakawehi rawa, muri iho ka kitea te ahua raruraru ote whenua. Ko ahau e haere ana i waho tonu o te taone, e ahu atu ana ki taku whare, na e rua
aku hingariga kite wlienua \te nui ote ru. No taku marangatanga ake ka rongo ahau kite tangi whakapouri i te ngakau, he horonga 110 nga whare, he aue 110 nga tangata e mate iho ana. Ngaro katoa te taone ite puehu, nui atu hoki te werawera. Ivatahi ahau ka oma haere kite wahi itu ai taku whare, tutaki ana i au nga tane me nga wahine, ko etahi o a ratou kakahu mahue atu; i ahua rite ratou kite porangi, ko etahi e karanga ana kite Atua kia whakaorangia ratou. Ahua wairangi noaiho ana taku ngakau i roto i au, he whakaaro naku tera ranei ahau e kite i toku whanau, notemea he nui no te aue o nga tangata o te taone, ka mohio ahau tera he urupa te nuinga o nga whare kua horo nei. No te taenga ki taku kainga ka kite atu ahau ko te whare kua pakaru me nga mea katoa o reira, heoi ka noho ahau kite karanga kia mohio ai ahau tera ranei he tangata e ora ana i raro, otira kahore he kupu whakahoki mai. Katahi ahau ka haere ki tetahi wahi o te taone kimi haere ai , kaore i roa ka 'kitea. Marenganui i haere ratou kia kite i etahi o a ratou hoa pakeha i taua ahiahi, mei kore kua tanumia iho ratou i roto i te whare. Ka mutu te ru ka timataria te mahi kimi i nga hoa me nga whanaunga o nga tangata ora; otira e kore e mohiotia inaianei e hia ranei nga tangata i mate, te take he tokomaha no nga tangata i oma atu kite ngaherehere, tetahi ,he pouri no te ahiahi hei kimihanga i nga tupapaku. E toru te kau ma whitu nga mea kua kitea i tenei wa, tera atu ano etahi. ELiia tae mai te rongo i Ahuakatarana e mea ana, i mua tata atu o te ru, i ngaro katoa a runga o te maunga o Keporuko i te kapaua whero, rangona ana hoki te haruru ote whenua i tata atu ki reira. Ite 10 o nga haora o te po ka puta mai he ua onetea (he onepu na te puia i poi ake kite rangi, te hokinga iho ka penei mete ua nei te ahua), e rima meneti pea te roa ote rerenga iho. Ite 15 meneti i muri mai o te waru o nga haora o te ata inanahi ka kitea atu e kainga ana taua maunga e te ahi kua puta tonu ake ki runga.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/WAKAM18750608.2.13
Bibliographic details
Waka Maori, Volume 11, Issue 11, 8 June 1875, Page 124
Word Count
1,404TE RU WHAKAHARAHARA KI MEXICO, AMERIKA. Waka Maori, Volume 11, Issue 11, 8 June 1875, Page 124
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.
Log in