KI NGA TANGATA MAORI O NIU TIRENI.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume I, Issue 8, 1 July 1861, Page 8

KI NGA TANGATA MAORI O NIU TIRENI.

E HOA MA,— Tena koutou. He kupu kotahi taku e tuhituhi am nei ki a koutou inaianei, ara, Kia tika le Mahara kite Pakeha. Kei mea telahi tangata, i haere mai te Pakeha hei hoa whawhai; kahore, i haere mai hei hoa aroha. Mahara ki tona pilo taenga mai; kiliai i haere mai nga hoia, hei whawhai, i reira—haere mai ana ko te Kawana, ko nga Rangaiira, ko nga Ruri Wbenua, ko nga kai maid—Heoi ano. No muri nei ka tupu tc kino, ka tahi ka tikine he hoia, hei tiaki. Hua noa, i hacre kau mai ai, kua mutu te kino ote tangaia niaori, na ka kitea, he kino —na, katahi ka riro mai nga hoia, hei tami ite kino. Otiia, kei mea kouiou, heoi ano nga hoia, ote Pakeha; kohore ra hoki, tena ano ana Mano Tini; me le mano tini tuauriuri waioio o nga tangata noho noa ! Na, mehemea, i wliakaaro te Pakeha, kia haere mai hei hoa riri, hei whawhai, hei tango noa i o kouiou whenua, hei whakangaro i a koutou, penei, kua haerenui mai i mua. Waihoki, i naianei. ka kite nei te pakeha \ te liino ; na, mehemea, kua hiahia kia whawhai, kia buna 1 le tangata niaori, penei, kau mano tini mai nga hoia, kapi kau katoa te whenua, ka ngaro ke te tangaia maori. Nei ra, ka torutoru nei nga hoia, hei pelu kau i le kino kia mulu.'koia abau ka meaai, he aroha kou la te pakeha e aroha tona ana.' Otiia, e te whanau, kia tika ta koutou ma hara; ka kino tonu nga rangi, ka ua tonn,

na, ka puta nga waipuke, a ka nui haere te ua, ka nui haere hoki nga waipuke—na, mpheinea—ka ua lonu, ka kino lonu, na ka ngaro kaioa te whenua i tena hanga i ie waipuke. Waihoki, ko te pakeha; ka nui haere te kino o ie tangaia mapri, ka nui haere mai te hoia, hei waipuke mo te wfoenua nei. Kei ki mai koutou, ka ngaro i a kouiou te Pakeha ; kahore ra hoki; tera a mimiti i a kouiou te Moana ? Tera e mimiti i a koutou tetahi o nga awa nonohi ?—Tena, whakamaiauria ;—Huihuia katoatiangahapa o Niu Tireni, me tona nuinga, me tona nuinga ; me nga wahine, me nga tamariki —me nga kuri, me nga poaka ; Huihuia katoatia ki tetahi awa—ki Waikato pea—ki Wanganui pea—ki Kaiparapea—tena, patupatua nga wai o tena awa—inuinumia nga waio tena awa—utuutuliia—kawekawea ki uta— tahutahuna—whakamatematea—e koutou katoa, katoa—i te ao, ite po, i tenei ra, marania noat, tau noa, tera e mate?—tera e mimiti ? Kahore ra hoki, e pupu tonu mai ana i tona puna ake ano, e puke tonu ana, e rere tonu ana, e ora tonu ana. Rere, ko te rite tenei ote Pakeha ! Mehemea, ka lahuri katoa nga hapu o Niu Tireni kite whakamaie ite Pakeha. a, ngaro katoa enei pakeha e noho nei—te Rawana, nga rangatira, nga tangaia kaloa—me nga kaipuke, riro kaloa i a koutou—mate katoa- tera hi muri am. Pena me le awa i whakamatea—puke ake ana ana wai, ka nui, ka kaha,—te pakaruianga mai, n;i, ngaro katoa. Waihoki ko te pakeha, e pupu mai ana i tona puna i la • wahi-hui mai, hui mai—na—kei hea he whenua hei turanga PKoiaahau kawhakaaru ai ki nga pakanga nei—ki nga tangata hikaka nei e whawhai nei ki le pakeha he aha te mulunga ? E ngaro te pakeha i a ia ? E taea aTaranaki te keri e te lamaiti whanau hou? Kei hea he whenua hei tikinga tangaia hei hoa mona—hei likinga paura—pu —mata, mona. Huaatu, kei te Pakeha tc paura, te pu, te mata, ngatini mea whawhai katoa, mete niano lini ote tangata. Koia ahau ka mea ai, e kore rawa e ngaro le Pakeha. Tena, kowai koia e ngaro ?Ka mutu pehea koia ie mulunga ole mahi nei, me ka tohe tonu le tangata maori ? Heoi ano ra, ko te mulunga lenei, ko te tangata maori ka ngaro ; ngaro, ngaro rawa ! ! Oiiia, e kore e whakangaromia kaulia e le Pakeha, te iwi pai, mete iwi kino—kahore—ko ratou anake e tutu ana, waihoki, ka tutu nui, ka whawhai nui, ka ngaro nui! E male ano elaht o nga pakeha me eiahi kua mate nei—oiiia, le mate noa ai lona mano, hei aha mona tena mano—tera am ona mano tin! e kore e

miniiii. Tena ko te tangata maori, ka mate etahi o ralou—tokorua pu ranei, tokotoru pu ranei- kei hea he motu ke hei tikinga tangata mona, hei hapai i nga pu o era kua mate, hei lakitaki i o ratou mate ? Kahore ra hoki, ka niemeha noa iho, ka ngaro noa iho. Koia ahau ka mea ai kia tika te Mahara kite pakeha, purilia hei hoa aroba mo koutou hei whakarangatira i a kouiou: tukua ki a ia te tikanga mo nga meakatoa, kei a ia te mohiotanga, kei a ia te Rangaiiratanga, mana ka tika ai te Kawanatanga o to koutou motu. Kihai tika i a koutou i mua-tona tikanga i mua—he he —he kuware-he whakangaro tangata. Katabi ka orate whenua nei-katahi ka ora koutou, me o koutou tamariki—ka tabi ka kite ite rangatiratanga mo kouiou—he mea ka whakamahuetia nga tikanga maori, ka tangohia nga tikanga pakeha. Ko nga Pakeha Mihanare hei whakatekoto tikanga mo te karakia, mo te wairua, mo te Alua, mo tera ao: ko te Kawana hoki, me nga Ransalira mohio, hei whakatakoto tikanga mo nga mea o tenei ao, mo te tinana, mo te whenua, mo nga taonga, mo nga hanga katoa o teuei ao. Koia matou ka mea ai, i mua, i te taenga mai o tera Kawana kua mate, me whakaae koutou kite Kawanatanga ote Pakeha. T penei hoki o matou wkakaaro i reira,—Na te he o o koutou tikanga mo te wairua, mo te Atua, i he ai a koutou mahi mo tera ao; na te he lioki o o koutou tikanga ki tenei ao, i he ai la koutou mahi ki tenei ao, i koreai la koutou rangatiratanga ki tenei ao, Waihoki, kua whakaae kouiou ki o matou tikanga karakia, hei Rangatiratanga mo koutou ki tera ao; me whakaae hoki kouiou ki nga tikanga o te Kawana, hei Rangatiratanga mo kouiou ki tenei ao.

Koia lena e te wbanau, ko te lino iikanga tena mo koutou. Kei mea koutou, heKawana tenei mo le Pakeha anake. Huaatu ko te mahi a te Kawana, hei tlaki, hei whakarangaiira i a matou, hei tiaki, hei whakarangaiira i a koutou hoki. Koia ahauka mea ai, kei wehi kau kite Kawana, kei wehikau kite pakeha, heoi rawa ano te mea e pai ai koutou ki tenei ao, ko nga likanga ole Pakeha. Otiia, kei mea koutou, e whakapai ana ahau ki nga mahi kino o te Pakeha—kahore—kei tango koutou i ena mahi. Tena ano tale pakeha mahi he, puremu, tabae inu rama, haurangi, whakatupu kuri—na, engari ena, kia (upato ki ena mea, kaua e tango i ena tikanga. Tena ko nga tikanga papai o nga Rangatira pai—ina— tangohia, puritia, u tonu, tupu torn, a mate noa, na ka kite koutou, me o koutou tamariki—ka kite koutou i te Rangitaralanga mo koutou, ka kore noa iho te whawhai, ka tupu te tangata, ka kapi te whenua, ka meinga tenei Motu, ko Ingarani Tuarua, a ko a koutou tamariki, hei Rangatira Pakeha kaloa I! ! Naku, na to koutou hoa arona, Na te Tohunga.