NGA RETA MAI.

Jubilee : Te Tiupiri, Volume 1, Issue 42, 3 November 1898, Page 13

NGA RETA MAI.

E kore e tau kite Etita te he o nga korero e tukua mai ana kia taia kite pepa nei.

Na te Waaka te Arakai, o Pepe, Taupo.

E whakaatu mai aua mo te tahi ngarara i kitea ki o Pepe, Taupo. I : timata tauti ngarara kite kai i nga bipi, me cga poaka. No te tan 1886 i timata ai, no te tau 1898, ka kitea, kamau. Tuarua—Ko te tahi raruraru. nui i reira mo te tahi powhara kore whenua,inaianei kua hanga whare taiepa ma ana ki runga i te whenua o te tahi tangata.

Te Bakautao Kaikohe, Oketopa 3, 1898. Kia Waata Hipango. Tena ra ko koe, ara koutou ko qu hoa honore, e noho mai na i tena Takiwa o to tatou motu nga manaaki ite taonga kua tae ilio nei kia ahau. Ara te hnnga e hapai mama ite Taimana Tiupiii o "Wikitoria to tatou Kuini Atawhai, e Pupuri maina ite tekiona o te ture 71 mete Tiriti o Waitangi i bomai na liei ora mo te Iwi Maori. Mate ruuga rawa koutou e manaaki e tiaki me maton hpki i .kouei hoi tena. Tenei.kua kite kua. mohio kinga "whai korero ate hui, i tu maina ki papawai i nga ra kua liuri ake nei hoi i rnnga i taku Titiro Kinga mahara iroto i oku hapu; hore rawa ahau i kite i tetake e mahara ana e rapu ana kite ora, mo ratou", kaati, ka titiro ano ahau kite Tiriti ;o:Waitangi ka tuwiiera nei ate 15 o nga ra o Maebe 1899. Kei reira tonu ahau te tino mohio ai kei, hea ; te . pirangatanga . o nga whakaaro a nga putea whakaaro nei tei'.a ranei e ruru kite awa ka rei'H tonu ana ranei i waho i te au poia haeretia ai e nga tuatea uunui o te ao te waka ka uta ina ake nei. No reira ka riro rawa ko te whiikarongo auake te mea i waiho ki roto ite ngakau i roto i enei ra. :Ko te wawata'ia i roto ite ngakau, he nui utn, ko te I'uarua ia ote whakaaro he nui, oti ia ua uga iwi e

tskatu mai ha kotana ritenga ana tera he rapu ake hoki ite ora mo te iwi raaori, ina hoki t6' kiipu e kinei ite Karaipiture tapu no mua noaatu, "Inoiaka hoatu, rapuaka kitea-patukina kanakiim,'' ; no reim. ka mamma ki au te whakaaro anga kai rapu ka ponri ko te waahi kite hniiga e kore nei e kitie ite rapu kei hea te waahi pai bei ora mo te Tinana Hore rawa e mohio ngakai rnabi • katoa ite kino e kai nei itaku iwi mete mea e kai taro ana a ka hore e karanga ki a Ibowa, wehi noa iho ratou i reira ite waahi ka hore nei he wehi. Hei kona ra • Ka to Hoa WIREMU HIREMAIA.

Kite Etita o te waha'o' te Pakelia, ara kite Nupepa e kiia nei ko Te Tiupiri. E hoa tena koe. Kanui te hari o te ngakau kinga korero a tau manu tangi pai. ; E korero nei rongo katoa o matau marae, rauna noa te motu. Otira mei tapaia e koe he ingoa mo ta koutoii nupepa ko "Te Ika a-Maui." Tera noa ake te miharo o te iwi Maori. Heri ena kupu ahuareka. Kia ora koe, mete Komiti whakahaere o Te Tiupiri. Kia ora ano hoki te iwi maori e noliq nei i runga i nga moutere e rua o Aotearoa. Nga morehu o te bunga. Kua moe. Tena koutou i runga i ena o tatou aitua. Ia Meiha Keepa me era atu tini rangatira. Ehoa mau e paihere atu enei kupu ruarua ki runga i te waka na:—Ara te matenga o to tatou hoa o Eru Potaka. Tona kainga kei Waipiro Tairawhiti e' tata ana ki Turaugauui (Gisborne). I mate ia i te Id onga ra o Akuhata 1898 ona tau e 60. Ko tona hoa wahine kei te ora, me ana tainariki taue tokowha. Ko ahau te matamua. He uri ia no Porourangi, no Kahungnnu, no Rongowbakaata, me era atu tini tipuna o te maori. Kupu poroporoaki. Haere atu ra e koro, haere atu i runga ite buarabi o te tini o te mauo. Haere atii i te buarahi onga kiugi, onga rangatira, onga ware ano hoki. E kore e taea te ta te Atua i mea ai. E ki aiia boke te kupu ia Hopa I, '2l. Na Ibowa i homai, na Iliowa i tango; kia wbakapaingia te ingoa o iiiowa. ICaati abakoa ora nga mea e ora ana. Mea ake ka haere ano i taua buarahi. "E ki ana hoki a Rawiri i temea ka heino tana tamaiti. Ka ki ia hoatu ; koe i mua. Ko au te haere atu kia koe. . . Kite atu. taua hei te mutuuga o .te ao. Kati ko te aroha mete ngakau pouri ka haere ki toku ngakiiu mo nga ra : katoa e ora ana tuku. tinana. Ko te awaiigawaiiga mete mabarahai-a ka mahue iho ki tona iwi e : mohio aua kifce pai'o ana mahi i maliia eia i te wa o tona oranga. E ki ana tona hapii a Te Wiianauaii-i Te Kura he vvhefcu marama ia no ratou. E puta ana enei korero ia rafcau i roto ia ratau wbai korero ki nga iwi e haere mai ana kite tangi kia ia Kaati kua'riro ia i te ringa kalia o te mate, aia o aitua.

Ma ona hoa kua kite nei i tona .ahua e noho ana i era atu wahi e kite, i enei korero ka mohio kua ngaro whakarere ia i fcenei ao inga tirohanga kanohi ano hoki a ona hoa aroha. E ki ana boki te kupu ia 1. Hoaai iii, 2. E nga hoa aroha e tamariki tatou na Te Atua inaianei. Ko tenei ete iwi kua wehe atu ia ia tatou. Kite atu ra ano ate ra whakawa. WAIATA TANGI. 1. Katahi nei te aroha ka ata rangona iho. Motumotu rikiriki te taumanawa e au, 2. He aha rawa te hau e pupuhi mai nei He parera i tuku mai taku matua e au. Heoi ano No te koutou hoa Kereopa Te Amohaere Potaka, Waipiro Bay, East Coast.

Turakina, Oketopa 21,1898. Kite Etita o Te Tiupiri. Ehoa tena ra koutou ko o hoa E hapai nei inga mahi oto tatoa Tiupiri e tiri nei inga rongo korero kiho tatou marae e rongo ai te ifci mete rahi, kia ora tonu koutou i raro ite maru oto tatau Ariki o IhuKaraiti. mau etuku atu haku kupu ruarua nei ki runga kite Tiupiri hei tiri atu kinga marae oho tatou Hiotu, Aotearoa mete Waipounamu, ko nga. kupu Ihei tuku atu mau koia tenei. E whakahe naku mo tetalii kupu i kitea eau iroto itetahi oho tatou pepaite "Puke ki Hikurangi" Nama 15 ara mohenei waka mo Horouta, E ki ana taua knpu e waka ano a. Horouta ko Rongokako te Tangata orunga, A he waka ano ha Takitimu ko Ruawharo te tangata o runga. Ehoa ma koia tenei nga kupu iwhakahe ai au I runga itoku mohio me taku matau kotahi ano taua waka, ko, Takitimu ko Horouta no muri mai ka ta* paia hei rua ai monga Ingoa o Takitimu. I runga ite Tareitanga ia Takitimu ka oti katahi ka hoea i roto.i Pikopikoiwhiti ka kitea i reira te tere ote haere a Takitumu mehemea nei e horo ana ha uta. Heoi waiho tonu iho taua Ingoa a Horoutu ki runga ia Takitimu ka rua ai hona Ingoa, kaati ake mo tena. Te rua o haku whakahe mo etahi ohaua kupu j " ko Kurahaupo" te waka ko Kauwhataroa te kapene o runga. Ehoa ma kaore au ite mohio ko tenei Kauwhataroa, te kapeneo runga ia Kurahaupo Engari ha Ruatea taku tena i tino mohio ai koia te kapene orunga ia Kurahaupo. E hoku hoa aroha koia tenei nga kupu i maramatia iho ai eta koutou mokai hei whakahe maku kua oti te whakamaraina i runga ake nei. I te tino pau katoa ai in au te whakamarama nga waka i haere mai i Hawaiki me nga waka i noho atu kei whakakiki inga wharangi o te Tiupiri kd kore e

uru nga korero, a kite whakahe toku hoa ki taku whakahe tuliia mai ki to tatau pepa kia ora tonu koutou; me mutu ake i konei nga kupu ata koutou mokai hei whakaparahako iho ma ho koutou ngakau. - Kia tau te manaaki o Iliowa kia koutou inga wa katoa kia tika ai te haere onga korero a liga tangata ina tae atu kia koutou. Naku na ta koutou pononga mokai, Hare H. Pom are.

Kopuawhare Wahi ote Mahia Oketopa 6th 1898. Kite Etita oTe Tiupiri. Tena koe Etama, E kapai na i tetaonga E orai tenga kau mete kanohi mo hio; note tuea kote tane he mohio kite korero ienei korero, ko tana wahine kaore emo hio kite korero ienei korero, Heireira karawe tetaringa kitana kai kite whakarongo ; rite tonu kite mea ekai ana ite kai kia ora tekopu kote take o Ena kupu aku mote nei taouga. Koia au iki ai hetino taonga tenei. Ehoa ma kia kaha teako io tata u mahara kia haere irungaite po noHeoi tearoha mote pepa. Kite Etita mau E panui tenei E whakahoki atu ana an ia koutou whakaaro motenei taonga E ki nei koe kia Nuku Itia ake kia nui e hoa kaore au epenei ae euga ri kai akoe tonu te whakaaro, kai penei koe katau toko au ite whakaaro anga iwi etono nei kia whakanui a tepepa 5 Engari koira pea temea tika kia taia ai ekoe enei korero kite pepa, kawhai ruma hoki kai akoe teritenga 0 tau potiki kaite pai tenei taha E korero mai nei koe. Ko matau Kongo tangata ake 0 konei kai temahi ite taewa kite whenua meera atu mea hei painga ano kite whenua. 0 Kamutu tenei take mote tuve tena whakarongo mai E tama E nga ta ngata Epiraugi ana kia tu koutou hei mema mote iwi takuknpu hei tetiuo tangata matau kia. penei to na mohio E teivvi enei ki ture E ora ai koutou kaua koutou heihaere irunga itau inataurunga eliara iroto ite ture. Koia taku whakamarama atu kia awe koutou tetuku mai ia koutou whakaatu mai; mepenei eora ai tatau kite kore E marama iau tetak« eorai tatau, kati katau toko au itepitihana ate kotalii 1 auga taku mohio kai tera teora motatoa k iifca ngupuhi. E kawe nei kite pu take otenei rakau, mehemea ra hetika ko iara teputake Hemoumou kite pooti meina moteuei Parematn, katu atu hemema kaore heture motaua, pe na ratou ia tau ia tau, he iti ngamea ehinga ana kailjea heora e kore e taea e te tangata kawe atu itana mataiuanga ki taua whare heoi enei korero nkn. Kite kai whangai OTe Tiupiri hoa tu kia kawea atu kite marae o uga tangata mohio utai n* atu tenei e koe E. Waata Hipango. Tuhanabkte.