Huia Tangata Kotahi. HATAREI, AKUHATA 11, 1894. KOTAHI PUTANGA ITE WIKl.

Huia Tangata Kotahi, Volume 2, Issue 26, 11 August 1894, Page 1

Huia Tangata Kotahi. HATAREI, AKUHATA 11, 1894. KOTAHI PUTANGA ITE WIKI.

"HUIA E" Huia Tangata Kotahi. TOROA WHAKAPAI TANAGTA.

TE roanga o taku whakamarama, mo te ahua otetu o nga Paremata o te whakakotahi tanga o nga iwi maori o Aotearoa mete Waipounamu, i puta i te Nama, 24 o to tat:>u maiiu. He mea nui tenei hei whakaro rna te iwi maori, i runga i Aotearoa mete Waipounamu, ara, te tu o nga Paremata e rua me ona tikanga mahi i roto o aua Paremata, aha koa tenei ano tatou te hakiri nei, ki nga reo o nga hoa Pakeha, E penei ana. Ehara noa

iho nga niahi e mahia nei e te niaori, ko te tikanga he mahi raaori, a tena e nu'ineha noa atu, Otira ko taku <• t'niro- nei u whakaro nei, ko w huarahi eta tu, atu ai kite tikanjra meheniea noa iho, a ko te tikanga r nei e eke atu ai, ki runga i tetahi tikanga nui whakauaua <• pa ai kite iwi katoa e mahia ai i runga i tekaha tinana, e kore ai pea eta tn, ki runga i nga whakaro, wh«kaparahako mai, o nga iioa. Ina hoki, utoiiga noa iho te whakaaro o te iwi niaori i te ukaninga a nga tikanga niahi o te Paremata nui o te Koroni, rite rawa kite Okiha e ukania ana e te loka, a Paliore iho kiripaka iho ko tana wahi nun. Na runga i tenei ahua ka ware ware haere i te ngakau to mohio. tera ano e puta m«ihe painga lie oranga ki te iwi niaori, a ka wareware hoki i te ngakau te ui<>itio kite whakarite i una aheitanga katoa e oti ai i tana Paremata, hei whakarite ma te iwi, ara i ligature e hanga mai ana. Na reira kahuri katoa nei te aroaro, ka matakitaki atu kite kawenata a nga matua, ara te Tiriti o Waitangi, koia tenei kote toru o nga tau e whakahaereaana te Haina o te Kotahitanga, mete tu o te Paremata, tua toru, o te Tiriti o Waitangi. A, ko te wha tenei o nga tau e tu ana te Paremata o te Kauhanganui, kua tino kitea tenei, kua tuturu te mohio ki nga iwi o nga moutere o te moana. . Ko nga tikanga mahi o tetahi o aua Paremata, he tono kia whakaetia te mana motuhake i raro ano i nga tikanga o te ture, kia ahei ai te whaihanga tikanga i raro i nga ritenga e watea ai, e kore ai e tau patupatu, a, e kore

ai hoki e taea te kii, he tikanga whakaarokore ki nga painga, m<> nga Koroni. Ko nga tikanga main o tetahi <> •ma Paremata, (ko tenei) Kum oti noa atu te whakae i tau 1840. mete tau. iSS2, kua whaihanga tonu i te ture, mete whakaro kia whakwatea te iwi ki waho o t«> Paremata nui o te Koroni, me oni mana e meatia nei hei karapiti atu i te iwi maovi ki roto i aua tikanga n\<i ona mana katoa. Otira ahakoa penei noa te ahti.i o nga tikanga main o aua Patvmata e rua. E kore rawa e kite.i he tikanga whakatete, tau pat\;patu ranei, e taea ai te mohio kri te wehe rawa atu tetahi i tetahi. Engari e kore pea e roa ake n< i kua whaka kotahitiahe Paremaii mo te iwi, Maori i raro ano ingt ritenga o te Tiriti o Waitangi. a kua nuku ake hoki te whakaro tautoko whakakaha o nga iwi, i o ratou tikanga i naiauei i te mea kua tapatu tonu te haere mai o te ture, kua kore he wamamma, k\:a Ponana te whakaro, kua karo whakawiri noa te iwi. No reira, ahau e nga hoa i mea ake ai i konei. E kore tenei tikanga eta tu, kite ahua memeha noaiho, E ngari tena e ungutu, te tikang.i kite tikanga, a karangona ton a harurutanga mete Pawa e kori ana ki runga. No te mea hoki i mu a e watea ana e tahi o nga kokor - tanga, hei whakarurutanga mo nga whakaro i te kaha o te tupuhi. I tenei wa kua kore he whakarurutanga, ku.i kopeopeo noa iho ie te rere o te whakaro, kia whakaruru ranei ki whea. Reoi kei to tahora tenei tatou e te iwi e rutu a ana e te Tai, kore he maunga o te Haika, ara te whakaro, heoi kei te teki, haere tonu nga whakaro i runga i te Onepu, a, toon a

1 ukunga iho he paea kite akau. Otira ko taku e whakaro nei e te iwi, kia rite te whakaro, kite li.iika i roto i te toka, me le tumanakoj i roto i to tatbu whakapono talii, utonu mau tonu te Paea • in»a te kaipuke kite akau.