PAREMATA NUI O PONEKE.
Kei te aroaro ote komiti whiriwhiri i naianei e takoto ana Te Pire whakatikatika Rahui Maori engari kua tono te komiti kia whakarereketia etahi o nga rarargi i runga ite tono a etahi o nga maori, kia waiho noa te Ture kia hui rano nga Rangatira maori me nga mema ote whare kite korero kite Pirircia, e znea tonu ana a Hone Timi Kara kia paahitia te Pire, ko Te Taute raua ko To Mitirihana e mea ana kei te pai kia waiho i runga ite tono a nga maori kia mutu rano ta ratou korero kite Pirimia, ite mea katahi ano ka mutu te whakamaoriite Pire akaoie ano i kite te nuinga o nga tangata maori hoi paahitia ana kia peneitia te rarangi tuatahi o te Pire Rahui maori e ki nei mate kai tiaki o te katoa e whakahaere (1) Hei nga rahui anake e takoto ana i roto ite ringa ote kai tiaki ote katoa, haunga ia nga rahui o Te Tai Hauauru, (2) Ko nga rahui i raro i te ingoa ote Kuini, mo nga maori (8,) Ko nga rahui e hoatu ana ki roto ite ringa ote Kaitxaki i runga ite whakaaetanga a nga maori, mehemea e whakatikatika haeretia ana tenei Pire tera e Paahi.
Kua whakaae te Pirimia kia haere atu nga maori kite korero a tonoa ana e te minita kia waiho noa ete komiti whiriwhiri nga Pire e pa ana kite taha maori kia mutu rano taua korero. I Panuitia i roto ite whare te Pitihana a Henare Tomoana me etahi atu, ko taua Pitihana e mea ana kia kaua e paahit'a e nga mema ote whare te Ture Hoko Whenua Maori mete Ture Rahui. Ite Turei te Waru o nga ra o Akuhata ka korerotia ano te Ture Pooti, ka tu a Te Mete kite korero, ka mea i au e whaikorero haere ana, ka haere taku hoa whakatete, ka mea atu ki nga maori i te ra pooti ina te kaho Pia, ko te hawhe me kai e koutou, ka pooti ki au, ko tetahi hawhe, maku e hoatu kia kouiou mehemea ka tu ahau. Heoi whakaaetia ana kia Pooti mema nga wahine maori. heoi te korero kaore ano i mutu, kote korero e mea ana, me kati katoa" nga whara rama i te rangi pooti, engari kaore ano i mutu noa. . He nui nga maori kci Poneke i naianei, kote tino takeo taratou haere ki Poneke, he pakaru i nga Pire e mahia nei mote taha macri, a kite whakaputa hoki i o ratou whakaaro kite komiti whiriwhiri. I tu a Tuipua kite korero, i timata tona korero mote Pire ilahui ote Tai Hauauru, e kii ana ia ko enei rahui e tata ana kite wha rau mano eka, a kaore in e whakaae ki tenei Pire, e kii ana ia i runga ite whakaaetanga a ngakomihana i noho nei kote Pokiha tetahi, ka wahia atu etahi rahui mo nga maori o Taranaki, ariihitia ana e nga maori kite Pakeha mo nga tan e rua te kau matahi. mete mah«ra o nga maori. lea waiho tonu e nga pakeha a ratou whakapaipuinga ki runga ite whenua ite niutunga ote riihi, heoi te uiutunga o nga tau e rua te kau ma tahi ka rere mai ano te kawar.atanga ka riihi tia. atu ano ki nga Pakeha, ka whai tona korero mo nga whakaaetanga a te kawanatanga. mo :-nei whenua, me tona kunu ano, i maharat a hei te-Ture whakahaere rahui maori i pahitia i teia tau ka mutu, mete whakae ano oie Paranihi kia apititia mai ano teahi wahi whenua ki enei heoi kaore hoki te kai tiaki ote katoa i mahara kite whakaaetanga a te Paranihi, riihitia ana ano aua whenua kite Pakeha, mete mohio ano Kaore nga maori e pai ana kia riihitia, ko nga whenua i waiho i.ei njo .Nga hapu maori, e heketonu ana ki a ratou uri, kua riihitia ano ete Kaitiakiote katoa. mo nga tau maha, kaore nei e mohiotia tona mutunga mai, heoi i naianei kua homai an:> tenei Pire tino whakaniana hoki ite Kaitiaki ote katoa kite whakahaere whenua i tana huarahi e pai ana ki aia ano, a ko nga whenua e homai apiti ana mo nga maori kaore i rahi. a kaore hoki e orate tangata. E whakaae tonu ana nga maori kia whakahaeieao ratou whenua, engari me whakahaere i runga i tenei huarahi ara me whakatu e nga maori he komiti, he maori etahi, he tangata etahi note kawanatanga ara he kai whakavva, me era tangata e hia hia ai te kawanatanga kite whakanoho ki roto ite komiti, ina hoki kua takahia nga kawenata tapu a o ratou Tipuna, ka mutu i konei tona korero mo tenei Pire, ka whai ia kite taha kite Pire hoko whenua Maori, mete Pire whakawhiwhi whenua Maori, e mea ana ia tera ka penei ano me tenei Pire kua korerotia ake nei, Ina hoki kua kite tonu o ratou kanohi ite kino ote whakahaere i enei liahuh ka pewhea ai ratou te whakaae ki enei tikanga a te kawanatanga ina hoki kite whakaae ratou ka kaha tonu te
kawanatanga kite hoko i te wahi e pirangi ai ratou, hei whakaea i a rutou moni mote mahinga rori me era mea atu mo enei whenua i raro hoki ite Ture whakawhiwhi e kii ana kia rua tekau ma rima eka mote tangata, kaore tenei i nui, notemea ka moe tetahi taitamariki i i tana wahine, ka nui a raua tamariki kaore ratou e ora ka penei ke ratou me nga tino pohara kaore nei he rawa. ko tetahi hoki ka riihitia ete kawanatanga te whenua mote moni iti, mo nga taxi maha kaore nei e mohiotia te mutunga mai, I konei ka pataitia a Taipua mehemea me pewhea, te whakakaere, ka whakahokia e ia me whakatu he komiti maori, ka titiro ai ki ta ratou mahi, ka mutu ton a korero ka tu mai hoki a Kapa te mema <> Ngapuhi, ka mea. ko etahi o nga nujepa pakeha e kii ana, hei painga enei Ture ate kawanatanga mo nga m°ori, kaore tenei i tika, ina hoki i nga korero a nga maovi ki nga komjti kaore nga manri e whakaae ki tenei Pire e takoto nei ite a roaro ete whare ; ko tenei Ture e « hakakaha ana ite Kawanatanga kite whakaatu ko tenei whenua me hoko ina hoki i roto i nga tau kun hori nei. ite hoko tonu nga maori i o ratou whsnua, kaore rawa he kai whakatete, heoi ano te huarahi i koro ai e riro katoa nga whenua i te kawanatarga he kore moni, e hara i te mea na nga maori i whakakore, engari he koro moni tonu, e hara rawa te kawanatanga ite hoa no nga maori. 1 patai ateTaute ki au mehemea e whakace ana nga maori ki tenei tikanga whakahckia ana e au. " kore rawa." Kaore rawa he Painga ote moni kite maori, heoi ano to ratou hiahia he whenua mo ratou hei mahinga kai. ko te moni ka puta mai kia ratJU, kaore e roa kua pau, heoi ano ta ratou he whenua hei mahinga ma ratou, kei te tika he nui rawa nga whenua maori engari i raro i nga Ture i naianei ka taea noatiatu e ratou te v\ hakahaere, e kii ana Kapa ka tino mate nga maori mehemea ka Paahitia tenei Pire. Kua tonoa ano ete kawanatanga a Te Karimana kia hoki ki tona tuuru minita maori, engari kaore ano I whakaae a Te Karimana, engari e maharatia ana ka whakaae a Te Karimana.
Permanent link to this item
https://paperspast.natlib.govt.nz/newspapers/HUIA18930902.2.6
Bibliographic details
Huia Tangata Kotahi, Issue 18, 2 September 1893, Page 4
Word Count
1,268PAREMATA NUI O PONEKE. Huia Tangata Kotahi, Issue 18, 2 September 1893, Page 4
Using This Item
Tūnga manatārua: Kua pau te manatārua (i Aotearoa). Ka pā ko ētahi atu tikanga.
Te whakamahi anō: E whakaae ana Te Puna Mātauranga o Aotearoa The National Library of New Zealand he mauri tō ēnei momo taonga, he wairua ora tōna e honoa ai te taonga kikokiko ki te iwi nāna taua taonga i tārei i te tuatahi. He kaipupuri noa mātou i ēnei taonga, ā, ko te inoia kia tika tō pupuri me tō kawe i te taonga nei, kia hāngai katoa hoki tō whakamahinga anō i ngā matū o roto ki ngā mātāpono e kīa nei Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga : Purihia, Tiakina! (i whakahoutia i te tau 2018) – e wātea mai ana i te pae tukutuku o Te Puna Mātauranga o Aotearoa National Library of New Zealand.
Out of copyright (New Zealand). Other considerations apply.
The National Library of New Zealand Te Puna Mātauranga o Aotearoa acknowledges that taonga (treasures) such as this have mauri, a living spirit, that connects a physical object to the kinship group involved in its creation. As kaipupuri (holders) of this taonga, we ask that you treat it with respect and ensure that any reuse of the material is in line with the Library’s Principles for the Care and Preservation of Māori Materials – Te Mauri o te Mātauranga: Purihia, Tiakina! (revised 2018) – available on the National Library of New Zealand’s website.
Log in