Ko nga korero a Paora Potangaroa.

Puke ki Hikurangi, Issue 12, 31 January 1912, Page 3

Ko nga korero a Paora Potangaroa.

[Ko te roanga atu.]

MAEHE, 18th, 1881.

Paora Potangaroa:— Ka mea, E te iwi whakaronga mai, i te mea kihai i taea e koutou te whakamaori te tikanga o te haki e rere nei, He Merekara, he mea mahi na oka ringaringa, ka whakamaoritia e au tona tikanga o tenei haki. Te h aki nei, ko te motu nei, kua riro te mana i te pakeha, ko te waahi pango, he taua no te motu nei, nga tohu kotingotingo, ko te mana tena o nga motu katoa o te ao. Te waahi i te puru nei, ko te waahi tena i riro i te mana o te Pakeha, te ma i nga parani nei, kei a taua ano, erigari e tango ana nga parani nei kia riro 1 a ia, ko etahi o nga parani nei, ko te tohu o nga Hurai i te putanga mai o te Atua kia ratau. Te korowai nei, he tohu tena nou no te tangata Maori, taihoa ka haere atu te korowai i te pito ra ka tanumia nga tongitongi nei, ka mau ana ko te koti ra. Notemea, kotahi o nga waewae o te Atua kei Ingarangi, kotahi kei Aotearoa nei. Taku kupu e te iwi, me whakatika atu 0 tatau hoa kite waahi i whakaritea e te Atua, mo ratau, kite Kore a te Kuini e pai, ka whiti mai nga waewae o te Atua, ka tu rurua ona waewae ki runga i Aotearoa nei, puta noa te "Waipounamu. Ko nga mahi a nga Jiinita kei te tarewa noa i runga 1 te motu nei,ko. nga mahi Kawanatanga kei te haere mai i te whenua, ano he poaka e tuki ana i te whenua, ko ahau e korero atu nei Kia koutou, e korero Atua ana ahau, kua mutu te wa e kitea atinanatio ai te Atua, i mua i nga wa. o nga Poropiti tae mai kia Te Karaiti, e korero nei hoki tatau inaianei. j MAEHE, 21st, 1881. Paora Potangaroa, ka mea:—

Wbakaroßgo mai e te iwi, kaore au i te Poropiti, engari he reo shau no te Matua kite Tamaiti, ka haere ahau i te reo o te Matua ki te Tamaiti, ko ia kei muri i ai au. E te iwi whakarongo mai, tenei tau te 1881 ko te tau o te "Whanuitanga". Te tau 1882, ko te ra o te "Kopinga". Te tau 1883, ko te tau tena o te "Honore". E te iwi ka patai au kite Kiingi mehemea kei a wai te he o te motu nei, kite ki mai te Kiingi kei a ia te he o te motu nei, ko ahau tona hoa, kite ki mai te Kiingi, kei te Kawanatanga te be o te motu nei, ka kauria e au te moana whanui e lakoto xnai nei, ara, ko taku '-.an tenei e te iwi, be wairua to in Atua, he wairua toku, ma te Paremata nui 0 Ingarangi matau e wbakawa, tenei aku Kiingitanga Tangobia, Matauranga Tangohia, Poropiti e Whakamulaa. APEEIEA, 4th, 1881. i Paora Potangaroa:—Me wha- j katu be kobatu hei wbakamaha-1 ratanga ki nga wbakatipuranga e j haere ake nei, kua whakapukina j ake nei e Heremaia Tamaibotua, j 1 te 2-i o nga ra o Maehe. ! APERIRA, 6tb, 1881. ! Paor<s' Potangaroa:—Kia ma o! koutou tinana, kia marama ai o | koutou wairua. Ka whakahari j te Atua i te hinengaro pouri. ka I whakapuakina e abau te kupu j Atua, kua tata nei kite wbenua, I kua oti tena, kua whakapuakina : e abau i enei ra kua hori ake nei. j Taihoa ka tae mai nga kobatu j o nga motu nei. ' Ka whakapua- j kina e ahau tetahi kupu o tenei ra, hei tiaki ma koutou i enei ra e toe mai nei. Kua tatu kia koutou te Atua, kua waiho atu e abau kia koutou, ka neke mai abau be wahi ke titiro atu ai, ki te he te tangata ka waiho koutou hei hoa'riri ki a ahau, me nga tangata o te motu nei. Kua tukua e au ta koutou panui kite moana, kite hoki mai taua panui, ka wbakahokia e au nga moni a te Kuini Wikitoria i hokona ai te motu nei. Ko ratau e noho nei, ka hinga noa atu i te wiwi, i te wawa i te mania, i te hinga noa ibo, ko reira nga iwi popo ai. Ka koa koe e Haimona Parahona. e hara i te kikokiko, i te toto nana tenei i hura kia koe, engari ne toku Matua i te rangi. Ko koe a Pita ka hanga e au taku Haahi ki runga ki tenei kamaka, e kore e taea e ngakuaha o te reinga. Ka hoatu e ahau ki a koe nga ki o te r&ngatiratanga o te rangi, ko au e here ai i te whenua, e herea ano-i te rangi, ko au e wewete ai i .'te whenua, e wetekia ano i te rangi. E te iwi ko koutou a Pita, he 'ra hari tenei, he ra'koa no tatau, e hari ana hoki ia i te wahi nga-

ro. Whakarongo u:ai e te iwi, kua tuturu ta kontou e tu mai nei, © kore e taea te whakakorikori, kua putake, krta whai pakiaka, e tu nei te kobatu. Kite pa-mai he mamaetanga kite tangata haere atu kite kobatu ra ui atu ai, ki 1 te hiahia koe ki to niatauranga maana e boir.ai he matauranga kia koe. APERIRA, «»th, 1881. Paora Potangaroa:—Te kupa tiiatahi ake maku ko te whaka-! matautauranga a te Aiua i,te tangata, bei konei he korero maku kia koutou. E tika ana tera kupu, ko te iuatahi tenei o toku matauranga ko te whare e tu nei, ko te ra tenei. I kitea e abau he tfinira, i tirohr eahau ki ternahi a Rakaihikuroa, e kopikopiko nei tenei kaumatua kia Potatau, tae noa kia Tawbiao katahi ka tango hia e au, e tenei tangata kore j matauranga kite waiata kite; korero. Kaati maku e ki atu te | tuatabitanga mai kia au o te ma-! tauranga. "Ka tae mai a Rangi-: o-rua, ka kitea atu e au i te taba : o te matao, tu tonu au ki runga,! uru ton a au i taku rakau kite j matao, "wetea i te piri, wetea i te; hara, we tea i taku whakatohara- j tanga ki nga tangata o mua." j E toru iau ka pahure ake nei,; ara, i te tau 1878, ka tae au kite: Awapuni, ka patai a te Kere ki; a au. "E whia takiwa ka taea te! Atua" ka utua e au "e wbitu" Te Kere, Patai; —"E %vhia nga* poka-torere o te ao?" ka utua e! au, "Ivotahi ano." I Te Kere. patai:—"Kei wheakei j raro ranei"'?Ka utua e au "meho : iiica kr-i raro, kua wera te whe- i nua, kia au kei te pito o te ao j nei." Te Kere, patai:—'''No-,'wai tena wahi?" Ka utua e au, "Tuatahi no te Matua,, tuarua no te Tama-1 . | I konei ka puta katoa te hui ki i wahu o te whare, ka miiu hoki | nga patai a te Kere. j Ko tenei kupu aku, kotahi te- j tahi baabi kei te haere mai mo tatau, kei te moana ranei, ka puta tonu ake ranei i konei. Tuarua: —Me' haere mai nga haahi ki roto i tenei whare. E toe ana te wa e tae mai ai te whakapono mo taua mo te Maori. E torn aku kupu, tuatahi: —ko ta Atuatanga. Tuarua: —ko te Mana. Tuatoru: —ko tewhenua kaati tena. Taku kupu kite tamaiti a te Whiti Poropiti. E hoa nawai i ki kei a koe te Akerama? .Ko taku kupu tenei, kahore, kei au ke te Akerama, - tl.) ko Wairau, (2.) ko Pouawha, (3.) ko Maiki (kei Poneke,) E Te Whiti, era hoki te inota nei e pakaru kno he moana, ka kaukau nga iwi i runga i te "wai,' I te ata ka puta mai te werawera, i te ahiahi ko

te m&iamd me nga whetu e ata haere ana. ' APERIRA; 11th, 1881. Paora Potangaroa:—E rua aku kupu i korero ai ahau ki riga iwi nei, kotahi i tera waahi,. kotahi i konei, e rua mo te motu katoa, puta noa te Waipounamu, ena kupu, he kupu tuturu naku mo tenei iiui. Ko te Ratapu te mea nana aku kupu i whakahe, Hera. Ata titiro atu kite kupu a Pita titiro atu boki kite kupu a Iraia. Kei whea te whakaatu o te Ratapu, kei te whea Paipera e takoto ana? "Whakarongo mai, ko te tua-ono o nga ra, ko te ra tera i pukai ai ana mea i mahia ai e ia, i roto i nga ra e rima, ka waiho eia ki tona aroaro- Ko te whitu o nga ra, he ra arohano te Atua, ki nga mea i hangae ia, 110 te taenga mai ki nga Tau-iwi, ka waiho te ra whitu hei Ratapu, bei ra Honore, ko te tikanga o taua ra, he ra Honore, he ra Koa, he ra Iriiringa, he ra Hakari, koia tatau e Hakari nei, e waiho nei hei ra nui ma tatau. ArEEIRA, 12th, 1881. Paora Pctangaroa:—E nga iwi aril mai ia au, whakapotoa te matauranga kite whenua whakuroaia kite rangi. Ko nga kupu enei a Paora Po-1 tangaroa i mau i nga tuhituhita-! nga o taua hui. ' ! Ko nga kupu i mau i a au ite wa i Kawaia ai te whare, ko te tono a toku Matua he mokopuna niana ia maua ko toku tuakana, kt:i reira auo nga Jcorero, i hapai kia Puhara raua ko tona wahine. NGA MAHI KAL Ko nga tohutohu rao te raahi 0 te kai o te inoana, o te wai Maori, o te ngahere, o te kai e tiria ana kite whenua, kei nga t«kunga e uiohio ana aua inahi. Tae noa ki nga huarahi mo n»a tangata e pangia ana e te mate, me .ina, rongo. Ko te wa tika tenei e korero ai koutou i nga kupu i waiho i tenei, i tenei, o koutou. Ko tetahi kupu a te Potangaroa i korero ai kei Matanehunehu te Asua, kite haere te tangata kia manawanui, ka puta mai nga tohu kaua e wehi, me haere tonu kite kore te tangata e mapawanui, e kore e kite, ko tenei kupu 1 haeretia e matau me etahi atu, i te 12 o nga ra o Noema 1887 kia kite matau.