Rangiriri, Tihema 25, 1892.

Hokioi o Nui-Tireni, e rere atuna, 15 January 1863, Page 1

Rangiriri, Tihema 25, 1892.

"No tenei tau i timata ai te kohikohi a te hahi o Rangiriri, he whakaaro ki ta ratou Minita, kia hettarawiti, putaake nga moni, 5 pauna, 14 hereni, 3d "na te kingi, 2 pauna. "hei tauira tene ki nga wahi katoa kia aroha ki o ratou Minita maori, kahuri, na Tipene tahatika. "kua tae mai a Kawana Kerei, ki Waikato nei, i tae tonu mai ia UNKNOWN Ngarua-wahia nei; ite toru o nga ra o hanueri: no to waru o nga ra, no tn:i » ta ; araLnihi, ka limn'a t;- l-orero, a ahiahi noa. he Jc«ivr» tanga nui tertei. nuiatu te pakeke; o te tehi o te talii: i taea katoalia h..U i:p painsra, me nga kioonga. a kibai rawa tetahi wahi ote kingilanga i paingia e kawana. kia iti nei, Urr tomi. kahuri.

Ko nga Korero, me nga kupu ka tuhituhia ki raro iho nei he mea whiriwhiri, he mea kowhiti mai bo roio i nga reta i tuhituhia e nga Minita e mau nei o ratou ingoa i raro iho nei i tuhit-ihia e ratou mo nga mahi me nga kupu a nga iwi o te Motu nei I timata mai i te whakatuunga o te kingitanga, tae nost mai ki te whawhai ki Taranaki, "He reta na Wiremu, Pihopa o Whaiapu, 1 tuhia ki Akaruna. Hune 4 I SGI.

■ivua korero, kua rongo hoki tatou, i nga mahi whakamsmae i te ngakau, uso nga ritenga o nga tangata mauri, E rite am taku ki ta te Komiti o to tatou ilohaieti; ki ta te Wiremu ki id te Pihopa hoki o Nui tireni, ki ta te huihuinga katoa ano hoki o nga Minita, me ta te Runanga nui ano boki o Nui fir-i_-ai, kua mau te rongo o te whawhai ki Taranaki, kua hoki atu te nuinga o uga h< .a ki Akarana, i naian-'i. ko te whakaaro o te Kawana kua ahu atu ki nga iwi o Waikato, mo enei mea e ina, tua iahi, He tokomaha nga taugta o Waikato ki runga, i uru tahi me nga iwi o Taranaki kite whawhai kite Kawanataaga, Tua--nin, ko Waikato te nohoanga o te Kingitanga, ko te whakaaro tenei a te Kawann, kia whakamutua e nga iwi o waikato te mahi Kingi; kua tuhituhi atu ate Wiremu Matenga, me et'.hi o nga hua aroka tangata ma -ori kia ratou, kia whakamutua tera ritenga, kia whakahoa mai kite Kawauatang:-. ko te Para Minita kua viiM atu ki Waikato, i enei wiki e toru kua mahue ake nei, kite korero ano kia Wiremu Tamihana Tarapi|)ipi, kwia nei te tino tangata nui rawa, o te Kingitanga; kei te faha tatou o te he i tenei fainta, a e pai an * ko etehi e pupuru ana kite Kiagi Maori, ko e tehi kei te kawanatnnga, ko e tehi whakaar.) a nga tangata «i hiatus ana kite whawhai, e mea ana, kia patua noatia iho nga tangata noho noa iho; n<> te no!a kite hanla, otiia ko ta matou whakawhirinakitanga kei a lhowa, koia nei te kai whakalikatika i te iig>kau o Ut !anga -ta, La luiri te nei

lie reta na te Ahiwera, i tuhia ki Taupiri, i a Mci. 30 180!, "Ue i'i te knnapataiig;* L-i te faha o te Rtngi, otiia he kapua ano e iri maira i runga o ftui Tireni, i Waikato boki', ktia (ohe an I.tit Wiremu Tamihana, kia Ngati Haua, kia whakaae kia whakakahoretia te knra, kia uhaksunulua rauei I--iugoa iviugi. ko Waikato ano boki i pena, e kore rawa ratou c pai kia whafcakahcreiia. I.a unga ma te riBguringu kaha, i kimai tetehi rangatira kiau kei te whakarite matou i e tehi ture put mo matsij, ko tar a ' upis kiaau, me ture ano mo matou, kia ahatia te kara, hei tohu te;ia kia kaua nga wheima e h^kona,e bara i le wbakakahore i a te Kuini, ko te kupu katoa mai tenei a nga rangatira, i te kings.' mai kiaau mo tat>;» mea, i ki mai a Wiremu Tamihana kiaau, ] mua i tona haeronga ki Taran; ki, ] mea ia ko U>i:-.\ haere he h<<Itoiiuu i te rongo, he wehewehe, he tuku i te wahi ote Kuini i whawhaitu. ko ana hip:; e ne', k; te kite ar. ite «ahi papaku ka keria e au, kite men Laore aao i uruhohonu te whawhci ka kah:.r..v,.i ;.u ki to webewt'ht!, kite whakakahore, ko te whenua ma te Kuini e whakawa. tona taeuga ki Tarn.,: ).',. ki afu ana ia ki to I ianara kia mutu te whawbai, mongara e toru, ka pai tenei, ka huihuia e ia mra iv.i ks.tou. u Wi-emu-Kiugi, te Rangitake, me tona Iwi f a te Atia a, a llapurona, a me fonsi Iwi u<> WYiksMn. u Epiha. RangsUira, a .Ngati- Maniapoto, no Kawhia no Mokau, a Ngati Rnanui, no te tonga, mnku e k<>rero situ e tehi o «}»•;> korero a Wiremu Tamihana, ki enei !wi, na lieta Tarawbifi, Minita i herns;! kiaa*?. koia boki i nyarea win e au kia kite ia w. tamihana, i tona hokinga mai i taranaki, \vi tamihana,- ko te take i haere mai ai au Li konei he nisi i n»a I uj n a i gsi M"nii.i, v. nga Maori boki, to te ttke tenei i haere mai kia kite i waitara, kia kite hoki i te rangatira, o te whawbai, ia k*»Uoki e te Rangiiake, kia mohio ai au ki to t kj o teaei whawbai. w. . ingi, E hara iau te wkawhai, e barsi i waitra, nati w. tamihana, nan te whawbai, nau waitarsi. \ m* inu kinngi, nau ano. v>. lamihsina, he mahunga to te tangata, be waewae, be ringaringa, ko waikato be \v:se-*\se„ te ttkangs o laki+e ki uei kei a koe waitara. wiremu ktngi. kokoe ano te mahunga. w. t iuih&na T kokoe ano ranei te rimhuuga. wht-mu kiugi, Ae r ko ahau te mahunga, noku wnitara. nak» t.* whawlnii. ara: kia k<>e wsiftara, w. tutsihanu, e kite dim koe i oku ringaringa, e kopi ana, c kore e tukua te wai kia rere, ki ie uses a« t ! t eaei, ara, kite whakatuwhera ka rere te wai, me pewhe.i e tika sii t;u horn;.it::i;ga i waitarn kis.u. vircnm ki«gi T ko taku Imattilanga be hoatu inarania, e kore ano an e harmimn ssti a uuni m-l Hafxtruau, e tuku telua ko U kupu auo ivun'i Wi tsi wireniu kiagi, e \» -

-w. tamihana. ka tahuri ki waikato. kati te whawhai, kia te Atiawa, kati te whawhai, kia Ngati Ruaniii, ko taua kupu ano i te whakamutunga ko Ngati Maniapoto, kati te whawhai. Rewi, rangatira o waikato. tenei ano totehi kupu a tatou, kanre ano i korerotia; kc If warwne te waewae t ko te mahunga te mahunga, ko te Kingi le Upoko; heoi ano. kei nmga k». Kpilm. ko taku kei ta Rewi a;n>. w. ta;nlluua, aao; waikato: h >Vi at:i ki tou wahi, te Atiawa. huL ;;i.i t-, *latai(;.---wa, Ngli Rnanui, lioki atu ki tou wahi. ko nga Hoia, mo hoki atu ki Niu paremala, ko waiiar;i waiho ma te ture e tiaki. liaere tahi niai ana a wiremu kingi; i rofo i a waikato, ite hokiuga mai i hs»-r<- f«,nu mai U< ki Ngartiawaha kite runanga; i rvira maua tahi ko to P..ra i tuna taenga msi i tonei wiki hia rn.hia- a--ke nei; w. tamihana, ahakoa koia te tangata kah.i ki to whak,\tu ite kingi, te kui pupum i nga mlm-km--a kia kaua e hokona; heoi, whakahoa tonu ia ki a te kuini; i tohe tonu ia ki ions Iwi. kia Uur <■ haer- l\ taranaki; he torutoru i haere, i whai i inuri i a ratoti kite holtoti ite Kongo; kite whakahoU n.»< i u :;.!.)- -u. i tuhituhi alu ate Matenga, mete Pihopa <> Nui fireui; kia w. Umihana, e whal.sac .■!,« -*u Ui uAtua te whakaaro; e kite hoki tatou i ta to tatou atua e mea kia tatou, ki to tatou Iwi hoki, Icuci It- '>> hi ritenga: kua whakaritea e nga tangata maori mo mtou ano, e whaksriten aim e ralou te I<< o <• ng -marama katoa, putanoa i nga wahi katoa o waikato, hei ra nohopuku, hei ra inoi: kia wln.Uhokis m;.i la maungarongo ki Nui tireni. ko aku monita ano hoki e huihui tonu ana i nga ata katoa, i te tekau <> nga haora ote ata: kite Inoi, mo taua mea ano, ko e tehi o nga tangata pukapuka e whaka hua nei ite ingoa ote kuini; ka ore e pai kite inoi mnna, otiia kaore c penoi i toku wahi puta noa i nga wahi o taupiri. taenoa ki e paingia ana nga Inoinga katoa mo te kuini: «.' kite ana hoki au ki aku monita i nga mane o nga mamma katoa: e kore au e korero mo ngati maniapoto; mo ngati ruauui. mera atti Iwi: haunga a ngati liana, e haere tor.u ana au me aku monita kite Uuwhau l. ; a'ratou, e pai katoa ana matoti ki nga inoinga mo te kuini mo te kawana; ka huri tonei.