WHAKAMAHARATANGA O TETAHI RAANGATIRA MAORI E NOHO NEI, KI TE TAENGA MAI O PENE KUKI KI NIU TIRENI.

Maori Messenger : Te Karere Maori, Volume V, Issue 106, 13 January 1853, Page 3

WHAKAMAHARATANGA O TETAHI RAANGATIRA MAORI E NOHO NEI, KI TE TAENGA MAI O PENE KUKI KI NIU TIRENI.

Kua whakaaetia mai e te Tino Kai-tuhi whenua, kia taia ki o matou rarangi nga korero whakamahara a Te Taniwha e kawea atu ana hoki ana kupu, me tana ata ki tawahi kia taia ki o reira nupepa. Kua kite matou i te o To Horeta, a, e wliakaaro ana matou, ka painga putia tera' me nga korero lioki, c nga tangala o Ingarangi.

Ahai'iinn, Niti Tireni, Tilioma l. ? i, 185-2. Ekono,—No to nica ka aliunreka clalii o nga kai korrro mipepa o kona ki nga knpu wliakahaero ki (o talon (angatn lupu ki a I'cne Kill. ■, ka tukna alu n alian nga korcro o tclalii Ilangalira Maori, ko ia anake hoki to nica e ora not, i kilca o alian, i rangona linki. Ko Tc llorcla, ko To Taniwhn, nga ingoa 1111111:1 o karangatia ana o tc tangata Maori: ko la to I'akeha ingoa ia, c 111:11:111 ai, ko lliikimoiiliu. He rangalira whai mana ia, a, he whakahoa lonn tana inalii ki nga I'akeha. I kilo alian i a ia i takn liaorenga ki Wniau, ki to kainga koura kua kilca lionlia nci. No lona rdronga lie koura to tana walii, ko ia to tuatalii o nga rangalira i lianre nv.ii ki a Kawana Winiala ki tc wliakaritc kia keria. No lakii wliaknkilcuga alu ki a ia elalii o nga koura i kilca ki lona walii, ki Waiau, ka nica ia, e pai ana ia kia male —ka nica ia, lie inalia 011 a ra i ora ai, oliia, ko to lino ano lenci o ana ra niarania. Kiliai ia 1 uiatiawapa ki nga utii 111011 a, ko tana lenci i koa ai, ko to kainga i takalii ai nga "wan lina ntii" o ana tupnna, o nga kaliika, ka wailio lici tuatalii mo to luinga keri koura. I litiro ia ki ic kcokconga o Molulore, a, ka anga o wliakamau ki tc ra e to ana, ka wliaka a roam, me tc nica, e milii alu ana ki nga wliakapaparangn kua 111:1111111 atu na. I 1110 a an i rcira, kci lawliili to walii o to kau--111:1111:1 nci i liaki ai i nga kalian nga wlicnua i wailio ilio ai e nga mania. Kliara tana inalii ana, i to nica takoto 110:1, lie nica nana ia, lie inaia rawa hoki o niua tangata, o lima wliakalupuranga. Nana tenci korcro. ki (n laonga alu o Kapone Kuki ki Whitianga. 'l'c kau 111 a wa pea ona tan i rcira, i whakaama onci i roio i ana korcro. "I wliakaaro niatou, ho toliora ntii tc knipiikc o roue Kuki, i nica hoki niatou, he (iipua nga tangata o runga. I kilca alu e niatou i to hocnga ai o nga poti, anga anale (11:11:1 ki ic ihu, wliakaaroa ana 0 iiialou lie kaiiolii to nga niurikokai. No to kitcnga o nga langala i ic poaka tote i runga i le kaipuke, ka nica lie main toliora, ho wa ngako kau. Ile tiiuatanga, i wnhi au kilo ckn atu ki to puke, olira, no to liokinga ora mai 0 ciahi tangata, ka eke alu lioki .111. He lamariki ano akn tioa i liacro ai ki tc puke. Kaliore lie kiKi o Pone Kuki, kiliai inalia nga kupu ; i tiiiro pai atu ia ki nga tamariki. ( pakipal.i ia i o 111:111:1 mnlengn. He men loliiiloliu e ia, ka liana e elalii 0 inalou le alma o Ic talialalia o to nioana pula noa ki walio; lie iiic.i lulii ki le ngaraliu ki runga ki le papa takalakalii o tc puke, iiiiiringa ilio ka tuliia e Pone Ktihi.ki runga ki tc ptikapuka. I lino liialiia ia kia nialalau ki uga alma o te wlicnua. uici le 1110 a ka loliuloliu lonn ki uga ringa. I loliuloliungia c inalou a Muriwliouua le walii c rem ai te wairna o te langala Maori ki le reinga. I tua poauau a Pone Kuki ki nga inalii loliuloliu o nua'iiii' langala ki cnei nica. Nana i tnku mai nga riwai tnalalii ki a matou, ko--1 :il 1 i ukooko'o ana kapana. I whakalokia etici parareka e niatou, no te torn o nga tan, ka turia lo niatou hnkari riwai, katalii j ano ka kainga i rcira. K nica ana a Nga-, puhi i a ia Ic tuatalii 0 te inewn. olira, lie lie | lera, na inalou ano te take o tcna kai. Ko , nga (aki o nga kaliika, i (ana liakari nui i j korerolia ki nga lamariki c nga nica kua mate, a, c man nci ano ana taki. I te rcrenga ai o I'cne Kuki ki lawliili, ka kitea c inalou elalii atu I'akolia, i tango raiou i nga rakau wliakapakoko, lie kaliikalpsi nci, no Hauraki. Muringa ilio, ka lac mai ki Hauraki In; kaipu?;c nui ake i nga nica erna i kilca ra. I le rcrenga ai o ia puke ka pa ki tclalii waka hi ngolii, i karnwliiua e icliau ki tc inoann nui. To-' korua nga tangata taitama i runga i laua waka, ulaina ana era ki tc kaipukc, ic taea atu ti! awa c tana puke, ite nui ole liau. i kawca laua tokorua ki l'arani, 110 nga fan cina ka hoki mai, i ra runga mai i Inlalii alu puke; ko tc puke ia i kawca mui ' ra (e poaka." [ Ko tc korcro i raro iho nci, he nica 1110 ; le laliaclauga o Maruluahu, he rangalira no ; Whilianga. Ko tenci korcro hei wliakakile 1 i te inalii tika o nga tangata Maori i laua wa j o mua ; olira, c man uei ano tana wliakaaro tika i enci ra. Ac ra, o wliakakile ana ano i tc nui o tc he c pa atu ki le lokoniaha i rolo i tc tutu o tc langala kino kolahi. "Tcra tclalii tangata ko Marutiialiii tc ingoa, he tangata laliac ia, ko tana mahi lonn ia ; i hacre tenci tnngala laliac i rolo i nga kai lioko ki tc kaipuko 0 I'enc Kuki;

tokownru ana tangata, tokowlia i tc inn, tok -wha i le kci. I noho lana lahae ki r-nga ki to knlni waero. Ite tacnga alu ki tc talia o te puke, ka tiliro iho le rangatira kohikohi pupu, raurekau, me era atn men, —ka tolm alii ki le kalni waero ra kia hokoa e ia. Ka unuhia te tangata ra, a, ka mar mai kite piriri kareko, tukua ana te pilo ite waka, ka vhakahorohoroa am, ka ekeikei ki tc acoaro o tc tangata ra, lapahin ana ki tc mnripi, tolm tonti alu ki tc waero ra kia linake ki rung;). " Kihai a .Maruluahu i rongo ki le tono o tc rangatira, olira, pnaki ana i kouei tc 1 pepeha o tana taliae, — Te uri u Maruluahu ; ka inca kia pa nga hua kite kokiri i ngn lioo ki tc \v;\i. Rahirahi tonu aua hoa oua ki le tono, lioca ana whaka-tc-kainga. Ka i-crc tc rangatira ra, kihai wheau, ka liokia iDiii, nio le tupara, ka takoto atu ki tc waka ra, paku ana. " E warea ana lioki nga tangata ki tc hoc kihni i ata kilca tc pchcatanga o tc pu ra. c noho loiiu ra a Maruluahu, mc le nica c r ana. Oliia, no tc lacnga kiuta ka kitea e whaknhcmohcino ana, lie \va 1010 kau tc kareko i nnhoia n ia ra, hacrc rawa ka liiki ia ia kiula, ka inarcrc. I to tuarn nci le mala. Huiluiia ana nga tangata, he tokninaha nga langala o tana hui, i whaknuu'nc ai ratou, he liliro i le he o Mnrulunhu, lie whakaaroaro ki tc tikanga mona. Ko tc luktinga iho tenci o a ratou korcro, kia kaua lona maU'iiga c langaliia ki tc ulo, kia kaua nga Pakeha e whakamatea mona. I mca hoki ralou, kua ulna c ia tc kareko ra ki toua :nalcnga, no kona, ckorc c hoki ki tc I'akcha. Takaia aua le kareko ra kite tinana, nchua ana. I mca ralou, na lana taliae i male ai, a, ko tc mca i mate ai ia, me man anoki a ia. Ko tc utu hoki ia o toua oranga. Muringa iho, ka ckc a Pcne JviiM, mc ana tangata kiula ki tc hokohoko, engia ano kahorc i alia." Na no au to pnnonga Ata rongo, Cms. W. 1,i0,»n.