RETA TUKU MAI KITE ETITA.

Huia Tangata Kotahi, Issue 28, 20 January 1894, Page 3

RETA TUKU MAI KITE ETITA.

E kore e tau kite Etita te he o nga korero e tukua ana mai kia taia kite pepa nei. Etita o Huia.

Wharerangi Puketapu, Nepia, # Tihema 25th, 1893. Ehoa tena koe mau e uta atu, nga whakaaturanga o nga whare Pooti mema urn te kotahitanga i nga wahi o Taupo he niea tuhi mai, na H. P. Whatahoro kia tukua atu e au tna ta tatou manu e uta atu kia mohio nga tangata o Taupo ki <> ratou whare Pooti Whare whakaari, kai te Hauanru Taupo. kai Tokaanu, ko nga tangata Hai tiaki, Parati Paurini. waka Taniaira, kai Tokaanu ano te whare Pooti, -nga tangata hai tiaki, Te Haumti Haukino, Xgahana te whataiwi, Otukuu he whare, Pooti nga tangata haitiaki Reupena Taianiai Hokopakake Kerehi, Te Kakaho Whare Pooti, nga tangata haitiaki Tuiri Takiwa, Waiti Hohaia, Moawhango whare Pooti, nga tangata haitiaki Paurini Taki Hauturu, Akataiea, whare Pooti, tai Kawhiti o Taupo whare whakaari Tapuaeharuru Taupo nga tangata Papanui Tamahiki Haapeta, whare Pooti kai reira ano kai te whare o te Papanui nga tangata kaitiaki Ngamotu Waka Hunia, Tauranga whare Pooti nga tangata haitiaki Hemopo Hikarahui Poihipi te kume, kamutu nga whare Pooti. Na Aperahama Te Kume. I Tuhi Atu.

Kaiapoi, Hanuere 1, 1894. Kite Etita o Huia, Ehoa tena koe, mau e tuku enei kupu, kia Huia, he kitenga iho noku i te Huia tangata Kotahi, Nama 24 o Nowema 25 o nga ra Na te Pirimia o te Kawanatanga o te kotahitanga ote iwi Maori o nga motu e rua nei ka tu te Paremata ki Turanganui arua ko taku kupu tenei me pehea ia te Huia Tangata Kotahi kei Heitingi rawa, nei te perehi, hei Turanga rawa nga

korero ote Paremata korero ai, otira he tangata nui te moni ia Wi Pere mete kawanatanga hoki pea, hei mau i te perehi ki reira, nui rawa atu te Toimaha. He tangata ahau i noho i te Paremata i Poneke ko te mahi ote whare ara nga mema pakeha he tohe kia riro te Paremata ki tona takiwa ki tona takiwa, kihai rawa i taea, a e mauna e mauna, kia mohio koutou he aha te take, kia matau koutou ko te Raipere katahi ko te perehi ka rua, ko waenganui o nga motu e rua katoru kaore e nui;a atu ki whea ki whea, akua nei a Wi Pere raua ko Hapi Hinaki kii mai ai ina kite iho raua i tenei Panui, i konei ano te koroheke nei H. P. Tamanuiamngi i te Waipatu nei e titiro ana kite paahitanga o tenei korero ka riro te Paremata kite Turanganuiarua, me ki atu e au ae, kihai rawa i paahi ia wai rangatira ::ga korero a To Teira Tiakitai i korero ai i waenganui o te marae i te Waipatu no reira oku whakaaro titiro tor„u ki nga whakaaro o Te Teira Tiakitai. Engari kooku whakaro ake pai atu ano kia haere atu au ki Turanganuiarua kia kite au i te whenua i whak. tipuria mai ai olci tipuna. Heoi ano aku kupu naku Na Hone Paratene Tamauiarangi.

Teuhi, Wairoa. Kite Evita o Huia. —Tena koe, Ehoa tukua atu ki rungaita tatou manu ia Huia te raatenga o maraei Hape Petera He tamaiti wahine he mnmo Rangatira no ona Tipuna iho ko ona Hapu ko ngati Potaua, ko te ai tanga Apuata, ko te Ureoteo kuratawhiti, ko kahu, kongati whare Haunga, konga Hapu nunui tonu tenei o ngati kite Wairoa nei koia i mau ai tona whakatauaki ko ngatikahungunu te hapu ko te Wairoa te awa, whakapunake te inaunga, kati nui atu te pouri ona Hapu me ona matua me ona tua kana, kite matenga o taua kotiro i mate 28 onga ra o Noema 1893 no te 3 onga haora ote ahiahi, nga tau o taua ko tiro 12 ona tau ka tata taua kotiro te he mo ka karanga ake ki tona Papa kamea e pa ka karanga atu tona papa tenei ahau ka mea ake tukua ahau ka karanga iho tona papa e hika kia kaha, ka mea ake taua kotiro e koro kaore e taea e au apa ia nei he kauanga papaku e taea. Te kauanga Hohonu e kore e taea e au i te ra kupu kua kore he kupn whaka-. hoki a tona papa Heoi ka timata te wai ata a taua kotiro he waiata tangi nana ki ona matua me ona Hapu. Penei tonu ai, ta te roimata hanga, he kaimaringikino e, mote aroha e kangaro mai kai roto, kai te hinapouri tera 1e whetu taukamo ana mai ra runga ana mai e onga hiwi nui e kite wharangi raia etete noamaira e te moe te ke keno ite moanaraia ko aira hau ka kate i. Katahi ka tukua taua kotiro e tona papa ka heuio Henui te pouri ona matua me ona Hapu ko taua kotiro no roto inga tiputa katoa. Tipuna tuatahi ko kahungaunu kai roto ia Kuapani kai runga ia mahaki, kai rurga ia te whatuiapiti, kai runga ia tapuae, kai runga ia te rauhina, kai runga ia Rakaipaka, kai runga ia hine manuhiri, me ra atu tipuna katoa. E hoa ete etita mou e tuku atu ena kupu kia rongo mai ona whanaunga me tor.a tua

kana kei ngatarawa maraekakaho here taunga. Heoi ano na to hoa Pononga iti i roto ia Huia Tangata Kotahi. E te Whakahoro.

Kite Etita o Huia. E manu tena koe. Te manu kawe korero kinga marae nuinui. Onga motu e rua o Aotearoa mete ■ Waipounamu tukua atu kite uupepa te matenga o Ateraita Hine ki tawhiti Petera, E manu kei hoha koe ki te tuku atu.i enei korero tenei ka timata tia atu, i Aperira ite 10 onga ra, 1893, ka timata tona mate mete whakahaere kite rongoa ara kite takuta pakeha. ko te Otaea Hemara te kai whakahaere o te takuta 5 marama Era whakahaere ana i runga i te taba kite takuta ka tino taumaha tona mate ka ki ake aia me whakamutu te rongoa ka hemo ia kati tenei letahi whakahaere hou purehurehu, ara he Wairuatapu kawea au ki reira heoi whakamutuana te mahi i te mahi i te rongoa heoi riro ana i taua whakahaere hou te tikanga o taua whakahaere hou i ki ra ia me kawe aia ki reira kaore he rongoa kaore he wai wera kaore he wai makariri me ra mea atu katoa heoi ano E haere ana i runga i to te karaipiture tikanga taua whakahaere Tirohia ia Hemi 5 onga Upbko 15, 16 onga rarangi heoi ka haere i runga i taua whakaheare tae non kite 1 onga ra.o Noema ka kii ake a ia ka tangohia a ia E te atua ka rite ki to te karaipiture tirohia ia Hopa poropiti 1 onga XTpoko 21 onga rarangi i tena taiiua ka timata te hui ona hapu ki runga i aia ka mene ona hapu ki rung aia ia ka timata tona poroporoaki kite wheuua ki ona hapu ko ona kupu tohu tohu tenei i muri nei kia manaaki ia ku tamariki me aku mokopuna te whenua i muri nei kia mau kinga whenua manaakitia te tangata aha koa rohe rohea, manakitia te tangata karanga tia kite kainga mahia nga mahi a <> koutou Tipuna kua ngaro atu kite po, i muri nei kia mau kite whakapono, Heoi ona kupu tohu tohu, katahi ka patai tona tare kia ia ko petera whakahoro korerotia kiau mete iwi hoki te ah tia o to mate ka mutu. te patai ka timata tona korero wKa'karongd mai taku mate mete riri kite uhi he riri. awatea he mea ma kutu au na Rewi te Nahu, raua ko Riria kaihue te tuatahi ko taku tamaiti ko Hiria, tuarua koau tenei tokorua kni muri i au o aku tamariki kite pai te tiaki ka tohungia raua ete kai hanga ki te kino te tiaki ka haere i muri iau, Heoi ka rongo ona hapu me ona tamariki meo na mokopuna, kia ka ha puritiato wairua katahi aia ka ki ake kai te kai hanga te ritenga mete whakaaro, otira ka kaha au, Heoi nui atu tona kaha ka puritia aia ete kai hauga a tae noa kite 19 onga ra o Tihema 1893, kahui ano te iwi meo na tamariki me ona rao kopuna ki runga ia ia i taua ra ka mihi ano aia iona mihi kua whakabua'ia ake i runga a kenei ka timata aia i tona Waiata tangi mo te iwi me ona tamariki me ona mokopuna koia tenei tona waiata. E muri ahi ahi ka totoko te aroha Wairua o te Kaiiga kawe i ahau wai te te retere © rere i waho r* nouna e te kohu e boki koutou ripa kite whenua ki make tu raia cenei, matau kai runga i te toka me rauhi rinoa kite wai' rua kau

te waka raea i tata ia ma! toroa a te wai kia pai atu koe haere ki raro ri ki Rauraki raia hei mataki taki ma te nui u timaru nei kapae noa ki mau kaha raia, Ka mutu tana waiata' ka timata te tangi ate iwi kia ia katahi ka ki ake aia kia tu kua ia a tukua ana ia, ka hem'o ki nga korako Wairoa ite Wenerei ite 20 onga ra o Tihenia 1893, ite 11 onga haora ote poo, Heoi ka tangi ona hapu katoa kia' ia nate mea he momo Rangatira tana wahine no tenei kainga no. te Wairoa taua wahine kai roto katoa inga tipuna kai roto ia Rakaihikuroa kai roto ia kahu kura nui kai roto ia tauheikuri, kai roto ia tarda kai roto ia tapuae. kai roto ia te whatuapiti nana, nei ko te upoknwhirikete ara inga tipuna katoa hei taroahine tana wahine kia kopu Parapam heoi ko taua wahine nonga marae ko taua wahine he manaaki i te tangata he a tawhai he wahine hoki nonga maiae nu nui o tenei kainga o te wairoa he ora note oani mete rawa kore taua wahine, Heoi ite 22 o nga ra ;: Tihema 1893 katu te Hui a Wi Hire raua ko Porotene kite uhi Wairoa nga tangata i tae ki taua hua 500 Tangata koia tenei nga hapu i hui tauahui ngati rakaipakangati hineamata whaiti a ngai tahu a ngati kahuiigunu kite Wairoa mai itekaaru tae nna !.i te wahapu pmi katoa ki taua hui i te uhi i te hoatu ia hapu ia hapu iona mate iona mate ki to tatau mema kia Wi Pere ite 23 onga ra o Tihema 1893. ka kawea atu taua wahino ki runga i ona marae ki ona iwi me ona .hapu hoki. pau katoa nga tangi i taua ra a tenei iwi ate maori kirunaa ia iamensia whai korero anga Rangatira kat >a ki runga kia ia ka puta i runga inga whai korero anca Rangatira te take o tona mate he makuta kua whakahuatia i runga ake nei katu ko Wi Pere ka poropo'ro aki ki tona tuakana wahine ka mea a Wi Pere haere atu haere atu haere atu haern ata ra, B hika i run«a i tau mate kino haere atu ra ete wahine hautu o roto onga hui nunui ote Wairoa haere atu ra korua ko to pai ka mutu tona mini kit tupapaku katahi a Wi Pire ka tahuri ki te whai kupu ki ona tua kar>a taina kia Petera Whakahoro raua ko te Waa»a karihuka ko te kupu tenei a Wi Pire ko tenei marae ko te uhi me whakarere atu e korua takahia he ~mrae e korua ki tetahi wahi ke atu te take ka mate korua ki konei ko tenei kainga ko te uhi kua kino koia ne' ano hei ana mo koulou katoa te kupu mai ate kooti ki au ko liewi Nahu te kai mau i te mariunga ko Riria kaihue te kai pat u i te tangata kite noho tonu ko rua i konei ka mate korua koia i ki atu ai au kia korua hangaia te tahi marae mo korua ki tetahi wahi ke atu mo ko rua e whakarongo me haere ko rua ki turanea kua mohio koutou kua tu koau te mema mo te Paremata pHihanatia e koutou nga tangata makutu, kati ka piti hanatia, e ngatikahungunu kite Paremata, Heoi ka mutu nga kupu a Wi Pire i te 3 onga haora ka nehua te tupapa ku i taua ra, Heoi ano na to koutou hoa pono i roto i ta tatau kotahitanga. Petera Whakahoro. Teuhi, Wairoa, Tihema 20th, 1893.

Maketu, Hanuere. 3, 1894. Panuitia enei kupu kinga Pito e whr. o Te Nui Tireni.

Kite Etita o Huia.—Ko te 6 onga ra o Maehe 1884 ka tu te hui a te arawa, kite Manoeka, waahi o inaketu takiwa o Te Pei o Pureti. 1. Ka whakatakototia ano kite aroaro o taua hui te kirihipi, kia whiriwhiria ano e taua hui. 2. Ko reira pea whiriwhiria ai, e tehi tangata o te Arawa. mo te haere kite hui a te kotahitanga. i Turanga, kua Panuitia nei e HuiaTangata Kotahi, nama 24, te 4 onga wharangi te !S onga Rarangi. e mea nei. e nga hapu, e nga tangata matau. e nga rangatira e te iwi nui tonu, haeremai. ka wea rnai, a koutoo whakaaro Tai Putia kite aroaro ote kotahitanga J-5 Ae mate hui ate arawa, e whirlwhiri e whakatatoko hoki. ko wai ma nga tangata. o te arawa, e haere atu ki taua hui. kite whakarongo kau I nga tikanga o taua hui. 4. Te wha i runga hoki i te whakahau a Wi Fire, mema ote tairawhiti, kia haere atu kite a a, whiriwhin, i ete hi tikanga pai hai haringa atu n ana, kite Pareniata nui o Nui Tireni, km Puta ai he Painga i waenga nui o nga iwi e rua. Tirai Waata Kimir.i.

Teirenga, Tihenia 20th, 1593. Kia Ihaia Hutana Etita o Huia, tena korua koto manu, i rere mai nei ki runga inga tihi o enei mauiiga I kite ai nga moke o roto i enei awanwa ara i rongo ai I nga korero o tawhiti o nga motu Heoi he whakainihi ake kite whakutauki e mau nei ite nama 24 o to tatou maun, i rere mai nei ia Noema 25th 1893, he tika e whakaae ake ana ahau ki tana whakatauki no matan ko toku hapu te'kaingai rite ki waimahuru kaore e rongo ana ite korero tona whakatauki o tenei kainga tapui noa te kohu i ru nga o Papaliuriwai kua ngau noa atu te ra kite Pn o tawaroa ko tenei wliakattuiki mo te korero. tika ke atu ai te korero kite Pu o tawaroa ka noho noa iho a Papahuriwai. Heoi I te wa ote Huin e rere nei ka taki ano kahakiri ite kupu korero Na enga hoa ia waahi ia waahi o nga motu e rua nei tenei kei te oho ake te whakaaro i roto ite hinengaro mote inaioha a te Huia raua ko tona Etita e liao nei kii e tahi ohonga maraua liei hoa mo te tapuae e tere ai tona haere ite mea kei te whiwhi tatou kite turanga ma tatou i en«i marama kua Pahure a k.>nei ki muri he rere tonu tona jnahi kinga marae katoa tae mai ano ki enei marae rere haere ai te huia kei mea i roto ite hine ngaro ara kei rua rua te whakaaro ki nga whai korero a te huia e tawhetanei i roto ite nama 5 mete nama 23 e hoa ma ka tere tonu ake taku whakaae he tika ua korua ko to Etita lie tauira no mua me titiro tatou kite kaumatua nei kia Pourangahua, i fv<ere nei ki tawahi ki Hawaiki tona hokinga mai kahaere mai ia ma runga ite manu a Tane ia Ruakapanga ka hoinai e Tane e rua nga tanu kumara ko nga ingoa ko ahau takere nuku ko hau takererangi ka lioroano e rua nga kaheru ko Tu whakamamahi nuku ko tuwhakamamahirangi ka homai ano te kaunoti ko tuahiwioterangi kahomai ano te kakahu ko tuakirioterangi ko enei taonga iho mai e tane hei takoha maana kia pouranga hua, ara hei Pura Pura hei tiri ki Aotearoa nei ka tae niai a Pou ki enei motu ara ki tona kainga ki titirangi ka whakahokia te manu a tane kia hoki ki hawaiki kautungia e ia taua manu Nui atu nga taonga o Pou i riro ki hawaiki he utu mote manui nui a tane ino ruakapanga, ka rite ite kau matua nei ia Pourangahua te utu

tona boibo, ara te manu nui a tane a ruakaa panga, katahi ano ia ka Tahuri kite mahi i nga taonga i riro mai nei ia ia, ka tiria te kumarki manawaru kia Araiteuru kaako ia kite mahi i nga taonga i riro mai nei ia ia ka ako ia kite mahi ite karehu ite kaunoti ite kakahu mohio katoa ia ia e nei mea te wai hanga no tona utunga ite manu nui a tane ia rua kapanga i mohio ia ia, mehemea kaore i rite ia ia e kore e mohio, no tona utunga i mohio ai, na konei tataa i ora ai i roto i anei nga ra na te utunga a Pourangahua mehe mea ka ore i rite ia ia te mann nui a tane kaore tatau e whiwhi i enei taonga i whakaatutia i runga ake nei tuarua mehe mea He Pu tohunga no mua no nehera kahaere tetahi tangata e tahi tangata ranei kia whakaakotia ia kinga mahi o mua me whakaako noa iho e kore e mohio mehe. mea ka hoatu he utu ara kahoatu he o monga kai mahi ia ia ka Pumau tonu taua mohio tanga r roto ia ia Heoi aku whakamarama ake mo nga tau wira o mua tuku iho ki naia nei he mea utu nga mea katoa me utu kite moni ka whiwhi te tangata ite tarau ite hate ite koti ma konei ka nui atii tona Pai kite haere i runga j nga tiriti, Heoi kote Huia e noi nei kite tahi ora raona ehoa ma ka tere tonu taku whakaae ake he tika ua korua ko to etita. Heoi aku kupu he awanga wanga noa atu no te whakaro I tuku atu ai i ena kupu kia Panui tia atu e Huia tera ke atu nga iwi nunui me nga marae rarahi, Hei mahara i tenei taonga nui o te ao, Heoi aku kupu. Ete etita kia mutu ta matau mahi katikati Hipi ka hoatu ai ite kiko tariana ma korua ko to manu. Heoi ano na Tohoa Aroha, W. M. Hoeata Pehimana.

Tauranga, Taupo, Tihema 27th, 1893. Kia Ihaia Hutana Etita o Huia, Ehoa tena koe e manu tena koe te kai whakatopu i nga motu e rua nei, ara i Aotearoa mete W'aipounamu, kia ora koe me tau manu ma te Atua koe e tiaki i runga i tenei mahi nui, e tuku nei ia Huia Tangata Kotahi ki nga motu e rua ki Aotearoa mete Waipounamu, heoi te mihi *roha, e hoa ete Etita mau e tuku atu a malou korerc kia Huia, kia rongo mai o tatou hoa aroha e noho nei ia Aotearoa mete Waipounamu, o tatou tuakana me o tatrm teina i roto i te Ariki, koia tenei ka whakaatutia iho, I tu tetahi kirihimete ki waitetoko wahi o Tauranga Taupo, i te (25,) o Tihema, (1893) i powhiritia nga iwi o Taupo Ihi me Taupo Wehia, kia haere mai ki tenei kirihimete, a note (23) o nga ra ka hui katoa ki waitetoko nga iwi o Taupo, e (260 ) Tangata haunga nga wahine me nga tamariki ko te nui ntu hoki tera o te tangata, ko te take o tenei kirimete. I. He whakanui i tera whanautanga o to tatou Ariki o Ihu karaiti, o te kai whakaora o te ao, katoa. 11. He kohikohi moni mo te minitatanga o Taupo, i hui katoa mai te Hahi o Ingarangi mete Hahi o Roma ki konei i taua ra me e ratu karakia hoki o Taupo no te (23) kanoho tenei huihui nga tangata i te (25) ka pakarukaru katoa ko te moni i kohia e tenei huihui e (£22 12s j na e hoa ma he mea whakamiharo tenei te kohi moni a te Hahi o Roma mo te minitatanga o te Hahi o Ingarangi, me te ringatu i kohi ano me ratu karakia katoa o Taupo Ihia me Taupo wehia i kohi ano ratou, no te ata o te ratapu ) i te (24) o nga ra i whakatuheratia ai te

whare o te tepu kainga ko nga kai o runga ko nga kai katoa a te Pakeha e kitea nei e tatou ki roto ki nga whare manuhiri, a tae noa kite tina a tae atu kite hapa, i te (25; ka tuhera ano te whare tepu, tae atu kite tina katu te keke ara ko taua keke he pai rawa te mahi he putiputi katoa a runga he rare ano nga putiputi ko tenei keke he mea mahi mai i Nepia te tangata na ana i tohutohu te mahinga o tenei keke na Paranene e noho ana ki wharerangi kite whakaaro a nga Pakeha o konei e £5 Pauna te utu o taua keke. 111. O nga take o tenei kirihimete he marena i nga mokopuna a te Heuheu Tukino raua ko te Rangi Tuamatotoru ara Hare Tauteko kia Kerenapu Tauri, Renata Ngahana kia te Iwiheke Te Umukoha kohu, kaore he mahi ke i roto i tenei kirihimete kani kani purei hoiho haka takaro i turakina, katoatia enei mahi i peneitia ai kia kaua enei mahi katoa e mahia ite ra o to tatou Ariki o te karaiti ma nga mahi tika hoki kawai kororia ai te Atua, ko te raranei i kanhautia e te Minita i tenei ra kai a Ruka II 14 ko tana whakahaere i tenei rarangi i tikina kite tahunga a Mahuika ite whenua ki te ahi a pau katoa te nguherehere, he nui ano nga rakau nunui i taua wa he totara he rimu he kahika he matai he miro he kauri me nga rakau pakupaku he patate he hinuhina he kaikomako ce paunga o te ngahere i te ahi kihai te ahi i haere ki ngarakau nunui haere ke ana te ahi ki nga rakau pakupaku noho ai ara kite hinahina kite patate kite kaikomako, waihoki i te whanautanga o te karaiti i reira ano a Herora a Ponotio Pirato me kaiapa mete runanga rangatira o nga Hurai o nga tohunga o nga Riwaiti o nga Parihi me nga karaipi me nga Haurki me nga Hepara i te haerenga iho o nga Anahera kite tahiu i te ao kite raaungarongo mete whakaaropai ki nga tangata kihai ratou i haere kienei rangatiratanga, haere ke ana ratou ki nga Hepara whakaatu ai kua whanau a te karaiti, a na nga Hepara i kauhau terongo me te whakaropai ki Peterehema tera atu te roanga o tana kauhau e hoa e te Etita mau e whiriwhiri atu nga kupu e tika ana hei mauranga ma to manu ma Huia Tangata Kotahi, Heoi ano. Rawiri Kahia Hori Tauri The Rev "Hoeta te Hata" Enoka te Aramoana Winiata te Rauna

Otaki, Tihema 20, 1893. E hoa E Ihaia Hutana—Tena koe, me to manu. E whakaatu mai nei inga mate tini o te ao katoa. ka pai takorua mahi i ko to manu heoi te m : hi, ka tukua alu te Hua Miro nei ma to manu, kia kaha te rere haere atu ki nga pito o te ao nei, ki tena tangata kuare ki tena tangata mohio, ki te kii atu kia ratou tenei ahau a Huia Hei Taringa mo koutou kia rongo koutou inga korero onga pito Ewha o te motu nei, kia rongo ai koutou inga kupu taunu ao koutou teina koutou ite mea hoki he taha rua ahau, ara he pakeha he Maori, heoi ko tenei e aku matua me aroha mai koutou kite tahi popo hinau inaku hei o ake moku kinga huarahi e haere ai ahau kei mate ahau i te kai kite huarahi, e kore o tatou kuia

E rongo i te matenga o ana mokopuna i te Waipuke, heoi E te iwi kia rongo mai koutou ki taku tono atu kia koutou otira E ki ana a Ihaia te Poropiti E te Ariki kowai i whakapono ki ta matou i rongo ai, ina i rongo ai na te whakapono i whakapono ai na te kupu, koiara tenei kua rere atu ahau kinga wahi katoa o te motu nei, heoi kotahi, kotahi o tena o tena wahi i whakapono mai kiau kaore itokorua i tokotoru itokowha ranei i maha atu ranei Engari kotahi ano te tangata ote kainga ka mitua ku rnihi kia koutou E te iwi tena koutou. Katoa Katoa. I tu ano te tahi hnihui nga Angati Raukawa ki Otaki nei he whakahaere tikanga ano mo te pootitanga a te rua tekau uei kati kaore E tino maha aku whakamarama ake mo tenei taha kati. Ka whakamarama ake ahau i te kupu a tetahi tangata I kite ahau i te Otaki Talma, ko ana kupu e ki ana ia kaore a Ropata te ao E pai hei mema mo te Paremata i te mea he tangata kuare, ka mate te Iwi Maori me ata Titiro ano ki' te tahi tangata matau hei mem a mo te Iwi Maori, kati he kupu poto taku kowai rate tangata matau ina hoki kaore te ao katoa E whakapono ana kite karaipi ture, mei whakapono katoa tatou kite karaiptnre katahi tatou ka matau kite tangata matau hei mema ko tenei E hoa ma kaore He tangata matau o tenei ao, E ki ana hoki a paora, Apotaro, kaore he tangata tika o tenei ao kaore kia kotahi E pera ana hoki ahau me ta paora E ki nei kaore he tangata tika kia kotahi hei mema mo te Iwi Maori, kia ora ai tenei motu a Niu Tireni. H. M. Nqapapa.

Waipawa, Hanuere Ist, 1894. Kia Huia Tangata Kotahi, E hoa mau e hari atu e nei kupu, hei titiro iho ma nga iwi e rua, e noho nei i Aotearoa, me te Waipounamu, E hoa ma e nga hoa aroha, me nga whanaunga mete hunga Tapu a te Atua e noho nei i Aotearoa, mete Waipounamu tenei ka tukua atu nga kupu o te hui a te Hunga Tapu i tu ki Porirua wahi o Poneke i te 23 onga ra o Tihema, nga kupu i whakahaerengia e taua hui hei painga mote tinana mote wairua, Tuatahi ko nga iwi i tae ki taua hui o te Hunga Tapu o Heretaunga, o Tahoraiti, o Wairarapa, o te Waipounamu Manawatu, a he nui hoki nga tangata o waho i te hahi i tae ki taua hui, Tuafcihi o nga kupu i whakahaerengia e taua hui, kia mau kite whakapono e te hunga tapu kua uru ne; kite hahi o Ihu karaiti, note mea e whakapono ana tenei hui hui nga tangata ko te hahi tuturu tonei ote Atua kua whakahokia mai kite ao, Tuarua o nga kupu, E te hunga tapu i roto inga peka i aga pariha kia kaha kia u, whakapaia hoki a roto i o koutou whare, kia tipu ai he painga, ki nga tangata katoa, Tuatoru, me mutu te kai Waipiro, me mutu hoki te purei kaari, me mutu nga tohunga, Maori te tae ki nga takiwa katoa ate Hunga Tapu note mea ko nga mea tenei e whakararuraru ana i te hunaa whakapono, no te mea ko enei tikanga e whakaatu tia ana i roto i te karaipiture, Tuawha, Ite Ratapu ka hui nga pakeha o waho i te hahi ki roto ite whare karakia kite whakarongo i te kau whau. ka tu ko Pene Katata, te tumuaki o taua pariha kite kauwhau ki

nga pakeha, timata mai ite 2 o nga haora tae noa kite 4 onga haora, Henui te pai o nga pakeha, tane wahine, tamariki, kite whakarongoi nga kupu kauwhau aPene note mea i whakatakinae ia nga tika nga o te whakapono, i roto i nga karaipiture, E noho ana tetahi pakeha i roto ko te Kia te ingoa, henui tona whakapono, me tona hari hoki, ki tono rongonga i nga kupu i whakapuakina nei e Fene, Tuarixna. Henui te pai o nga tangata whenua nana taua hui i karanga kotahi tonu te Wairua, i nga-tane, i nga wahine, inga tamariki, He nui hoki te kai i taua hui, Tetahi hui pai atu o te hunga tapu, i runga i tenei motu Hemi te rangimarie onga iwi katoa. o nga Maori o nga pakeha i hui ki reira he nui hoki te atawhai o te tangata whenua, ki nga manuhiri, He nui hoki te papai o nga kai, me to ratou kaha kite taka kai, Na Arapata. Meha.

Kahukurawhitia, Tihema 14,1893. Kite Etita ote Huia Tangata Kotahi. E hoa tena koe. Mate atua koe e tohu e tiaki mana ano hoki E whakaroa ou ra mana ano hoki E nuku atu ou tau i te ora roa me matau ano hoki i te upoko ote motu nei mana hoki E whakanuku o matau ra i te ora roa me o matau tau i te ora roa. Heoi te mihi, E hoa E te Etita o te Huia tenei te mihimihi iho nei te tangitangi iho nei ki nga whiu a te atua i whakapangia Maina kite na wahi oto tatou motu i panuitia mai nei e te Huia Tangata Kotahi ki au mate, whenua mate tangata kau mate hoiho mate hipi mate taewa mate witi mate Oti mate Paare mate taiepa mate piriti ote tereina piriti tangata he nui rawa tena aitua i pa mai kite na takiwa, o Aotearoa heoi Ena kupu. He kupu ke enei mau e uta atu ki runga i a te Huia Tangata Kotahi hei titiro iho ma nga tangata matau hei whakatika hei whakabe iho E ngari e mohio iho ana ano au kite he ko te he he -tUTertr-'no -taku- whakaatu atu E ngari ko to tika ia kai te tika taku kupu koia tenei e whakahe ana ahau mo te Paremata ote .kotahitanga mea ake nei katnkiTuranganuia rua, ite tau 1894 ko te he, he hurikoaro.he hoki ki muri aha koa mano tangata rau tangata kite kii katikaka tika, e koree tika e ngari mehe mea i waiho mai i Turanganui arua i te' tau 1892 ka pai i te tau 93 ki teWaipatu me haere whakamua tonu. hei Tamaki i tenei tau e haere ake nei hei te tau 1895 hei te upoko ote motu nei fruturu iho ki konei, kei te upoko ote motu nei nga taringa kei te upoko ote motu nei te ihu kei te upoko ote motu nei te waha nga niho te arero e mohio ana koutou nga tangata matau ki nga mahi a enei mea i whakahuatia ake nei he mahi ano ta nga taringa he mahi an'o ta te waha he mahi ano tanga Niho he mahi ano ta nga kanohi he mahi ano ta te arero, heoi tenei te tahi.kupu kite kore te ra ate whiti raua ko Tohu ka tu pea tena Paretmata, kite Pono te ra ate whiti raua ko ohu kaore e tu taua Paremata ka rere ke nga tikanga ko ai ka hua ,ko ai ka tohu.

Heoi nga kupu Na to koutou hoa aroha pono kaPrunga tonu i tona moenga e takoto ana. Na Heremaia Tamaihotaa. He matapo he kopiri.

Whangara, Tihema 23, 1893. Kite Etita o Huia, Ehoa tukna atu e koe enei kupu ki runga ki totatou manu hei hari atu. kinga wahi katoa o Aotearoa me teWaipounamu koia tenei E aku hoa pono i roto i totatou kotahitanga toe nga mea hoki i waho ote kotahitanga he whakaatu tenei naku i aku mahara monga ra kua hori a kenei ki muri i timata mai nei ite 11 onga ra o Aperira ote 1893. tae kite rua 23 o Tihema ote 1893, emahi nei tatau otira kua mutu taua mahi i enei ra i roto i aua ra paana te mamae ki roto kite ngakau ote tangata mote mahi nei a te poti mema e taea Hoki koa e tatau e ngahoa te pehea ite whainga a tu kia hinga nga kupu i tetahi kai whakahaere ehara mai ana hoki koia ano kei te roia te rite ka haere atu hoki tetahi Pera atio nareira ka a wanga wanga taku ngakau ka penei hei aha ra kia maharatia ete tangata enei ritenga kua whakaa'tutia ake nei nate pakeha tenei mahi te poti, ehoa ma ko ahau note taha au kia Wi Pere kua mutu te po'i e ki penei ana au kiaku hoa kai whaka haere poti mema menga mema ano hoki me whakamutu te mahara ki aua main kua whakaatutia ake nei kua whakaatu au i taku whakaaro mo tatau mema i roto i taku nuipepa tuatahi iki penei au tenei hunga katoa he hunga poono ratou a Henare Tomoana Hori Ropiha Tunuia rangi Me Wi Pere Hoki, kite tu tetahi o ratou koina he mema mo tatou, hei enei kUpu tatou ka marama kia ua kupu i runga ake nei he tika He utu ano ia mo aua kupu era kupu, kati kite rawa iho nei ko Mangak.xhia ano hoki tetahi mete Heuheu a uru katoa raua ki roto ki taua mahi aku no reira au ka whakaatu i aku mahara i roto i au koia nei ka tukua atunei ki to tatou manu kia kite aku hoa inga raotu erua nei. Kati kei hoha Tetahi na to koutou hoa. Hapi Hinaki.

Te Kao Parengarenga Hanuere 2, 1894. Etita o Huia, E Huia, me nga kai whakatere, iakoe hei konei. E hui mau, e uta atu aku kupu, ruarua nei ki o parirau, hei titiro iho ma nga marae i Aotearoa, mete Waipounamu i roto, i te kotahitanga i waho ano hokl. Lena koutou katoa, I runga i nga korero, whakino moku i mua o te pooti, nareira, ka tukna e au enei kupu hei titiro ma nga hoa. I. Kupu tuatahi, mo taku kuare (ae), Tenei ka eke kei runga i te taumata kia marama ai te matakitaki, kite rerenga o nga tao a nga mohio tanga, nunui i hoaina nei nga tapuae i tohia nei kia Karakawhati i te hui i te Waipatu i o Haeawai ahau, i tenei kupu tangata matau a ko aua, matauranga, kua tae katoa mai ki te Paremata i Pon«ke nei a he aha nga hua? Ko ahau nei e hara ahau i te tangata matau, korero ranei i aku wha-

karo, mohio pera me etahi tangata, otira e aku hoa, Pai, atu te hamunga a Eporuima i te whawhakinga waina Apietere, Whakariterite 8.2. He knpu naku. kahore kau he tangata matau, E matau ana taton ko te tahi wahi anake engari, ki au nei, ko te tangata matau ko te tangata e mahi ana i tana mahi i runga i te ngakau pono mete wehi ite Atua, ion a iwi hoki, ko nga mohio pakeha me nga taringa rpngo kite reo, koia tonu na nga take mate mo tatou na ena ahua, e taute nei tatou i naianei, a homai ke nga taimahatanga o aua mohiotanga, ki au pehi ai, maku, e pehea te pooti o te Tai Rawhiti, (kia tika tbl). 11. Kupu tuarua mo te kotahitanga. No roto au i taua tikanga a i au e noho mema ana ho taku hiahia nui ko nga mahi anake o te kotahitanga hei mahi maku i u tonu au kite kotahitanga a tae noa toku mutunga, Nareira ahau e patai atu nei, He aha taku hara kite kotahitanga me ona tikanga ? I mahara ahau ki taua kupu kotahitanga he kotahitanga no nga iwi no nga whakaro no nga mahi no nga tikanga i waho ote tinana tae atu kite ngakau pono, No naianei au ka mahara kua kotahi nga ngutu kahore ano te ngakau i kotahi, nareira ka huri atu au i taku tuara ki t< kotahitanga, kei miharo mai ki tenei kupu, he whakaae taku i taku peinga e te kotahitanga ki waho i te hui i Ohaeawai, (ae ka tuara ahau/ 111. Kupu tuatoru, mo nga Pire o te tau kua hori nei He pone rawa atu taku korero i pakangatia taua Pire e maua ko Hoani a ma maua hoki e aha ai otira kahore aku wehi i aua Pire i naianei i mutu taku mahi i runga i toku uiohio kua whatia e au ona niho purakau he niho kai u nga niho i toe mau ano e whakaae kangau aua niho, kua kite ahau i te korero a te Whatahoro te Pirimia o te Kotahitanga No. 2(J o Huia mo te ahua o taua Pire ae ka tika ko taku korero tena e whakatekaina nei ahau naku ra i whawhati ona niho purakau. Kupu Tuawha mo nga mahi i homai maku E rua nga toenga mahi a te hunga mate i homai ki au ko te Ripoata a Ihaka mete Pire whakaora iwi Maori a Taiwhanga I tukua ana mea kite whare kaore au i whakahuwea ki nga whakaro a te iwi kahore au e korero nui mo konei kua kite hoki koutou i nga Puru Puka o era tau I tukua e au nga Kape o nga Pire Maori ki nga takiwa katoa kia mohiotia ai mehemea pehea a ratou whakaro mo aua Pire He nui nga Pitihana a nga iwi o runga nei whakino i aua Pire ko toku takiwa hore rawa he Pitihana i tae mai ki au, noku ake toku kaha turaki i ana Pire Hei kupu mutunga. Kia pai te whakahaere a nga minita o te Kotahitangakei ringihia tonu ti?. mai nga waina tawhito ki nga ipu hou nga waina hou ki nga ipu tawhito kei maringi nga waina ki waho I te mea kahore ano te tikanga i mau, I kupapa a te Rarawa mo te pooti ko nga Kupapa o Hokiangai pooti katoa He Waiata tenei ka eke nei au kei runga te hoe i a manea hei katokato i te raupororua e tatari atu ana ituki taua mai na te waru te hokai npa, turu rakau e tu ki Poneke ra, ka ngaro noa koa, he pakeha nana i tope atu i, Heoi ano Na E. Te M. Kapa.

Karamaene, Hanuere,9th, 1894. Kite Etita o Huia, Tenei ahau tena koe ko te paemaunga nei ko te ihu kei Waenganui ia tatou e tau arai ana heoi kaore e kite atu kaore e kite mai ehoa tena koe whakawaha atu ta tatou mokai kia aku kupu hei titiro iho ma te kanohi hei mohio ma te whakaaro Ikohi mom te takiwa ki Moehau Hurinoa i whitianga mo te kotahitanga ara mo to matou xnemamo H. Mangakahia heoi ite Rongonga ai kua taka iho ia i tona tunga o mua ka mea nga tangata ara nga iwi i kohi i taua pauna kia whakahokia mai a katou moni, kua hinga nei hoki a Mangakahia ina ianei kua mea nga iwi o konei ki nga tangata nana i kohi aua mani kia whakahokia mai e ratou aua moni no temea kua hinga a Mangakahia ka mea toku whakaaro e mate ana ite tangata e ora ana ite putake kite noho tonti nga moni i. nga tangata nana nei i kohi Kapau i aua tangata i runga ite roa kaore i tukua atu aua moni ka tono ahau kia homai taku no temea i kohi ano ahau ne pauna a kati ko nga moni i kohia e matou enga iwi o konei kei nga tangata nana i kohi kua tukua atu ranei kuapau r.mei engari ki taku mohio kua pau eUhi o a'ta moni no te mea i m«>a atu ahau ki tetahi o aua tangata me tuku atu taku kite kore me whakahoki mai kati i konei ka whati to tuara e tamariki ana ana koe kaore ano koe i Pakarinoa. Heoi ano na Tautbhe Waaka.

Hauke, Tihema 21, 1893. Kite Etita o Huia. Eta tena koe. Kia ora koe te tangata e mahi ana i te tikanga o nga kupu nunui e takoto nei i te Aroaro o ia tangata o ia iwi, kia ora tonu koe, Tenei taku kupu mau e maka atu kite kiira o Huia mana emauatu ki nga marae o nga hoa aroha e noho maira i nga taha o te Aitua ate Taniwha nei ate wai, I puta nei ki Heretanga me ana wahi katoa, ko toku mate i taua Taniwha koa matau H:;iho ko toku Tuahine ko Rawinia Tukeke me a raaua tamariki, ko aua hoiho he hoiho mahi Parau, hoki, E hika kote take o tenei kupu i tukua atu ai e au, ko aua hoiho he mea kawe kite tariana a te whatu, e tu nei te ahua j roto ia Huia koia te take i kawea atu ai ki Patangata, tu tonu atu i reira. mate atu ki reira i te wai kaore au i mahara ka puta hoki a ia ki tetahi mahi ke atu mana i tua atu o tona Tariana taku mahara ka noho kite wiini o tana tariana otira kaore ia i tiaki koia te take ka mate kuare noaiho nga hoiho j te kore kai tiaki, ko aua hoiho e toru nga katua e rua nga kuao kotahi te uha kaore he kuao ko' tetahi o nga kuao nate tariana a Ropitini, i te aute. E wha pauna i utiia ai e au kia Ropitini, kote kuao a tetahi nate tariana Purei i mate katoa e nei hoiho, kaati i konei mau e tuku atu kia kite mai nga hoa i toku mate. Na Tutere Ponatahuri.

Kinga hoa tuhi mai he moni kua tukua mai hei utu mote Nupepa i te tau— r *

Heremia Taurewa o a o Mereana Waipuhu 0 0 Tarnati Maire o o Piripi Reupena 0 o W. Si. Hoeata o o Raihania Kahui o o H. Tamahau 0 0