He Reta Maori.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume I, Issue 18, 16 December 1861, Page 16

He Reta Maori.

Wakatane, Mei 10, 1861. E hoa, e te Kawana,— Kua tae mai tau karere o te tahi o nga ra o Maehe. Na, kia rongo mai koe ki taku karanga mo laua Manuhiri Tuarangi; "Haere mai, ete Manuhiri Tuarangi. Kabore he kai ole kainga, kei tawhili te kai man. Haere mai." Haere mai e nga whakaaro, nga whakaaro a era maunga haniii; haere mai kia kite koe i tenei waka, i a le Mataatua. Tenei, lenei waka kei le wharau, kei roto i te whare e lakoto ana: lenei ano nga kai liaki o tenei waka le uwhi ana ki 4e toetoe kei luturulia, kei puhia e le hau, kei pakaru le waka. fleoi ena kupu. Na le runanga, 0 Wepifia Apanui.

Rotoili, Hune29, 4861. Haere ra e laku reta ki a Kawana,— E koro, lena koe. Whakarongo mai koe ki laku whakaaro. 1 nana, e kuare ana rnatou; no te whitinga ole ra, katahi maiou ka mahana, ara, ka mobio kite tikanga o lena kupu ote mahana. E koro, kia rongo mai koe, e kore e penaiia le tikanga o a rnatou whenua me VVaiiara, e kore taua whenua e waibo hei tauira mo o rnatou wbenua, la le mea ko te tikanga o Waitara he tikanga be: ko te he tenei ki laku whakaaro, ko le whenua kua riro alu i a koe, ko te moni kua riro atu i le Kangalira o te whenua, muri ibo boki aiu ana ano kite tiki alu i taua whenua kua riro ke aiu na hoki i a koe, na kua mate te Pakeha raua ko le Maori. Ko taku he lenei e kite ai, ara, e mea ana te kupu a Paora ki le hunga o Roma, "Te utu hoki o te kino, he mate: ko la le Alua ia e homai ai he oranga tonulanga, i roto i a Karaiti Ihu i lo latou Ariki." Heoi, e boa, ki taku, kaore lena hanga le tangata i whakaaro ko te ora tana e pai ai, engari ko te mate tana e pai ai, ara kua mate, kua rile ano ki le kupu a Paora. Ki laku whakaaro, na te Atua i homai nga mohiolanga i homai kite ao. He aha rale tangaia ka takahi ai i nga lure a le Alua? Heoi ena. Ko te putake o lenei male na le Maori. E koro, mehemea ka tae atu enei korcro ki a koe, kite kite ibo koe e lika ana, hoatu kia perehitia, kia rongo ai oku boa tangata Maori i ena whakaaro. Heoi ano. Na Hapeta Te liukau, Kai-whakaako o Mourea, Te Rotoiti.

Hauraki, Hurae 11,1861. E boa, e te fcawana,— Tena koe. He korero tenei. ia rongo mai koe. No te 9 o nga ra o Hurae tetahi bakari ki Kawaeraoga, na nga Pakeha o konei o Uauraki, na Hone Pirihitere, na Hare Pirihitere. Ko te take i bakari ai, be haerenga no raua i tenei wbenua i Kawaeranga. Huihui ana nga tangata kite kai, ko nga tangata enei, 300 (e toru rau tangata). Ka whakatika ko Riwai, ka taki, ka karanga, ka mea, "Haere mai, e Taraia." He karanga lonu i a Taraia. Ka mutu, ka whakatika ko Taraia, ka mea, " Ekore e mahue i ahau toku matua a te Kawana, ara, te Pakeha; ekore ahau e wbakarongo. ki nga kupu a nga tangata korero horihori. Ko taku kupu tenei ki a koutou, Kuini, Kuini. E boa ma, tahuri mai ki to tatou mama kite Pakeha." Ka mutu, ka wbal;a< tika ko Te Hotereni Taipari, ka mea, " Ko ahau ko Taraia, ka karanga nei ahau, Kuini; Kuini. Kei whaaarongo tatou ki enei korero e rongo nei tatou, engari waiho i rttnga i tenei kupu, Kuini, Kuini." Ka whakatika ano ko Uiwai,ka mea, " Ka tika, e le whanau, ka tika; Tenei' taku. Kia rongo mai korua. Ko Kokopu, kaua e'ho mat he hoia ki reira; ko Opukeko, kaua be hoia ki reira; ko le Kerepehi, kaua be hoia ki reira. Koia tenei taku tikanga mo ta. korua." Ka whakaae mai korua, Ae. Ka whakatika alu a Hauauru, ka mea, " Kia rongo mai koutou. [Ka kapo ia, a Hauauru. ki le rakau; ka mea,] Ko Kokopu tenei: i a te Kawana tetahi wahi, i a tatou tetabi wahi. Kite pa mai te reo ole Kawana ki (ana wahi, e tika ana- ano tana kupu ki lawahi; ko ta tatou, ma tatou ano te tikanga mala tatou, kaua tatou e whakarongo ki nga korero ka homai ete Kawana he hoia hei nobo. Kabore ia e homai mo tenet wahi, engari ki temea ka haere ki Waikato nga tangata o Hiiuraki, katahi pea ka w4>ai likanga a le Kawaoa mo una hoia kia baere mai. Meliemea ka rongo tatou, Kuini} Kuini, katalri ka tika. We noho tatou i runga i tenei' korero. Kia rongo mat kou l -. ton. Ka tukua c ahau tenei korero kl to Kawana, kia rongo; ame luku ano hoki ki leKarere Maori. Heoiano te korero nei, Na to bo&j Na Hauauru T*ipari. •-

Oruanui, Akuhaia, 24, 1861. llaere atu ra e taku feta aroba ki ic whakatau atu i a Kuwana Korei, peliea k'ua lae

mai ki Akarana. E hoa, e Kawana Kerei, tena ra koe, te hoki mai nei kilo kainga ki Niu Tirani, hei Kawana mo matou, hei whakahaere i nga ritenga pai ma o hoa Maori i nga wahi o Niu Tirani. E hoa, tena koe, he mihi'atu tenei kia koe mo to hokinga mai kia matou, me nga Pakeha lioki. Ueoti ano, na lou hoa aroba, Na Hohepa Tamamotu, _. „ No Taupo, Ki a Kawana Kerei. Puliki Waranui, Hepetema4, Kia Kawana Kerei: e hoa, tena ra koe. Kei Akarana ranei koe, kei wbea ranei koe. He reca kimi atu lenei na matou i tou aroha ki a matou, no te mea kua hoki mai koe hei matua mo matou. Haere mai ki Niu Tirani, tu ai: haere mai, kia hohoro mai, hei whakamarama i nga wahi e pouri ana o Niu Tirani nei. Kite lahi ra o Hepetema ka lu te hui a TeTeira, ki Kanihinihi, mo te rongo pai ole Alua, kia kotabi ai nga iwi, i raro o te maru o te Atua o te Kuini hoki. Naku, na tou hoa aroba,' Na Te Kawana Tawito Na Hori Kerei Te Naeroa.

Waitara, Heptema, 14,1861. E hoa, e Kawana, tena koe. Ka nui toku aroba atu ki a koe, ko au kupu i korero al ki au hei oranga ngakau moku, hei piringa ma maua ko toka ngakau, i te ao, i te po: hei Rata maru moku, au kupu, hei pa a whakaruru, mo toku tinana. Ki le puta lena te hau, ko koe, e Kawana, he whare hei marunga mo le pani. Ko koe, te matua pono, te matua aroha. bei hahga whare mo matou, ko au tamariki. E boa, e Kawana, hari tonu atu toku ngakau aroha ki a koe. Haria atu, e Kawana, oku aroha kia rongo a Kuini Wikitoria ko lona mana kei runga i au, e toa ana i te ao. Kia aroha tonu mai koe ki a au. Kua tinana kotahi au ki au wbakaaro aroha. Na to hoa aroha, Na Hapurona Pukerimu, Na Te Waka Te Huka. Ki a Kawana Varaone, Akarana.

Orakei, Hepetema, 26, 1861. He pukapuka powhiri tenei mo te Mamhiri Tuarangi, Hapre mai, haere mai* e pa e te Kawana, haere mai e te matua o nga iwi katoa e noho nei i Niu Tirani, haere mai e nga kanohi o te bunga kua mate, haere mai e Whaingaroa, haere mai e Hoele, haere mai e Haimona, haere mai e Hauraki, haere mai e nga kanohi o nga kanmatua kua male, haere mai ki tou luranga waewac, haere mai i ana. £ pa, e te Kawana, ka nui la matou aroha ki a koe. Kei kii koe, kei le takaiakahi matou i a koutou tikanga, i a nga Kawana o mua atu i a koe; 110 laenga luatahi mai, a lae noa mai a Kawana Para one koana tikanga anoa koutou, a e tiakinl nei ano e matou e to iwi e noho nei ki Orakei, ki Kaipara, ki Mahurangi, ta te mea ko to lino iwi pumau tenei ko Ngatiwhatua; kahore ano he kino ki o koutou aroaro ki o nga Kawana katoa, ko la matou i pai ai ko te Ture kotahi mo le Pakeha mo te Maori; he noho pai anake. Tona tikanga to te noho pai, he mahi witi, he mabi oali, he mahi kaanga, he mahi riwai, he mahi paukena, he mahi i nga kai mo te tinana. Ko ta matou nei wbawhai tenei i muri i a koe nei, be whawhai kite whenua, lae mai nei ano koe ki to latou kainga kei te whenua ano ta matou wbawbai: ko te whawhai kite tangata, e kore matou e pai ki tera mahi. Tenei ano tetahi o a malou mea e pai ai matou, ko le whawhai kite Atua nui ote rangi bei oranga mo te wairua; no te mea hoki erua nga Ture e whakahaerea ana i te ao, he Ture Alua tetahi he Ture tangaia tetahi, ko te Ture tangata tenei ko nga Ture o te Kuini, bei atawbai i te.pani, i te pouaru, i te.rawakore, i te tutua, i te rangalira, i te Maori, i te Pakeha. Haere mai ina ki to iwi, ka hoki atu nei tenei matua o matou a Kawana Paraone i o matou aroaro, ka tae mai nei ano koe ka hoki mai i nga whenua tawhiti o te so ki a malou bei matua mo matou; ko ta matou kupu ano tenei o mua, ka tuarua korerotanga atu ki a koe. Ito taenga tuatabi mai, ka korerotia atu ano ki a koe, ka piri tonu malou ki a koe ake ake; inaianei ekore matou e webea i a koe: waihoki e rongo koe i nga korero a le tangata whakahe mo to iwi mo Ngaiiwbatua, kei wbakarongo koe. Ko. ta matou kupu ano tenei ki a Kawana Paraone, a wbakarongo ana ia ki la matou kupu atu ki a ia: waihoki ko koe, me wbakarongo ano boki ki ta matou kupu, kei whakararurarutia tatou e.ie tini ote iwi, ara a koe. Ko Kawana Paraone kua mohio; olira he tangaia mobio koe, e hara koe i te taubou ki tenei

whenua. he lawhiio ano koe: koia maloii ka whakahua, alu nei i ta matou langi mou:— Ewhili e le ra e mae nei,. Ki le kiri. Tenei au ka talari, Koterua, kote toru. £ hoa ma e, tirohia! mai an, He aha teuei banga e kohl nei Aku ki ko: be kori po marama, Kia a tangi alu au: kabewa te ngakaa i . Whakawairangi kia puna lokorua Te .rooenga ki le whare. Hua a4a e Kerei, Kamalu to baeremai jtenei ano koe le kauto— Rohinei.ki a whili rerea ka kahewa bau, Ki le wbare i hoaia pea ki (e kupu Karakia, ki a muna i lotora, ka.nui au, Te arohaia. Na o hoa aroha, Na Apihai Te Eawau, Hikiera Te Tinana, Paora Tabaere, Te Keene Tangaroa, Te Wiremu-Te Whenua, Te Reweti Tamahiki, Na nga Ransfatira katoa o Ngatiwuaiua. Ki a Kawana Kerei.