JUBILEE TIUPIRI.
NA e nga iwi e nga Hapu e nga Rangatira e nga tangata mohio, he whakamahara atu tena kia koutou, he aha koa kua puta ano te whakamarama a te TiUPIRi kia koutou i te No. ig, o tana pepa. A kua tae hoki nga Rangatira me nga tangata mohio ki te Hui o te Kotahitanga i tu nei ki Papawai i te 20 ongara Mei, 98s Apiti atu kite Hui i tu ki Hanatere o Waikato, mete Hui kite Waipatu wahi o Heretaunga, mete huihuinga onga iwi maha 0 nga motu e rua nei kite tangi kia Meiha Keepa i tae atinana tonu te Pirimia mete Honore Timi Kara, kite whakamarama inga tikanga katoa 0 te Pire Tiaki whakahaere inga whenua Maori. Me ta raua waiho ano kia koutou te tinO tikanga 0 te whakatikatika i nga kupu katoa 0 taua Pire kua kia ake nei. Na kaore tenei taonga a koutou i puhoi kite hohoro kite whakaatu kia koutoa i
taua Pire a te Kawanatanga kia | koutou. Mete tono ano kia takatu o koutou ngakau kite whakaatu mai ! ia koutou whakaaro mo runga i taua ' Pi re ? na reira e nga iwi e nga Hapu e nga Rangatira e nga tangata pupnri o te matauranga, kaore i mou- | mona te taima o te vvhakamahara o j te whakamarama kia koutou i roto i I nga tino huihuinga i roto hoki i te Tiupiri Nupepa reo Maori o Aoteai roa o te Waipounamu, kua kia ake nei. Na aha koa enei Hui, me enei j whakamarama katoa a te Pirimia a jte Honore Timi Kara, me nga | tangata matau itu kite whaka- ! marama, mete Tiupiri hoki kite | tautoko inga wahi i tautoko ai ia, | kore rawa i tatu te whakamarama- ; tanga o taua Pire ki roto ki nga : ngakau o te hunga e kore nei e kite | i nga wahi pai o taua Pire, Heoi i te ! Hui i Papawai ka tino whakatu- | wheratia nga putea takotoranga I whakaaro i te aroaro o nea rail ! O | tangata ia ratau e whakatatutu ana ! te whakaaro hei ta te Pirimia ranei te ora mo nga motu nei. Kei ta ; Waikato ranei, kei ta te Whiti ranei | raua ko Tohu, na enei i wawahi te | aitanga a Taane, pakaru ana te tai | hauauru mete tai tuaraki tuoho ana | te tai rawhiti waiho ana hei kotingoI tingo i roto inga Hapu ka pokai j Kaha te whakaaro takoto noake i I tana paripari i tana awaawa i tana ! uru puia rakau whakaahuruai, kei
waho ranei i te moana te marangai, kei uta ranei. Na e hoa ma tenei te whakarongo ake nei ki nga rongo o te Pitihana e rere mai nei nga rongo, kua maro te ia 0 te au 0 te whakahe kite aroaro 0 te Paremata 0 te koroni hei turaki i te Kawanatanga me tona Pire Rahui whenua Maori. Na he hoa ma, ko tenei whakaaro turaki i te Pire nei e he ana ki taku ake whakaaro, engari ano te whakatikatika i te turaki, ko te turaki kite hinga te Pire, ka tu tonu nga Pire whakamate whenua, a kaore he mutunga mai mo te au e a te Taane a te Wahine. Na ko nga hua atahua 0 te whakatikatika koia tenei ko te korenga atu 0 nga kehua tara onga nei 0 te Hoko whenua 0 Mokete riro tonu atu i te muru i te makete, ko te korenga e riro onga paanga whenua i te muru a te Nama, ko te korenga o nga kehua whakahaehae nei 0 te Tiati Pakeha onga kooti e whakapokaikaha nei ia tatau kite kooti, kite kooti piira, kite Paremata ranei, mutu rawake enei mahi pu ana te para onga kai hapai 1 aua take, au ahi ana te haerenga onga paku whenua i te ringa tangata ke, na hoki mai ano te mana whakahaere i 0 tatau paku wahi whenua kia tatau ano, ko enei nga mea e takaretia nei e tatau i nga tau maha kua horia nei ki muri ia tatau, a he maha nga tangata whakaaro i wawata kia kite ratau i te puawaitanga 0 enei. whakaaro a rauta e. takoto. atu ra ia marae ia marae, a he tokomaha kua moe, he ruarua e ora nei i enei
ra. Natenae hoa ma he aha te hua o te turaki ki ta koutou; Na maku e whakaatu kia koutou, kite hinga te Pire whakahaere Rahul whenua ia koutou, ka tu tonu ano nga ture tuatahi, kaore nei matau e pai atu, ara te Hoko, te mokete, te muru whenua hei utu inga Nama i nga peekerapu, mete utu Reiti, taki hei whakapororaru ano ia tatau. No konei kiau pai atu nga kai kua maoa, i nga kai kaore ano i tiria, ara kua maoa tenei e kia mai nei me mutu te Hoko, te mokete muru makete, te muru a te Warati i te whenua mo te Nama, te Reiti, mete Taki eriro nei ma te Maori e utu, mete ture reiti, taki i nga whenua Titohea kua whakaaetia nei e te Pire nei kia kore tatau e utu i era tu o te Reiti. o te taaki, a ka tu tonu hoki nga Tiati kooti whenua Maori hei whakahaehae ano ia tatau. Koia tenei te pouri i pa mai kia matau, tetahi me ata whakaaro koutou te tai Hauaum mete tai tokerau ko nga painga mo tenei Pire mo koutou, mo nga iwi e toe nui ana nga whenua e ruku nei te koau horo whenua nei te Kawanataruke kite Hoko i o koutou whenu.; na ko te Tai rawhiti kaore he whenua tahi hei painga mo tenei Pire, ka mutu rawa ko te 500,000 eka 0 te Urewera, kati kua oti ra hoki he Ture motuhake mo to ratau ake wahi tuarua ko nga whenua Tiaki nei ia Wipere raiict ko Honore Timi Kara .0 nga •. Hapu •. 6 te ra\vhitij haurlga'hoki ngat ek'a ruarua ; Tte : roro'; 0 te whare 0 ia Hapu 0 ia Hapu 0 te
tai rawhiti, kua noho era kei runga i te Ture tiaki kia whai wahi ano te tangata mona i koatu 0 nga wahi kua hokona e ia, ko etahi kua ngaua e te Hoko e te mokete, kua mohio kiau a Kuri Kaitawhaowhao e paro nei i te ra i te po tuoho ana te moe ate tangata. Na e nga whatukura -pukaitanga » te whakaaro, kia ata whakatere i to tatau waka i te kotahitanga waiho i roto i te whare te riri, kaua hei mauria ki waho ki etahi marae ke whakatiweta ai koi tipu tena whakaaro hei mea nui, he wawahanga tona mutunga no te Hapu kite Hapu no te Rangatiratanga ki te Rangatiratanga no te matauranga kite matauranga te mutunga he mate. Na tenei ka panuitia atu ano kia koutou te whakarapopototanga a te kawanatanga i nga whakatikatika i paahitia i te Hui i Papawai ra, hei ata titiro ano ma koutou i naia nei, kati ma tenei pea e papatairiteaite whakaaro, ko te whakaaro kuare 0 te karerehe kaua waiho hei tohu tohu ia tatau waiho atu. Hoake tatau i te aomarama, waiho etahi ongawhakahe mo etahi atu Paramete kati i enei e korero ake nei te Pire nei, ko tenei taonga ko te Ture, e hara i te taonga •oti i te ra i te.marama i te tau ranei. ma. kouton e whakaaro no te tau 1867 te Ture kooti whenua Maori i whakatikatika e haere nei ano, kaore i oti e mahi nei tatau. No konei kati i enei ko wai hua era e puta ia *atau ano i te iwi Pakeha mana e turaki, ko tatau kia marama tatau i siga huarahi 0 te turaki, waiho ta
tatau turaki i runga i te whakatikatika. Kite kore e taea te whakakotahi te tai Hauuauru, mete tai rawhiti mete Pire koia tenei tona mutunga, na koia tenei taua Pire.
—KOTAHI PUTUNGA 0 TE PEPA I ROTO I TE WIKI.—
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/JUBIL18980809.2.4
Bibliographic details
Jubilee : Te Tiupiri, Volume 1, Issue 32, 9 August 1898, Page 1
Word Count
1,329JUBILEE TIUPIRI. Jubilee : Te Tiupiri, Volume 1, Issue 32, 9 August 1898, Page 1
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.
Log in