Untitled

Pihoihoi Mokemoke i Runga i te Tuanui, Issue 2, 10 February 1863, Page 5

No te tahi o nga ra o Hanuere, ka haere a Te Kawana ratou ko ona hoa ki Waikato ko Te Waiti, ko Hone Ropiha, ko Matene. Ite 9 o nga haora ka haere atu i Akarana ka tao ki Pokeno, ka tonoa tetahi tangata hei tiki waka ite Kohekohe. Ite atatu ka u mai te waka, ka tahi ka hoe, ka u kite Kohekohe, ka tahi ka kai, ka mutu te kai, ka hoe, po noa ka u ki Paetai ite po. Ka ao te ra ite ata ka buihui mai nga tangata kia kite ia Kawana. Ka haere atu a Kawana ka whakatika ratou nga tangata maori, ka maunu nga potac kia Te Kawana:— Kei runga ko Te Kanawa ka karanga: Haere mai e Kawana, haere mai, homai te pai, homai te aroha. S hoa ete Kawana, kia rongo.mai kce, heoi ano taku ko te pai, ko te aroha. Kei runga ko te Wharepu: Haere mai c Kawana, haere mai ki "Waikato ; rcrc! taku kupu ra ki a koe, kotahi ano ko toku painga iho ano i mua i te waihotanga iho ano e koe, tac r.oa mai ki naiauei: e pai tonu nei ahau, kaore ano he kino maku. Ka mihi atu aTe Kawana ki tc iwi katoa, ka mea: Tena koutou ete nvi, tena koutou, i tcra tacnga mai oku he pai anakc taku mahi kia koutou ki nga iwi o Waikato, a, ko tenei. he pera ano taku e haere nci ahau. Ka patai a Tipene: E Kawana, he aha te tikanga oto haere mai ki .roto o "Waikato ? Tc Kawana: He pai, he aroha noku kite iwi katoa, kite iti, ki tc rahi ; koia ahau i haere mai ai kia kite ia koutou. Tipene • Haere ra ki roto o "Waikato haere ai, kia kite lioki koe i nga tangata katoa o Waikato. Ka lain matou ka hoe. Ko tc "Kawana ka haere ki uta i runga ite hoiho. Ka eke a Kawana i te hoiho l<a maunu nga potae o tc iwi katoa, hipi-hipi-hitrclia ana e ratou aTc Kawana, he mihi na ratou ki a ia. Ka tac ki Taupiri kite whare oTc Ahiwcra, ka noho kite tins. Ka mutu tc tma, ka tahi ka haere ki Ngaruawahia, ka tae ki te awa o Horotiu, ka whiti atu itc waka ka uki uta; ka tahi a Kawana ka haere, ka tae ki to taha o tc kara, haere touu, te taha o te whare, haere tonu, ka tae kite urupa o Potatau, ka tu aTe Kawana i reira, ka mihi ki tona urupa. Kaore ano i mohio noa nga tangata, ko te Kawana; e toru nga meneti i tu ai a Kawana ite urupa, ka tahi ka haere atu nga tangata kite titiro, ka tahi ka kitca a Kawana, ka karanga, "Ko Te Kawana! Ko tc Kawana!! Tahurihuri kau ana a Ngatimahuta, ara nga tangata tiaki o Ngaruawahia.- heoi ka tangi mai ratou kia Kawana ka mihi atu hoki a Kawana ki a ratou, a huihui ana nga tangata katoa o rcira,. uhuagatia ana a Kawana e ratou. Ka mea atu a Kawana, e hari ana ahau moku e tangihia nei e koutou, tena koutou, nga kanohi o Potatau. Ka hoki inai a Kawana ki Taupiri kite whare aTe Ahiwcra, ka noho matou i reira, te 4 o nga ra i noho ai matou, no tc wiki ka pate mate o Te Kawana i haere ki raro i te pititi moc ai i te awatea. No te Weuerci katae mai aNgatihauaki Ngaruawahia, katuhituhiamai te rota a T" Puca, a Patara, a Tamchana Te Waharoa kia Kawana kia haere atu ki Ngaruawahia, hei reira kite ai a Kawana i a Tamchana, mo Tamehana hoki kite ai i a Kawana. Ka mea a Kawana:

Me bacre mai a Tamchana ki konei maua korero ai, no te mea e mate ana hoki ahau, tetahi no ratou ano tonci kainga, mc tiki, ratou kia haere mai ki konei korero ai, ka tahi ka tikina kia haere inai ki Taupiri. Ka tae te kai tiki ka whakaae mai a Tamehana, mete iwi katoa. No te Tatei ka turia tc korero, ka haere a Kawana kia kite i' a Tamehana, mete iwi katoa, ka tata kia ratou,'ka maunu nga potae o te iwi katoa, me to Te Kawana; me tc mihi a-tu o Kawana kia ratou, mc te mihi mai hoki o ratou kia Kawana. Ko nga mihi enei. Haere mai e Kawana ki roto o Waikato. Te Kawana: Tena koutou e aku tamariki, tena koutou. llaerc mai. e Kawana koutou ko o hoa Ite mate. Te Kawana,: Tena koutou ete whanau. o aku tatnanki, ♦cua koutou. I a Kawana ano e haere atu ana kia ratou ka haere atu a Tamchana ki ala Ka hariru a Kawana raua ko Tamehana ka arahina ki runga kite hea noho ai a Kawana Kihai roa. Kci runga ko Taati Te "Warn: Haere mai e Kawana, haere mai. He patai tenci naku ki u koe He alia tc take oto haercnga mai ki "iVaikato? Te Kawana He pai, he aroha. Taati. Ko tehea aroha ? Te Kawana: Ko toku aroha kia koutou ki nga iwi katoa ote motu nei. Taati • E Kawana, kaorc ano matou i mohio noa ki tc mutunga o te pai, me to aroha, ongari kia whakaactia mai c koc toku king:, ka tahi matou ka mohio he pai, he archa. Ko tenci whakaactia mai taku kingi. Te Kawana - Ete whanau kia rongo mai koutou; kotahi tc kotiro nohinohi i haere mai i Rangitikei kj Turaki na, ka tae ki Wangachu ka tutaki ki tc tangata, ka kite te tangata ite kotiro ra ka turakina kite whenua, he mahi kino tenci, he kohuru. Taati E Kawana, ko ta matou ritenga tenei ko tc kingi, kia whakaactia mai e koc to matou kingi, no te mea ko ta matou tenei i pai ai ko ta te iwi katoa, ko reira matou mohio aivki to pai, kite aroha. Te Kawana: E tama ma, kia rongo mai koutou, mchemea kaTongo nga iwi katoa o to ao, tera e nui te anuanu kia koutou mo to koutou mahi kino, titiro koutou ki tenei kotiro nohinohi i turakina nei ete tangata nui kite whenua, he kohuru tana \te koiiro. Kei runga ko Tamehana Te "Waharoa: Hncrc mai c K.av.;- ; ;s, I-:.-, kite r.rv matou i a koe, kia kite koe ia matou. Kaere mai ki "Waikato, kia ri-:; : v- ::mi koc e bar.-, i te mea no muri i a koe nei'i-timataai tekorcrorero mo tonci ki:v;i ir.o hiuifnu, k:a whakaturia a Potatau hei kingi, kahore no mua ano, nouano i konei. ]•:>, •:;:::«■:i te korcrorero, icetc take he mau tonu no nga kino i Te Kawana tuatahi, To fva'vu!::- ■ ,tT-.r-ua, Tc Kawana tuatoru, Te Kawana tuawha, mau tonu nga kino nga v.L-.kau-re o to o.kchu ki tc Maori ote Maori kite Pakeha. Ko nga kino hoki tenei, ko te hcke ite wiii\;ua, ko nga kohuru, ko te tahac, no te mea c puta mai ana i tc hoko whenua nga he katoa, mc te toto, koia matou i ki ai kia whakaturia a Potatau hei kingi, hei pupuri i Nui Then.:, koi i korerolia auu na e Taati kia whakaaetia mai e koe to matou kingi. Me whakaac mai e koe te kins 1 ". Tc Kawana :Ma koutou e titiro kite mea ka ki koutou e hara i a koutou taua he, na koutou ano, inahoki i taea ano taua tangata e nga Pirihimana, a tangolua ana e a koutou hoa, na koutou taua he Tamehana: Ehara » a matou, e kino ana matou ki ena mahi kino. Te Kawana: Tena, titiro kite mea ka tupu tetahi rakau pititi aka hua, ka whakia e ahau tetahi hua i te matamata o tetahi o nga manga o taua rakau, a he pititi kaw.% raku i whawhaki ai e tika ano ranei tc kupu mai ote putake o taua rakau ki au U E hara i aia i kawa ai taua pititi i whakia ra e ahau"': ma nga mahi e puta ana i a koutou tikanga La tnohiotia ai tc kino o ta koutou mahi. Tamehana E Kawana, ko ta matou hoki tenei, kia whakaaetia mai ekoe te kingi, n<> te mea c nobo pai ana matou kaore ano he kino i kitca iho ki roto o Yvaikato, no nga ra anc >a Kawana pukuriri, ka kino matou rokohanga mai e koc e kino ana, ka tae mai koe ka tab: tatou ka noho pai, koia ahau i mea ai na Te KiDgitanga nei matou i noho pai ai. .

Te Kawana: E tama ma, e aku tamariki, kaore ano ahau i tino marama noa ki a koutou korero, kia rongo mai koutou, he kupu nui tenei naku kia koutou, i haere mai ahau kia whakatakotoria he pai mo tatou mo te iti, mo te rahi, mo te rawakore, rao nga mea whai rawa, koia tenei maku e korero atu :—Ko te hoko whenua, me mutu, ko te rcti me whakaae, mehemea ka pai ano te tangata kite toko i tona whenua, e pai ana. E kore ahau e pai kia whakahengia ta te tangata kotahi e te mano, mehemea nona ake tana whenua, a ko nga whenua ate tokomaha, ma te iwi c korero era. Ko te reti, kitemea ka hiahia te tangata kite reti, me pera ano; ko nga mea enei e tupu haere ai he pai kite motu nei, ki nga tangata katoa, me mahi pai tatou. Ko taku tenei kia whakatakotoria he pai mo tatou no te mea ko te pai anake te mea e whai rawa ai nga tangata ote motu nei. Ko nga mea nei e whai rawa ai tatou ite kakahu i nga mea katoa. He aha te pai kia noho mangere nga tangata o te motu nei ? Tamehana: E Kawana, kaore ano matou i mohio noa ka ora tatou ka pai tatou ; mehemea e pai ana koe ki ta matou i pai ai, ara, kite kingi, katahi au ka mohio atu ka ora tatou, rerel maku e korero atu ki a koe, ko te tuatahi o nga kino, kei raro; te tuarua, kei Poneke; te tuatoru. kei Whaingaroa; te tuawha, kei Taranaki; te tuarima, ko Rawiri; le tuaono ko Te Whaitcre; te tuawhitu, ko "Waitara; ko nga mea enci.e ki nei ahau kaore ano tatou i era noa, mei kore te kingi ko roto o Waikato te whawhai ekore e rokohanga mai e koe, koia ahau e Kawana i mea ai kia ata mahi. Te Kawana: E Tamehana, he kupu nui tenei naku ki a koe kua rongo ahau kei toil ringaringa a Waitara e pupuri ana. Kua mohio pu ahau kei a koe te take i pakeke ai. Kua tae atu aku reta kia korua ko Te Eangitake kia whakawakia a Waitara, kaore korua 1 pai. He aha te take i pakeke ai koutou ? Tamehana: Maku e korero atu ki a koe, no te ra ote whawhai a Kawana pukuriri raua ko te Rangitake no te matenga o nga pakeha me nga maori katahi ahau ka tonoa e Te Pihopa, e Matenga, e Manihera, eTe Ahiwera, eTe Para Ida haere kite houhou ite rongo. Ka tae ahau ki "Waitara ka tuhituhi atu ahau ki Parete kia haere atu nga hoia e noho ana i "Waitara kite taone, kia waiho Waitara kia takoto ana". Ka rongo a Kawana pukuriri, ka tonoa mai ko Te Makarini, ko Hone Eopiha, ko Hohepa, ko Mangonui, ka tae mai ki Waitara kua mau te rongo. Ka mea atu ahau kia Te Makarini: E hoa whakahokia atu o hoia kite taone ki runga ki tona pihi, me waiho a Waitara kia takoto aria. Ko ta Makarini tenei: me hoki Waikato. Ko Tamehana: ae, ka hoki matou apopo. Hoki mai ana matou, noho tonu nga hoia, tu tonu nga teneti. 2To reira ka tukua mai a Waitara ki au eTe Rangitake he tika ano kei au a Waitara; iuaianei kua hoki iau a AVaitara kia Te Eangitake; kaore he ritenga iau mo Waitara. Te Kawana: E te whanau, whakarongo mai, he kupu nui tenei -naku kia rongo mai koutou, mete ao katoa, rcre! ko te kupu nei tenei, mehemea e whakawakia tikatia ana a Waitara, a ka kitca c te whakawa a Wiremu Kingi a Waitara, lea hoki ano kia Wircmu Kingi mate noa ia, ka tupu ko ana tamariki mate noa, ka tupu ko ana mokopuna, hei kainga tuturu mo ana uri ake tonu atu, ko aku korero enei mo Waitara: mo Tataraimaka tenei. he aha te take i pai Yd Tataraimaka a Taranaki, a IS'gatiruanui ? no te mea kua hokona e au a reira, kei toku ringaringa a Tataraimaka, e kore au e pai kia purutia e ratou taku pihi, ka pakeke au. Tamehana • E Kawana, ko nga pihi katoa o Waitara i haere ai nga hoia mo Te Kuini anake, ko te take tenei a ISTgatiruanui, a Taranaki i mea ai ko nga wahi i haere ai nga waewae o Taranaki o Ngatiruanui ko Waireka ko Tataraimaka inona tera wahi. Te Kawana: Kia rongo mai koutou, lea pakeke ahau ki Tataraimaka, kia hoki ahau ki Akarana, ka eke au kite tuna ka tae ki reira ka noho ahau ki reira, tena ka haere ake ano ranei Waikato la reira kite haumi i-a ratou tera, ranci Waikato e haere ake ki Taranaki ki te haumi iau ? E tama ma, ka he koutou, no te mea kei toku ringaringa c pupuru ana a •. "oaraimaka, ka kaha toku ringaringa kite pupuru. Tamehana: E Kawana, taihoa koe e haere, kia haere hoki ahau kite titiro, purutia te ron e mahia mai na koe. Whakamutua te mahi, mete tima waiho atu, kaua e tapoko

tnto k- Waikato, wliakamurua l.i taua whakatete kia taua, cngari me mahi taua i te pn • purutia ra o tenet tau hei mahinga ma taua, ko koe ki tc mahi ritenga mo teaa taha, :.-■ au ki tc main mo tcna taha ara mo to taha kingi. purutia nga ra kei hohoro mai to riH. L.; roa ai to mahinga i te pai mo tcna taha, kia mahi hoki ahau i te pai mo tenci taha. Tc Kawana E tama ma, kaorc ano i ata marama noa nga korero ki au, ter.o: tu'-:v. ritenga ka korerolia atu kia koutou, kite pai koutou kia whiriwhina mai nga rangatir.* ■:• n#i runan-a ki au.mehacre ki Akaranakia tutaki ki taku. runanga., kia noho tahite runaii.v i-v;on kite runanga pakcha, ma tc runauga pakcha raua ko te runanga raaori e titirc ;. }ik.i. '.«■ m\ ie paiAe kino, ota koutou rireuga, a kite rite ite runanga pakeha rauako u rwuan-M maori to pai rauci tc kino ranei, ki tc kitca e nga runanga te tika. ma ratou c ka»-.v .-..ai kTau. maku c whakamana. Ko tona ritenga tenei ota koutou mahi c mahi nei koutou "'.i uii:i runanga kia kitea nga ahua, ka tahi ka tika. Eki ana Tamehana kia whakaac'i;-.-.[\i cau te kingi. E tama ma, whakavongo mai, lie mea iti koia tcna mahi kia kiia U- ra kotahi otTtonu atu '•> Whakarongo mai ra koutou, ekore e oti i tc ra kotahi, i te wiki l.otalu. i te marama kotahi. i te tau kotahi. erangi kia toru tau, kia tekau tau, ka oti teaa mea, me runanga e nga iwi katoa, ka oti ranei, e kore ranei. Taiiv-haua He aha lanci te he o taku mahi? Erangi koe e mohio ana, kua taiawhio to mr.iii v.e: i a koe, kia kite koe i o tangata, kite hoatu hoki i etahi moniina o tangata, hei ami atu i nga tangata o tc motu nei ki a koe, kia polo -nga tangata katoa ki a koe, katahi pea ici.e hi tahuri'"mai ko matou, koia ahau i mciai kiaroa o taua rahci mahinga ma taua. kali te'whakaohooho mai o to rori i te la, metetima; na temoni i tahuri ai tc tangata ki a. koe. To Kawana- E Tamehana, kia rongo mai koe, ehara inaianei toku atawhai no mua. rere ! tcna iaiia kia korero atu ahau ki a koe, nawai nga mira, nga lioiho. nga parau, nga kata, ii"a kura i Kangiaowhia ? e mea ana ahau—naku. Naku a liori Te \Varu, me Taati. rangatira katoa r kite ai i te moni, i te taongn, ai mea mai na koe na te moni ka pai maiai-tc tangata ki au, tcna, he alia i tahuri ke ai ena tangata kua kai na i aku moui Y kei to'mahi tahi mai koia ki au ena tangata o "Waikato kua pau atu na aku moni kia ratou r E tama, no mua iho ano toku atawhai taea noatia naianei. E kore e mutu ka mau tonu toku ar'oha me toku atawhai ki aku tamariki. Kia rongo mai koe kei au tc papa, he aha te pai mo tc tangata kia mahi noa iho ? kahore kia mahi tika kia ora ai 1a lei te mahi 1 tana mahi. Ekore e mutu taku mahi mo tenei motu, ka mau tonu toku atawhai. Ka mutu i konei te Hui aka hoki a Kawana kite whare ka faintia etc mineugr. N<*a kai o Ngaruawahia i tukua mai ma Te Kawana, he poaka, he riwai, he rohi, he pipipi ; he parcra, he hcihei. I tc po ka mine nga tangata ki Ngaruawahia, "ka mea te hui Ida tonoa a Kawana kia haerc ki roto o Waikato, a tae rawa mai ngapukapuka a Tamehana ma, kite kainga oTe Ahiwera, kua hoe a Kawana, a whaia ana c ; te kai kawe, mau rawa atu te waka o Kawana i Pactai,no te nui o te mate o Kawana taua tono o Waikato te mana ai i reira, amua ako to pono ai. Na JOHN WHITE, Na. HONE EOPIHA.