Mo Nga Ture.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume I, Issue 13, 1 October 1861, Page 4

Mo Nga Ture.

NGA TIKANGA PAKEHA. UPOKO V. Mo nga tikanga o te Kai-whakawa. I to matou korero i tena niupepa; he mea ata whakahaere e matou nga ture, mete croko timatauga : mete tika o te ture, Ida 110110 pai ai nga tangata katoa. Te take i tu ai tenei tangata te Kai-wliakawa, hei mahi, liei wliakatika i nga raruraru me nga totolie o te mano ; no te mea, ekore e tika te

whakawa tana lie, e ia, e te tangata 11011 a te totolie 5 koia lioki i meinga ai, ma te tangata ke e whakawa te totohe a etalii, kia tika ai tana whakarongo, ki nga korero a tetahi, a tetalii, 0 te liuuga no raua te ngangau. A ko te liunga liei kai wliakawa, kei nga tangata i akona mai i te taitamarikitanga, a tae noa kite kaumatuatanga, koia uei liei Kai-whakawa ; a tetahi pai e noho ai ratou hei penei, he kupu pono, he tika no to ratou mahi, i te roa o ta ratou mahinga : nakonei i whiriwhiria ai tenei liunsra hei Ivai whakawa. 0 Ivo te Kawana hei whiriwhiri i nga Kai-whakawa, i te hunga hei titiro, a hei wliakarite i nga he o ratou e haere atu ana ki aua Kai whakawa nei. E hara, i te mea, kei nga uri rangatira anake. Kei nga tamariki o nga Kai-whakawa hei whakawa ano, kahore ; otiia, kei nga tangata i nui ona whakaaro ; a he wliakaaro ano no te Kawana he tangata kua matau ki nga tini mea a te Pakeha, a e tika iaia te arahi mete whakatika i nga he o nga tangata katoa, e haere atu ana kia ratou ; mana e ata titiro i a wai ranei te tika; i a wai ranei te he. Ma nga Kai-whakawa e tiaki kei poka te he kite tokomaha; aki te mea ka poka etahi tangata kite whakararuraru i t© kino j ko te mana o 1 te Kuini kei ana Kai-whakawa, e tika ai to ratou karanga kite tini atu o te Pakeha, hei pehi i taua raruraru. Tetahi mahi ano a te Kai-whaka-wa ; he tiaki i nga ture ; e noho t marire ai te mano, kei takahia aua ture e te tangata. A mana e whakawa nga mea tahaenga unga patu ranei kite tangata ; a kite mea, ka kitea tc pono, ote tahae ranei 0 te unga patu ranei, ka

meinga e taua kai whakawa, Ida lierea, a ma te tino Kai-whakawa imi, mete tekau ma rua. e whakawa ano. Ko etalii he, lie mea whakawa ano e ia, a man a te tangata liara, e tuku ki te whare-herehere : e kore em-i e kawea Li te aroaro o te tekaa ma I rua, ratou ko te Tina Kai-whakawa. | E ata whakarongo te Kai-whakn-|wa ki nga korero o te tangata, ano Jhaere atu kite korero, whakalie ana i te mahi a tetahi tangata ki a ia, kei reira ano hoki, te tuliia ai lie hamene ki taua tangata i utaina nei ki a ia nga kupu whakalie ; a kei te ra i karangatia e taua liamone me liaere atu aua tangata kite aroaro ote Kaiwhakawa ko reira te ata whakarangona ai nga korero o raua tokorua; a kei a raua korero te matauria ai e te Kai-whakawa te tangata i a ia te he, a ka whakalie iho i reira. He mea ano, ka whakaaro te Kai whakawa, kahorehe take o te tangata nana te whakapae, e wliakahengia ai tana hoa totohe ; a na konei, ka amuamu tetahi o ana tangata. Otira ekore e tika, ma tenei e mea ai te tangata, lie whakawa he ta taua wliakawa ; i aha ranei uga mea o te Kaiwhakawa i peratia ai e ia te otinga. Kahore hoki e pa te Kai-whakawa ki nga mea e whakawakia e ia, kahore ana whakahuangatanga atu ki tetahi ki tetahi, nakouei ekore taua Kaiwhakawa e hori, ekore e welii ki tetahi, ki tetahi ; ekore ano te Kaiwhakawa e arolia ki tetahi, ki tetahi ; otiia e riterite te tukunga iho o te whakawa ki a raua ngatahi. Ko te tangata nana nga kupu whakapae, e rite kite tangata e araia ana ana kanohi e te karehe karerarera • a 11a reira, ki tana titiro, e alma karerarera ana nga mea kafcoa. A ko te tangata i whakapaea, e penei ana mete tangata kua araia ana kanohi ete karehe wliero; nakonei ka ahua wliero nga mea e kitea ana e ia.

Tena ko te Kai-whakawa, kahore he karahi arai i ana kanohi, nakonei e kitea tikatia ana e ia nga mea katoa, na te kore arai o nga kanohi o te Kai-whakawa ; ma konei kite puta te kupu, lie mea ma te mea koia ano; a, lie mea whero te mea, koia ano ; lie hori hoki kia whakateka aua tangata e aiaia ra o raua kanolii nOivi 1 mea ai lie kupu pono o ran a kupu. Ko te Kawana hei utu i nga Kniwhakan a, mo a ratou uiahi, no te mea me utu ano ratou 1110 riga malii e malua e ratou. A, tetahi take ano e tika ai te utu, kei ahuaroka ki nga moni homai kia ratou o nga tan°'ata e wlinkawa ana. Kei waiho aua mom lioatu hei wbakapati i te whakawa, Tetahi mea ano, e utua te Kaiwhakawa e te tangata kei karangatia take koretia tetahi tangata kite w nakawa ; me ka whai tikanga, me wliakawa ano. Ko enei moni e hoatu ana e nga Kai-whakawa, kia te Kawana tan 2:3. O