RETA TUKU MAI KI TE ETITA.

Huia Tangata Kotahi, Volume 2, Issue 20, 30 June 1894, Page 4

RETA TUKU MAI KI TE ETITA.

E kore e tau kite Etita te he o nga korero e tukua ana mai kia taia kite pepa nei. Etita o Huia. Bauraki Mei 9, 1894. Kite Etita o Huia. Ten a koe: • He whakautu atu mo to patai i te whakamutunga o nga korero o to taenga ki Turanga e tnnu i te wharangi 2 o Huia Nama 12 o te 5 o nga ra o te marama nei, e penei nei te ahua o aua kupu whakataki a au Otira ko te whakaatu a to koutou manu i konei He men kia ngawari te hikoi ote whakaaro kite hapai i nga tikanga mo nga iwi Maori o Aotearoa mete Waipounamu. kua whakapumaut.a i tera Paremata o tutou. akaore ano hoki tatou imohionoa, kei teheaahua ranei te kaha o te raruraru kua timatarin mai nei ki Paeroa i enei ra ? Koia ahau ka whakaatu nei kia koe hei whakaatu hoki niau kite Ao, ara ko te take o tenei raruraru e niau nei i konei I ahu mai i rot* i nga Ture o te kooti whenua Maori, i enei tonu e auetia n.si e nga motu nei i nga tau maha ka mahue nw, maku marire ra e ata whakamarama iho kia marama ai te titiro mai a te kotahitanga o nga iwi e aue nei i te whakakopetanga a nga Ture o te kooti whenua Maori, hei tautoko ake hoki i nga mahi a te Paremata o te kotahitanga Ara e mohio mai ai nga iwi i ahu mai enei raruraru i nga Ture kooti whenua Maori, ko Tiati Katiana ('Judge Gudgeon J te kai whakawa i te tau 1893, i whaka taua ai te whenua ko Ngahutoitoi te ingoa kei te pto ki raro o t3 whenua i tupu nei te raruraru kite Paeroa. I roto i taua kooti i korero a te Keepa Raharuhi ko te whenua i tupu nei te raruraru no Meha te Moananui ma he mea nana kia whaka taua ai e te kooti a Ngahutoitoi mona anake ratou ko tana hapu (i a Meha te Moananui e ngaro ana) otira tonoa ana he whakawa tuarua e Meha te Moananui karangatia ana hoki e ia a Paratene Ngata o Waiomatatini, Port Awanui, hei whakahaere mo tana Keehi. Whakataua ana i te inoinga me whakawa tuarua a Ngahutoitoi. Tuarua o aku whakamarama.' i te kootitanga o Tamaurunganui i te tau 1878. I korero a te Keepa Kaharuhi, I a te Tahiwi tupuna oMeha te Moananui tera whenua mete aru tahi ano tonn tupuna a Tokanui, engari no te Tahiwi tupuna o Meha te Moananui ma te mananui i runga i taua whenua whakataua ana ki nga uri o aua tupuna nei te whenua. Heoti i te tau 1893 nei i te mea kua whiwhi a te K epa Raharuhi ma i tetehi kai whakahaere mohio hei whaka mohio i uga whakahaere nga o nga mahi kooti whenua mete titiro hoki a ratou ko to ratou kai whakahaere mohio ki nga whakatau a Tiati Kaitana (Judge e turaki ana i nga mana o nga iwi nunui o tenei moana o Hauraki. e turaki ana tana Tiati i nga mans raupatu 1 a nga uri o Marutahu i roto i tenei moana i whakamana nei enei rau patu e era atu Tiati o taua kooti whenua nei i era tau atu i te mea e kotahi tonu ana te whakaaro o te iwi maori kite korero pono i nga take

tawhito ki nga whenua na nga rangatira tonu me nga kaumatua o aua iwi i rai.patutia nei i korero i roto i era kooti te mana mete tuturutanga o nga raupatu, Ara no reira a te Keepa Rabaruhi ka marama ki tehanga hoou i tetahi tikanga kia tahon anoia kite turaki i ana korero 1 te kootitanga o Tamaurunganui tuhia ana hoki e ia he pitihana tono whakawa tuarua mo tenei whenua i te tau 1893, i murimai ingataue onoote whakataunga o tenei whenua, i te mea kua whiwhi ratou i te kai whakahaere mohio. " kiia ana e taua Keepa Kaharuhi ite uiuinga 0 tena tono ana." I te aroaro o te Tutnuaki kai Whakawa me Hnre Tainiana (H.C.J tona kai whakahaere me Paratene Ngata hoki to Meha te Moananui. Ara e whakahe ana ia ki ana korero ano i te kotahitanga tuatahi o tenei whenua, i mua atuongatau e whitu, i tu hoki te kooti Uiui nei ia Hanuere 1894. E ngari ko enei o ana korero nga mea tika, ara me pana atu ki waho a Meiha te Moananui ma nga uri o tera tupuna o te fahiwi me waiho taua whenua mo ratou anake mo nga uri o tera tupuna Tokanui 1 pataia e Paratene Ngata, " Tena e whakahe ana koe:—Kaore a te Keepa Raharuhi i korero penei i te kootitanga ote whenua nei, i a te Tahiwi raua ko Tokanui tenei whenua, a no te Tfhiwi te mana nui ki runga kite whenua? Ka utua ete Keepa Raharuhi. " I pena aku korero, ko au ano hoki tena tangata a te Keepa Raharuhi!" Ka patais e Paratene Ngata, ko koe ano koia a te Keepa Raharuhi, a, e pewhea ana koe ki era o korero? ka utua e taua Keepa Raharuhi r.ei. " E he ana era o aku korero, engari enei e tika ana, kia whakakorea atu ai a Meiha te Moananui m» i tenei whenua ara ngn uri ote Takiwi." Na tai:a Keepa Raharuhi nei ano te raruraru e men mai nei e Huia, he tikinga na te Keepa ratou ko tana hapu i nga kohatu o Te Makomako te whenua i te taha ki runga o Ngahutoitoi te whenua i kootitia eiai te tau 1893. i korero ai ia kite kooti ko (aua whenua nei ko te Makomako i a Meha te Moananui ma, i mua ake nei i enei tau maha ka mahue nei ko nga tamariki a Meha te Moananui kite mahi i aua kohatu nei. Ete Etita, e marama ana takn whakaatu i tupu mai tenei raruraru i roto i nga Ture o te Kooti Wkenua Maori e mahiu i si i nga tan i nga tau, kaore ano i mutu uca S3 mahi Ture. mo nga whenua maori. ..;i koiiß. hoki i rangona ai tenei Ingoa. Hco i. T3 Kotahitanga o nga iwi maori e ;uuiatia n«i. Heoi ano, N.\ Houni Nahe.